سرویس سیاست مشرق - " بارها گفته‌ایم که اگر در هسته‌ای عقب نشینی کنید، آن‌ها مسئله موشک را پیش می‌کشند، اگر باز هم عقب بروید بحث حمایت از مقاومت را مطرح می‌کنند، اگر به عقب‌نشینی ادامه دادید موضوع حقوق بشر را جلو می‌آورند، و بعد اگر معیارهای آن‌ها را پذیرفتید سراغ حذف معیارهای دینی در حکومت می‌روند."(بیانات رهبرانقلاب،۲۸ مهر ۹۵، در جمع نخبگان جوان)

در روزهای اخیر، ظاهرا پیرو خطّی هماهنگ، اعضای ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای سعی در پررنگ کردن بحث «برجام بدون آمریکا» را  داشته اند.

محمد جواد ظریف ظریف در ۱۴ شهریور در مصاحبه «خبرآنلاین» گفت:

"برجام قرار نبود دشمنی آمریکا را کم کند، اما توانست گزینه‌های آمریکا را در قبال ایران محدودتر کند. زمانی تصویب تحریم‌ها علیه ایران در کنگره آمریکا معادل اجرای جهانی آن توسط تمام کشورها بود. امروز چنین چیزی غیرممکن است و جهان به آمریکا هشدار می‌دهد که نباید از برجام خارج شود."

"اروپا لازم نیست بین آمریکا و ایران یکی را انتخاب کند. در دهه ۷۰ هم آمریکا تحریم‌های داماتو را علیه ایران اعمال کرد، ولی اروپا از آن پیروی نکرد."

" اروپایی‌ها به ما گفته‌اند برجام را تحت هر شرایطی ادامه خواهند داد حتی اگر آمریکا از آن خارج شود. هرچند معتقدند آمریکا چنین کاری نخواهد کرد، اما به هر ترتیب ما گزینه‌های خود را داریم و این گزینه‌ها محدود هم نیست."

۴ روز بعد، علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی در مصاحبه با نشریه آلمانی «اشپیگل» با صراحت بیشتری این مشی جدید دولت را مطرح کرد:

"ایران خواستار ادامه پایبندی به توافق هسته ای است، حتی در صورتی که آمریکا از این توافق خارج شود."

"اگر ایالات متحده از توافق خارج شود، ولی سایر کشورها بگویند به این توافق پایبند هستند، به طور مشخص بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین و روسیه، آنگاه ایران نیز به احتمال زیاد به تعهدات خود در این توافقنامه حتی بدون آمریکا نیز پایبند خواهد بود. ولی اگر آمریکا از توافق خارج شود و اروپا نیز از این اقدام تبعیت کند، آنگاه این توافق قطعا با شکست و فروپاشی روبرو خواهد شد و ایران به همان چیزی که قبلا بود، باز خواهد گشت."

به نظر می رسد آن گونه که دولت حسن روحانی در ۴ سال اول خود همه تخم مرغ ها را در سبد برجام قرار داده بود و «برجام» تبدیل به کلیدی شده بود که قرار بود همه قفل های بسته را باز کند، اکنون، در ۴ سال دوم، چاره ای جز توسل جستن به همین کلید بی اثر برای روحانی نمانده است و راهبرد دولت و در قبال برجام  به سان زن ستمکشی است که شب و روز از همسرش کتک می‌خورد، اما حاضر به ترک خانه نیست و می گوید با وجود همه ستم های شوهر، لااقل سایه او بالای سر خود او و اولادش قرار دارد! حال حکایت رییس جمهور و تیم دیپلماسی هسته‌ای اوست که همچون جان شیرین به برجام چسبیده اند و به هیچ قیمتی حاضر به دل کندن از «معشوق» نیستند.

اما نکته این جاست که برخلاف اظهارات جناب ظریف مبنی بر این که منتقدان از برجام انتظار «شق القمر» داشتند، این خود ایشان و جناب روحانی و عراقچی و صالحی بودند که از همان سال ۹۲ وعده باز شدن افق های جدید در مذاکرات هسته ای را با دخیل کردن مستقیم «کدخدا» مطرح کردند.

آقای روحانی، زمانی که برای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، پای در مسیر تبلیغات انتخاباتی گذاشتند، یکی از محورهای تبلیغات خود را نیش و کنایه زدن مستقیم و غیرمستقیم به مذاکره کندگان دولت وقت قرار دادند که به جای آن که مستقیم با خود «جنس» وارد معامله شوند، به جاده خاکی می زنند و اروپا و عمان و بهمان را واسطه قرار می دهند. به چند نمونه از این اظهارنظرهای مربوط به همان مقطع دقت کنید:

حسن روحانی در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۲ در جریان تبلیغات انتخاباتی در جمع دانشجویان دانشگاه شریف گفت:

" هنر این است که ما تهدید را به آسیب و آسیب را به فرصت تبدیل کنیم از این رو مذاکره با آمریکا امکان پذیر و شدنی است اما سخت است هرچند بنده معتقدم مذاکره با آمریکا راحت تر از مذاکره با اروپاست چرا که اروپایی ها به دنبال آقا اجازه از آمریکا هستند. از این رو دولت آینده باید بتواند رابطه ایران و آمریکا را از حالت تخاصم به مرحله تنش که یک مرحله پایین تر است برساند....آمریکایی ها کدخدای ده هستند، با کدخدا بستن راحت‌تر است و حالا که رهبر انقلاب در سخنان اول فروردین امسال راه مذاکره را باز گذاشتند دولت بعد با رعایت خطوط قرمز می‌تواند این رابطه را برقرار کند."

و همان شب در برنامه تلویزیونی ویژه انتخابات به نام «به انتخاب شما» شرکت کرد و تاکید کرد:

 " مردم زمانی خوشحال می‌شوند که ما نقشه آمریکا را نقش بر آب بکنیم فناوری هسته‌ای را ما حفظ می‌کنیم در کنار همه فناوری‌ها، سانتریفیوژ ما می‌چرخد در کنار چرخش کل کشور، کارخانه‌ها، صنعت، زندگی مردم، حیات مردم، نشاط مردم با کمترین هزینه و این حتماً در دولت تدبیر و امید دنبال خواهد شد."

اما لازم است که روحانی و تیم او حال این استدلال را برای مردم ایران روشن کنند که چگونه می شود که پیش از شروع مذاکرات ۱+۵، وارد کردن «کدخدا» و مذاکره مستقیم با ان به عنوان ابتکار اصلی در دیپلماسی هسته ای دولت یازدهم  مطرح شود، و برون رفت از «بن بست» مذاکرات قبل و خلاص شدن از پروسه طولانی «آقا اجازه!» اروپایی ها در مذاکرات پیش از «تدبیر و امید» مستلزم کنار گذاشتن «واسطه ها» از مذاکرات و صحبت با «آقای» اروپا معرفی گردد، ولی حال که بدعهدی دیرین آمریکایی ها دوباره سر برآورده و ترامپ و کنگره آمریکا در تصویب تحریم های جدید علیه ایران از هم پیشی می گیرند، صحبت از ادامه برجام با همان «واسطه ها» و «کوتوله ها» به میان می‌آید؟ ("هرچند بنده معتقدم مذاکره با آمریکا راحت‌تر از مذاکره با اروپاست چرا که اروپایی‌ها به دنبال "آقا اجازه" از آمریکا هستند...."(بخشی از سخنان روحانی در جمع دانشجویان شریف در اردیبهشت ۹۲))

شاید بهترین راهکار برای روحانی این باشد که یک بار برای همیشه خیال خود و ملت را راحت کند و «اشتباه بودن» اعتماد به آمریکایی ها را بپذیرد و از این بابت از ملت بزرگ ایران عذرخواهی کند، تا دیگر همکاران او در تیم هسته ای مجبور نباشند با مطرح کردن سیاست های محکوم به شکستی چون «ادامه برجام بدون آمریکا»، خیال ترامپ و کنگره را از بابت ادامه بی دغدغه تصویب تحریم های جدید راحت کنند. به واقع روحانی بهتر است به همان سخنانی رجوع کند که در ۱۸ خرداد ۹۲، در همایش «تدبیر و امید» در ورزشگاه شیرودی بیان کرده بود:

" من اگر اشتباه کردم، با صراحت در برابر ملت عذرخواهی می‌کنم. همچنین من از ملت بزرگم درخواست کمک خواهم کرد. من با نام معصومین مدیریت ناتمام خود را توجیه نمی‌کنم. من می‌دانم راه نجات، اجرای قانون اساسی است."