به گزارش مشرق، شهرک صنعتی سلفچگان در اوایل دهه ۷۰ پیش از استان شدن قم جواز تأسیس را دریافت کرد و در حقیقت منشأ بخشی از صنایع انتقال یافته از شهر تهران به شعاع ۱۲۰ کیلومتری این شهر است که اکنون از نظر آلودگی به معضلی برای ساکنان منطقه تبدیل شده است. این شهرک با ۸۰ واحد صنعتی بهره‌بردار در فاصله ۶ کیلومتری شهر سلفچگان واقع شده است.
روستاهای جنداب، تاج خاتون، قاضی بالا، قاضی پایین، محمد بیک، الله قلی و شهر سلفچگان از جمله مناطق نزدیک به این شهرک هستند که خطر آلودگی های شهرک صنعتی مردم ساکن در این روستاها را نیز تهدید می کند.
ابوالفضل تمیزی، بخشدار سلفچگان در زمینه آلودگی‌های واحدهای مستقر در این شهرک می‌گوید: نیاز است سیستم سنتی و قدیمی فیلتراسیون به روز شود تا شاهد توسعه آلودگی‌های زیست محیطی نباشیم.
تخلیه پسماندهای صنعتی استان‌های دیگر در سایت ۱۸ هکتاری
این سایت از نظر مکانی بدترین مکان شهرک جانمایی شده است. به گفته حسین اسماعیل گل، رئیس شورای اسلامی روستای جنداب در سایت ۱۸ هکتاری علاوه بر پسماندهای شهرک، تخلیه پسماند از استان‌های دیگر مانند اصفهان و مرکزی نیز صورت می‌گیرد به طوری که هشتم تیر ماه امسال خودرویی از پالایشگاه اراک به تخلیه پسماند در این سایت پرداخت.
وی تصریح می‌کند: بنا بود سال گذشته پسماندی در این سایت تخلیه نشود بلکه تخلیه پسماند به سایت البرز منتقل شود ولی متأسفانه هنوز این اتفاق نیفتاده است.
علیرضا عبدالکریمی از ساکنان روستان جنداب ضمن ابراز ناراحتی از تصدی گری فرد غیر بومی برای این سایت می‌گوید: فرد غیر بومی را مسؤول این سایت قرار دادند که تعهدی به منطقه ندارد و سلامت مردم را به پول می‌فروشد.
وی با بیان اینکه پوشش گیاهی منطقه از بین رفته و آب‌های زیرزمینی آلوده شده است تصریح می‌کند: بارها در این سایت ۱۸ هکتاری رانندگان خودروهایی که از استان‌های همجوار لجن‌ها را تخلیه می کنند دستگیر و به مراجع قضایی و محیط زیست تحویل داده شدند در حالی که با آنها مماشات می شود.
مشکلات تنفسی و آلرژی در ساکنان منطقه سلفچگان
کارخانه سرب، کارخانه تغلیظ قیر و تصفیه‌خانه دوم روغن در این شهرک وجود دارد و دود، بوی اسید، ذوب سرب و آهن‌آلات ساکنان این منطقه را اذیت می‌کند زیرا شهرک صنعتی در شرق روستاها واقع شده و همیشه باد غالب از سمت شهرک به سمت روستاها است.
رئیس شورای اسلامی روستای جنداب از آلایندگی واحدهای مستقر در این شهرک در شب ابراز نارضایتی کرده و می‌افزاید: شب هنگام اوج آلایندگی شروع می‌شود به طوری که برخی اوقات این تصور بود که هوا مه است ولی بعدها فهمیدیم که دود ناشی از کارخانه ذوب فلزات است که سبب می شود دود غلیظی کل منطقه را فراگیرد.
آلایندگی ارمغان شهرک صنعتی سلفچگان
محرومیت‌زدایی و اشتغال‌زایی از جمله اهداف این شهرک بود ولی به گفته اسماعیل گل هیچ یک از این موارد تحقق پیدا نکرده و تنها آلایندگی را به ارمغان آورده زیرا کارگران بومی در زمینه آلایندگی این کارخانه‌ها اعتراض می‌کنند.
پسماندهای سرب از دیگر معضلات این منطقه است زیرا سرب دومین عنصر خطرناک پس از رادیو اکتیو است. به گفته رئیس شورای اسلامی روستای جنداب در اکثر مکان‌ها پسماندهای سرب در مسیر رودخانه تخلیه شده است.
وی معتقد است: آلاینده‌هایی مانند سیلیس، سرب، اسید و... در منطقه وجود دارد که می توان بیان کرد این کارخانجات از بمب‌های شیمیایی عراق به ایران به مراتب آلایندگی بیشتری دارد و با این روند در آینده یک کودک سالم در منطقه متولد نمی‌شود.
عبدالکریمی از ساکنان این منطقه ضمن ابراز نارضایتی از فعالیت واحدهای بازیافت باتری می‌گوید: بیشتر این واحدها در شهرک صنعتی سلفچگان واقع است که فعالیت آنها برای دستگاه گوارش و ریه مضر و سرطان آور است.
وی با اشاره به فعالیت کارخانه‌های ذوب فلزات فرسوده عنوان می‌کند: خودروی پرس شده را در کوره می‌اندازند و آهن، سرب و آلومینیوم را ذوب می‌کنند و از آنها شمش تولید می‌کنند.
تعطیل کردن واحدها پاک کردن صورت مسئله است
جواز تأسیس واحدهای شهرک صنعتی از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود و زمین به واحدهایی اختصاص پیدا می‌کند که مجوز سازمان صنعت و تأییدیه محیط زیست را داشته باشد. شرکت شهرک‌ها در واقع برق، انرژی و زمین را برای این واحدها فراهم می‌کند.
امیر طیبی‌نژاد، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم با بیان اینکه نگرانی مردم منطقی است بنابراین سیستم بهبود دهنده گازهای خروجی یا پسماندها پیگیری می‌شود تصریح می‌کند: ارزش سرمایه‌گذاری و اشتغال این شهرک نباید نادیده گرفته شود ولی باید فیلتراسیون، ایجاد پیش تصفیه برای پسماندها و استفاده از تکنولوژی روز در نظر گرفته شود. باید در نظر داشت تعطیل کردن واحد و بستن آن پاک کردن صورت مسئله است.
وی با بیان اینکه فکر و ایده، نیروی انسانی متخصص، سرمایه‌گذاری برای احداث و تجهیز ماشین‌آلات هزینه و زمان بر است می‌گوید: اکنون حوزه صنعت از حال و روز خوبی برخوردار نیست که امکان فیلتراسیون یک میلیاردی داشته باشد بنابراین به تدریج باید این مشکل حل شود.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم با بیان اینکه زمین در شهرک وجود دارد ولی مقررات زیست محیطی مقداری شرایط استقرار واحدهای صنعتی را سخت‌تر کرده است تصریح می‌کند: بسیاری از واحدهای صنعتی اجازه استقرار در این منطقه را ندارند ولی زمین در این بخش موجود است.
صدور مجوز تصفیه دوم روغن و قیر ممنوع است
عبدالرضا شاملی، سرپرست معاونت امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم با بیان اینکه طرفدار صنعت سبز هستیم و در کنار توسعه صنعتی باید مباحث زیست محیطی لحاظ شود می‌گوید: برای هر پرونده بهره‌برداری پیش از صدور از اداره‌کل حفاظت محیط زیست استعلام مربوطه اخذ شده و مسئله استقرار و آلودگی زیست محیطی بررسی می شود و در صورت تأیید اداره‌کل محیط زیست پروانه بهره‌برداری واحدها صادر خواهد شد.
وی تصریح می‌کند: اگر واحدی از آنچه تعهد کرده و باید انجام دهد خودداری کند در کنار محیط زیست هستیم و در صورت گزارش پیگیری می‌شود.
اکنون مجوزها در زمینه مباحثی مانند تصفیه دوم روغن و قیر، باتری و ذوب سرب ممنوع است و پروانه‌های موجود از قدیم بوده است که استعلام محیط زیست دریافت شده است.
استعلام از محیط زیست در مرحله بهره‌برداری واحد
سیداحمد شفیعی، معاون فنی اداره کل محیط زیست استان قم با بیان اینکه قانونگذار در شهرک‌های صنعتی تسهیل در زمینه استقرار واحدهای صنعتی را در نظر گرفته است می‌گوید: استقرار در مرحله تأسیس واحد صنعتی نیازمند مجوز زیست محیطی نیست و در مرحله بهره‌برداری سازمان صنعت معدن مجوز را از محیط زیست استعلام می‌کند بنابراین در قضیه سلفچگان در برابر کار انجام شده قرار داریم.
وی تصریح می‌کند: از استقرار بسیاری واحدها جلوگیری شده ولی مباحث قانونی فشارهای خاص خود را بر اساس شرایط دارد و برای این ناحیه باید به صورت موردی و خاص اصلاحیه استانی داشته باشیم.
معاون فنی اداره کل محیط زیست استان قم با اشاره به قوانین در زمینه صنایع آلاینده می گوید: صنایعی که نتوانند آلودگی را مدیریت کند باید یک درصد عوارض یا مالیات زیست محیطی به دارایی پرداخت کند که واحدهای اسید، بازیافت آهن و سرب مشمول این امر شدند و همچنین اخطاریه‌هایی زیادی صادر شده و واحد غیر مجاز سرب به طور کامل پلمب شده است.
جلوگیری از استقرار واحدهای آلاینده در شهرک صنعتی سلفچگان
وی تصریح می‌کند: از استقرار واحدهایی که آلاینده بودند تا حدود زیادی ممانعت شده و در بحث پایش بستری از صنایع معرفی شدند.
شفیعی با بیان اینکه بحث آلودگی این منطقه در طول ۲۰ تا ۳۰ سال شکل گرفته است می‌گوید: مدیریت زیست محیطی نیاز به زمان دارد و برطرف کردن آلودگی نیازمند هزینه، کمک‌های بانکی و حمایت از نظر اقتصادی است.
به گفته وی صندوق محیط زیست با تأخیر فراوان شکل گرفت ولی هنوز این صندوق از نظر مالی پولی ندارد بنابراین می‌طلبد علاوه بر محیط زیست استان، نهادهای دیگر بسته‌های تشویقی و حمایتی در زمینه محیط زیست داشته باشند.
صنایع بازیافت آهن از دیگر موارد آلوده کننده محیط هستند که شفیعی در این خصوص می‌گوید: یکی از صنایع بازیافت آهن که به شدت آلودگی ایجاد می‌کرد و مدیریت آن با سرمایه‌گذار خارجی بود و به یکی از شرکت‌های داخلی واگذار شد که این شرکت تعهد کرد که این قضیه را مدیریت و حل کند و هزینه هنگفتی در بحث فیلتراسیون انجام داد تا این قضیه ساماندهی شود.
مسؤولان از بازدیدها و اقدامات نمایشی خودداری کنند
عباس جعفری از کارشناسان محیط زیست معتقد است: نخستین و مهمترین گام در محل تعارضات شهرک این است که مسؤولان منطقه‌ای و استانی دنبال حل مسئله به وجود آمده باشند و از پاک کردن صورت مسئله یا برخی از بازدیدها و یا اقدامات نمایشی خودداری کنند.
وی با اشاره به ناهنجاری‌های به وجود آمده می‌گوید: این امر نشان می‌دهد که برخی از سازمان‌ها از همان ابتدا به وظایف خود به طور مطلوب عمل نکرده‌اند و برای حل آن نیز لازم است که کل سازمان‌های درگیر به معنای واقعی کنار یکدیگر قرار گیرند و به مسؤولیت‌های سازمانی خود پایبند باشند.
جعفری خاطرنشان می‌کند: برای بررسی اثرات محیط زیستی این شهرک اطلاعات جامعی در خصوص وضعیت محیط زیست منطقه ناشی از فعالیت شهرک صنعتی بر محیط فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی لازم است و بنده به شدت به برخی از اظهارنظرهای مسؤولان بدون پشتوانه علمی و ارزیابی فاکتورهای این شهرک انتقاد دارم.
وی با بیان اینکه پایش محیط زیستی منطقه روندی مستمر در مراقبت، معاینه، مقایسه و ارزش‌یابی دقیق و کیفیت‌های محیطی منطقه ارائه می‌دهد می‌گوید: تخلیه پسماندها، آلودگی هوا و گزارشات برخی از مسؤولان محلی مبنی بر آلودگی منابع آب زیر زمینی نشان می‌دهد که پایش محیط زیستی اولویت اول در برنامه‌ریزی محیط زیستی منطقه را به خود اختصاص می‌دهد که سبب حفاظت هر چه بهتر منابع شده است.
جذب سرمایه‌گذاران و منابع مالی راکد، اشتغال نیروهایی متخصص بیکار و همچنین هدایت صنایع موجود در داخل و اطراف شهر از جمله اهداف تأسیس این شهرک‌ها بوده است.
وی معتقد است: گزینه فعالان حوزه زیستی و کارشناسان و مسؤولان محلی به هیچ وجه ممانعت از ادامه فعالیت شهرک صنعتی سلفچگان نیست بلکه سیستم پایش و کنترل محیط زیستی فعالیت این صنایع به صورت صحیح و دقیق مورد نظر است.
واضح است آمایش سرزمینی این شهرک از روز ابتدا نادرست بوده و احداث شهرک‌های صنعتی در نقاط مختلف کشور نباید تنها بر اساس عواملی مانند توجیه اقتصادی و ارزش تولید صورت گیرد بلکه باید مبتنی بر نتایج برنامه‌ریزی منطقه‌ای، آمایش سرزمین و ارزیابی اثرات محیط زیستی انتخاب شود.
نباید روند توسعه صنایع به گونه‌ای باشد که مردم به جای استفاده هوای پاک در روستاها، هوا و آب را جست و جو کنند و به دنبال فرصتی برای فرار از روستاها باشند.
۰۹:۴۲ - ۱۳۹۷/۰۴/۲۰
