به گزارش مشرق، دکتر سیدنعمت‌الله عبدالرحیم‌زاده در یادداشت روزنامه جوان نوشت:

امریکا با سرنگون کردن یک جنگنده سوری در شامگاه یک‌شنبه ۱۸ژوئن روابط نه چندان خوب خود با روسیه را دچار چالشی عمیق‌تر کرده است. عصر دیروز هم گزارش شد که امریکایی‌ها یک پهپاد سوری را سرنگون کرده‌اند. روسیه در پاسخ به این تجاوز نظامی امریکا در سوریه اعلام کرده که کانال ارتباطی خود را با فرماندهان امریکایی برای هماهنگی دو طرف در جنگ با داعش قطع می‌کند؛ کانالی که برای ممانعت از حوادث پیش‌بینی نشده ایجاد شده بود.

علاوه بر این، وزارت دفاع روسیه اعلام کرده که هر هواپیمایی در منطقه عملیاتی نیروی هوایی‌اش را یک تهدید برای امنیت خود تلقی کرده و آن را مورد هدف قرار خواهد داد، بنابر این روسیه نه تنها رابطه نظامی‌اش با امریکایی‌ها در سوریه را قطع کرده بلکه به طور مستقیم طرف امریکایی را تهدید کرده که از این به بعد مراقب پرواز جنگنده‌هایش در آسمان سوریه باشد چون امنیت آنها را تضمین نمی‌کند. امریکایی‌ها که متوجه خشم مسکو به دلیل سرنگون کردن آن جنگنده سوری شده‌اند، به دست و پا افتاده‌اند تا به هر نحو شده این خشم را فروکش کرده و جلوی ضرر را از همین حالا بگیرند.

اولین گزینه امریکایی‌ها تغییر مسیر جنگنده‌هایشان در آسمان سوریه است که فرماندهی مرکزی نیروی هوایی امریکا تغییر مسیر پروازها را «تدابیر جسورانه‌» توصیف کرده که هم امکان ادامه جنگ با داعش را به این نیرو می‌دهد و هم سلامت کادر پروازی امریکا را تضمین می‌کند.

معلوم است که این به اصطلاح تدابیر آنقدر کارایی ندارد که ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا از گزینه دوم گفته و روش‌های دیپلماتیک و نظامی برای فعال‌سازی مجدد کانال ارتباطی با روس‌ها و اشاره به پایگاه نظامی امریکا در العدید قطر کرده که سعی در حفظ ارتباط با روس‌ها در پایگاه الحمیم در سوریه دارد.

به نظر می‌رسد روش دیپلماتیک در حرف دانفورد بیشتر به عهده دستگاه دیپلماسی امریکاست تا نظامی‌های این کشور و به همین جهت است که کاخ سفید اعلام کرده برای برقراری مجدد کانال ارتباطی با روس‌ها در سوریه تلاش می‌کند. علاوه بر این دو گزینه، کاخ سفید به نقشه گسترده‌تری از ترمیم روابط با روس‌ها فکر می‌کند و رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا این نقشه را به سه بخش برای توسعه همکاری‌ها با روسیه ترسیم کرده است. بخش نخست نقشه او شامل گفت‌وگو با روسیه در مورد فروش سلاح به طالبان و اتفاقاتی است که به گفته او کنترل برای دیپلمات‌های امریکایی در مسکو پیش آمده است.

تیلرسون بخش دوم نقشه خود را تحت عنوان حوزه‌هایی ذکر کرده که به نظر او جزو منافع استراتژیک امریکا به حساب می‌آیند. سلاح‌های کشتار جمعی، تحولات سوریه، شکست داعش، تسلیحات هسته‌ای کره شمالی و همکاری مشترک در امنیت سایبری از جمله حوزه‌هایی هستند که تیلرسون در این بخش ذکر کرده است. بخش سوم وجه کلی دارد و تیلرسون این بخش را تحت عنوان حفظ رابطه با روسیه برای ثبات استراتژیک امریکا ذکر کرده تا ابعادی وسیع‌تر از دو بخش قبل را تحت پوشش خود بگیرد.

در نگاه اول چنین به نظر می‌آید که نقشه تیلرسون برای توسعه روابط امریکا با روسیه به شکل کیکی درآمده که کاخ سفید برای کرملین تهیه کرده اما باید دید که آیا این کیک طعمی هم برای کرملین دارد یا نه.

نکته اول و مهم در خصوص تحریم‌های امریکاست که از سه سال قبل مرحله به مرحله افزایش یافته است و مورد آخری همین چند روز قبل بود که مجلس سنای امریکا تحریم‌های جدیدی را علیه روسیه و ایران یک‌جا تصویب کرد. هرچند کاخ سفید اعلام کرده نیازی به تحریم‌های جدید نیست اما اگر این مصوبه سنا در مجلس نمایندگان هم با اکثریت آرا رأی بیاورد، کاخ سفید به سختی می‌تواند در برابر قبول آن طفره برود.

با وجود این روند از افزایش تحریم‌ها، تیلرسون در کیک خود حرفی از لغو تحریم‌ها علیه روسیه نزده که در این صورت، کیک او نمی‌تواند برای روس‌ها خوش طعم باشد. وجوه کلی و مبهم در نقشه تیلرسون آن قدر هست که نمی‌تواند مشکلی از تنش فعلی بین دو طرف را حل کند و باید گفت که او به جای یک نقشه راه برای کاهش تنش و توسعه روابط، بیشتر سرفصل‌هایی را عنوان کرده که باید سال‌ها بین دو طرف مورد بحث و گفت‌وگو قرار بگیرد تا نتیجه‌ای به دنبال داشته باشد و حتی به نظر می‌رسد برخی از این سرفصل‌ها مثل تسلیحات هسته‌ای کره‌شمالی جایی در این بحث و گفت‌وگو داشته باشد. بنابر این، کیک تیلرسون را در وضعیت تحریم و تنش فعلی باید آنقدر بی‌طعم دانست که نمی‌تواند انگیزه‌ای برای کرملین ایجاد کند تا بر سر وضعیت حاد سوریه کوتاه بیاید و با برقراری مجدد کانال اوضاع را به حالت قبل از سرنگونی جنگنده سوری بازگرداند.