به گزارش مشرق، صنعت لوازم خانگی از جمله صنایعی است که طی سال‌های اخیر و با تشدید تحریم‌ها توانسته به نوعی خودباوری دست یابد و تولیدات خود را از نظر کیفیت و تنوع بیش از پیش گسترش دهد. این صنعت که روزی بر پایه مونتاژ قطعات وارداتی از کشورهای دیگر به ویژه کره جنوبی می‌چرخید حالا توانسته با اتکا به صنعتگران داخلی و قطعات داخلی سازی شده، راه خود را از مونتاژ جدا کند و به سمت خودکفایی نسبی در تولیدات پیش رود.

در چنین شرایطی، شرکت‌های کُره‌ای که روزی به دلیل تشدید تحریم‌ها خیلی سریع خاک ایران را ترک کردند، حالا به فکر بازگشت دوباره به بازار کشورمان افتاده‌اند و پیگیر واردات محصولات ساخته شده خود به ایران در عوض پول‌های بلوکه شده کشورمان هستند.

این مسئله، نگرانی تولیدکنندگان داخلی را در مورد احتمال واردات افسارگسیخته لوازم خانگی ساخته شده افزایش داد، چرا که در سال های قبل شاهد اتفاقاتی مانند دامپینگ (شکست قیمت با هدف رقابت ناسالم) شرکت‌های کُره ای ال جی و سامسونگ در بازار لوازم خانگی ایران بوده‌اند. همین موضوع باعث شد تا رایزنی‌هایی را با مسئولان دولتی داشته باشند و خواستار ممنوعیت واردات لوازم خانگی به کشور به ویژه لوازم خانگی کره ای شوند. در پی این صحبت‌ها، رئیس جمهور دستور ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای را به وزرای صمت و اقتصاد داد و مقرر شد تا هیچ کالای ساخته شده‌ای از طریق مبادی رسمی به کشور وارد نشود.

* اهمیت کنترل قیمت‌ها و جلوگیری از گران فروشی

در این شرایط، یکی از مسائلی که بیم می رود با بسته شدن درهای کشور به روی واردات لوازم خانگی تقویت شود، رشد بی حساب و کتاب قیمت تولیدات داخلی و یکه تازی کارخانه های ایرانی در عرضه و قیمت گذاری محصولاتشان است. از این رو ضروری است تا دستگاه‌های ناظر بیش از پیش به وظیفه کنترلی خود عمل کرده و مانع از متضرر شدن مصرف کنندگان شوند.

کیوان گردان، مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت در این مورد معتقد است: در صنعت لوازم خانگی قیمت‌ها دستوری نیست، اما سازمان حمایت فرمولی در سامانه ۱۲۴ برای قیمت‌ها دارد تا با قیمت‌های نامتعارف برخورد کند.

وی با بیان اینکه اکنون این موضوع رعایت می‌شود و قیمت‌ها متعارف است، افزود: دلیل رفتن شرکت‌های خارجی پس از اعمال تحریم‌ها، عدم سرمایه گذاری آنها در کشورمان بود، زیرا سرمایه گذاری را بخش خصوصی ایرانی انجام داده بود.

گردان با بیان اینکه اکنون محصولات تولیدکنندگان لوازم خانگی ایرانی قابل رقابت با محصولات مشابه دیگر در دنیا بوده و از فناوری بالایی برخوردار است،گفت: با رفتن کُره‌ای‌ها، نشان‌های تجاری داخلی ایجاد شد. البته از موضوعات مهمی که در پی آن هستیم، ساخت اجزاء و قطعات لوازم خانگی نشان‌های خارجی در داخل است که در این باره زمینه برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد.

با این وجود، رضا شیوا رئیس شورای رقابت که روزهای پایانی مسئولیت خود را در دوره فعلی فعالیت شورای رقابت می‌گذراند، از ضرورت تعیین ضوابط و دستورالعمل قیمت‌گذاری برخی لوازم خانگی انحصاری در دور بعدی فعالیت این شورا خبر داده و می‌گوید: شورای رقابت هنوز بررسی شرایط بازار لوازم خانگی را آغاز نکرده است، اما در صورت محدودیت واردات و مشکلات تولید و عرضه این اقلام به‌نظر می‌رسد، ورود شورای رقابت در دور جدید به بررسی موضوع انحصار در بازار لوازم خانگی ضروری است.

رئیس شورای رقابت با تأکید بر اینکه بهتر است این موضوع در دستور کار بررسی اعضای جدید این شورا قرار گیرد، افزود: در سال‌های گذشته وضع بازار و تامین لوازم خانگی به‌دلیل فعالیت مشترک برخی برندهای خارجی و تولید داخل این اقلام متعادل بوده و مصرف‌کنندگان شاهد عرضه محصولات مختلف از چند برند داخلی و خارجی با قیمت و کیفیت متفاوت بودند، به همین دلیل ضرورتی برای اقدام شورای رقابت در این عرصه وجود نداشت.

وی افزود: با تداوم ممنوعیت واردات لوازم خانگی، سهم قاچاق این اقلام از بازار به‌ ویژه در محصولاتی مانند یخچال فریزر سایدبای‌ساید، ماشین ظرفشویی یا اسپیلت، افزایش یافته است. علاوه بر آن، محدویت تولید و عرضه این اقلام موجب عرضه انحصاری محصولات معدود برندهای تولیدکننده شده که مشکلات عرضه و افزایش قیمت را به‌ دنبال داشته است.

رئیس شورای رقابت گفت: با این روند، شورای رقابت باید دستورالعمل قیمت‌گذاری آن دسته از لوازم خانگی را که تولید و عرضه انحصاری آنها در اختیار یک یا چند برند است، تدوین کند.

وی تأکید کرد: تنها راه ساماندهی بازار و رسیدن به قیمت منصفانه کالاها و خدمات در بازارهای انحصاری، رشد عرضه است و شورای رقابت نیز با تعیین دستورالعمل قیمت‌گذاری در بازارهای انحصاری سعی در عرضه این اقلام با قیمت‌گذاری منصفانه دارد. بر این اساس تعیین ضوابط و دستورالعمل قیمت‌گذاری آن دسته از لوازم خانگی که بازاری انحصاری دارند، می‌تواند در دستور کار بررسی شورای رقابت قرار گیرد.

* تولید بالا، قیمت را هم رقابتی می کند

اما در این مورد جعفر قادری، نایب رئیس کمیسیون جهش تولید مجلس نظری متفاوت دارد و معتقد است: قیمت‌گذاری محصولات لوازم خانگی، انگیزه تولید کننده را از بین می‌برد، زیرا زمانی که تولیدکننده وارد بازار می‌شود مجبور است کیفیت خود را افزایش دهد و رقابت، تضمین کننده کیفیت است.

وی با بیان اینکه حدود ۵۰۰ تولیدکننده لوازم خانگی در کشور داریم، افزود: به دلیل حجم بالای تقاضا در کشور و رقابت بین تولیدکنندگان، افزون بر افزایش کیفیت محصولات، قیمت‌ها نیز رقابتی خواهد شد.

قادری گفت: شرکت‌های لوازم خانگی داخلی به شرکت‌های دانش بنیان تبدیل شده و از نظر کمیت و کیفیت بهبود یافته‌اند.

وی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از قطعات لوازم خانگی در داخل تولید می‌شود، افزود: هم صنعت فولاد و هم صنایع پتروشیمی نیازهای صنایع لوازم خانگی را تأمین می‌کنند.

به گفته  نایب رئیس کمیسیون جهش تولید مجلس، اکنون ۲۵ شرکت تولید کننده یخچال و ۸ شرکت تولیدکننده تلویزیون در کشور فعالند و دانشگاه‌ها نیز وارد حوزه صنایع لوازم خانگی شده‌اند.

قادری افزود: باید مسیری که در صنایع نظامی و هوا فضا طی شده است در بخش لوازم خانگی دنبال شود و شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی به سمت دانش بنیان شدن یا استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان حرکت کنند. در حال حاضر شرکت‌های دانش بنیان در پارک‌های علم و فناوری به حوزه‌هایی وارد شده اند که تصور آن سخت است. بنابراین صنایع لوازم خانگی با اتکا بر این شرکت‌ها می‌توانند مشکلات خود را رفع کنند.

قادری افزود: با توجه به برنامه‌های معاونت علمی ریاست جمهوری و قراردادهای شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی با دانشگاه‌ها، آینده روشنی در مقابل صنعت لوازم خانگی قرار دارد.

وی گفت: با توجه به سرمایه گذاری که در بخش بالادستی صنایع لوازم خانگی انجام شده است، هر روز در صنایع پتروشیمی رده‌های جدیدی از محصولات تولید می‌شود که به کیفیت لوازم خانگی می‌افزاید.

نایب رئیس کمیسیون جهش تولید مجلس افزود: در موضوع سرمایه گذاری باید جهت گیری به بخش‌های پایین دستی صنعت لوازم خانگی باشد، زیرا سرمایه گذاری چندانی در این بخش انجام نشده است.

قادری گفت: با توجه به اینکه اکنون بخش قابل توجهی از مواد اولیه صنایع پایین دستی لوازم خانگی وارد می‌شود، سرمایه گذاری در این بخش موجب می‌شود تولیدکنندگان نیاز خود را از بازار داخلی تأمین کنند.

* قیمت لوازم خانگی باید کاهش یابد

محمد رضا پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این مورد با تاکید بر لزوم کاهش قیمت لوازم خانگی در بازار، گفت: حمایت از صنعت لوازم خانگی حمایت مطلق نیست، بلکه مشروط به حضور در بازارهای خارجی و مشارکت با تولیدکنندگان خارجی جهت به دست آوردن بازارهای منطقه‌ای است.

وی با بیان اینکه طبق گزارش ها تولیدکنندگان با حدود ۲۵ درصد عمق داخل توانستند ظرفیت ساخت را در داخل کشور افزایش دهند، افزود: ما در بعضی از اقلام نیازمند این هستیم که تصمیم گیری بهتری داشته باشیم، در بعضی از اقلام ۱۰۰ درصد ظرفیت تولید پاسخگوی نیاز کشور است و ظرفیت صادراتی هم ایجاد شده است و میانگین صادرات ما سالانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار است که به راحتی می‌تواند تا یک میلیارد دلار افزایش پیدا کند و این ظرفیت وجود دارد.

وی با بیان اینکه در تولید لوازم خانگی عمق ساخت متفاوت است، خاطرنشان کرد: در بعضی از اقلام لوازم خانگی، عمق ساخت تا ۱۰۰ درصد، در بعضی از اقلام تا ۸۰ درصد و در بعضی از موارد هم حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد است.

وی خاطرنشان کرد: در قیمت‌گذاری محصولات لوازم خانگی، نگاه مجلس این است که دولت و وزارت صمت در حوزه قیمت‌گذاری ورود جدی داشته باشند و تولیدکنندگان باید بهای تمام شده را کاهش دهند و این قیمت‌هایی که در بازار وجود دارد، قطعاً باید کاهش پیدا کند.

 * صرفه جویی ۴ میلیارد دلاری با تولید لوازم خانگی

کیوان گردان، مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت نیز در این مورد معتقد است: تولیدکنندگان لوازم خانگی با اتکا به توان داخلی به خودباوری ملی رسیده‌اند.

وی افزود: در ابتدای سال ۹۷ حدود ۶۰ درصد بازار لوازم خانگی کشور در اختیار محصولات خارجی بود، اما در سال گذشته به خودکفایی در این محصولات رسیدیم و ۱۵.۵ میلیون دستگاه لوازم خانگی تولید کردیم که در مقایسه با ابتدای سال ۹۷ دو برابر شده است.

گردان گفت: اگر نمی‌توانستیم این کالاها را در داخل تولید کنیم برای واردات آن باید حدود ۴ میلیارد دلار ارز اختصاص می‌دادیم.

وی افزود: دو سال پیش حدود ۲ میلیارد دلار واردات قطعات لوازم خانگی داشتیم که اکنون با افزایش عمر ساخت داخل به میانگین ۷۰ درصد، واردات قطعات لوازم خانگی به ۱.۴ میلیارد دلار کاهش یافته و ارزبری قطعات لوازم خانگی ۳۰ درصد رسیده است.

مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت گفت: در حالی که در سال ۹۷ حدود ۱۰ میلیون دلار صادرات لوازم خانگی داشتیم، سال گذشته به ۱۴۰ میلیون دلار رسیدیم و امسال نیز به ۲۰۰ میلیون دلار صادرات می‌رسیم.

وی گفت: نیاز بازار واردات کشورهای همسایه ما در لوازم خانگی سالانه ۳۷ میلیارد دلار است که برای ورود به این بازار برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت افزود: اکنون در برخی شرکت‌های لوازم خانگی ۳۰۰ تن از نخبگان در مراکز پژوهشی آنها مشغول تحقیق و پژوهش هستند و برخی نتایج پژوهش‌ها در آستانه بهره‌برداری است.

وی گفت: رمز بقای بنگاه‌های اقتصادی، تولید کالاهای با کیفیت و استفاده از فناوری‌های روز دنیاست و هر بنگاهی این کار را نکند از بازار حذف می‌شود.

وی گفت: کشورهای صنعتی در ابتدای راه اندازی صنایع خود سیاست‌های محکمی در واردات داشته اند و به عنوان نمونه کره جنوبی ۱۲ سال واردات لوازم خانگی را ممنوع اعلام کرد.

مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت افزود: ممنوعیت ورود لوازم خانگی خارجی به کشور ظرفیتی را برای شرکت‌های داخلی ایجاد کرده است که با توان بالا محصولاتی با قیمت مناسب و کیفیت بالا تولید کنند.

در هر حال، عملکرد تولیدکنندگان در صنعت لوازم خانگی نشان می دهد که در صورت اعتماد مسئولان به این صنعت می‌توان شاهد رقابتی تر شدن تولیدات آن و ارزآوری برای کشور بود.