شاهين شادنيا در گفت‌وگو با فارس با بيان اينکه هر ماده‌اي که جذب بدن شده و موجب اختلال عملکرد فيزيولوژي و تخريب سلول‌هاي بدن شود، "سم " ناميده مي‌شود، اظهار داشت: مقدار سم وارد شده به بدن، تعيين مي‌کند که فرد مسموم شده است.

شکل‌ و علل مسموميت

وي با بيان اينکه مسموميت داراي 3 شکل است، گفت: در مسموميت از طريق خوردن، فرد ماده سمي را خورده و مسموم مي‌شود؛ در مسموميت از طريق استنشاق، ماده سمي از راه تنفس جذب بدن شده و در نهايت در مسموميت از طريق پوست، سم از راه مخاط جذب بدن شده و موجب مسموميت فرد مي‌شود.
دبير انجمن سم‌شناسي ايران، علت مسموميت‌ها را متفاوت دانست و افزود: برخي مسموميت‌ها عمدي و برخي ديگر تصادفي است؛ در مسموميت عمدي فرد قصد خودکشي يا تمارض به خودکشي دارد و بيشتر در افراد 20 تا 40 سال رخ مي‌دهد؛ در مسموميت تصادفي نيز فرد ناخواسته مسموم مي‌شود.
وي با بيان اينکه کودکان بيشتر به صورت تصادفي مسموم ‌مي‌شوند، خاطرنشان کرد: مسموميت عمدي بيشتر در ميان افراد بالغ اتفاق مي‌افتد.
شادنيا شغل افراد را يکي ديگر از عوامل مسموميت دانست و ادامه داد: به طور مثال کشاورزي که از سم براي دفع آفات محصولات خود استفاده مي‌کند در صورت عدم رعايت نکات بهداشتي و ايمني ممکن است مقداري سم وارد بدنش شده يا مقدار سمي که در خانه نگهداري مي‌کند موجب مسموميت ديگر اعضاي خانواده‌اش شود.
وي با بيان اينکه سوء مصرف مواد مخدر محرک و توهم‌زا يکي ديگر از عوامل مسموميت است، اضافه کرد: در اين صورت ممکن است فرد اصلاً قصد خودکشي نداشته باشد ولي به دليل لذت بردن از مواد، مصرف خود را افزايش مي‌دهد که همين امر موجب مسموميت او مي‌شود.

انواع مسموميت

دبير انجمن سم‌شناسي ايران، مسموميت با سموم دفع آفات نباتي، محصولات غذايي، دارويي، حشرات و گزنده‌ها و مواد مخدر را از انواع مسموميت‌ها دانست و افزود: در مسموميت با سم دفع آفات نباتي، مقداري از مواد سمي که براي دفع آفات به کار برده شده است بر روي محصولات باقي مي‌ماند؛ از اين رو اگر اين محصول به طور صحيح شسته نشده يا به صورت نشسته مصرف شود، موجب ورود مواد سمي باقيمانده بر روي محصول به بدن خواهد شد.

مسموميت با حشرات و گزنده‌‌ها

شادنيا ادامه داد: در مسموميت با حشرات، بيشتر گزيدگي مد نظر است. اين گزيدگي ممکن است به صورت له شدگي، پارگي و زخم ظاهر شده و به نوع جانور بستگي دارد همچنين اگر فرد سابقه حساسيت داشته باشد گزيدگي با حشرات ممکن است حساسيت را بيشتر کرده و موجب شوک، کاهش سطح هوشياري و افت فشار خون شود؛ از اين رو اين افراد بايد فوراً به مراکز درماني مراجعه کنند.
وي قرمزي،‌ تورم،‌ سوزش و خارش را از علائم مسموميت با حشرات دانست و گفت: مسموميت با حشرات و گزنده‌ها اغلب در فصل تابستان به دليل مسافرت‌ها رخ مي‌دهد.
دبير انجمن سم‌شناسي ايران اضافه کرد: در صورتي که فرد حساسيت نداشته باشد، گزيدگي با حشرات خطر جدي ندارد اما خطر گزيدگي با عقرب و مار بيشتر است. از اين رو فرد مسموم بايد فوراً به مراکز درماني منتقل شود. سرد نگه داشتن محل گزيدگي با عقرب نخستين اقدامي است که بايد براي فرد مسموم شده با عقرب انجام داد.
وي تورم شديد، اختلالات انعقادي و خونريزي را از علائم مسموميت با گزنده‌ها دانست و بيان داشت: اين نوع از مسموميت در افراد مسن و کودکان خطر بيشتري دارد.

مسموميت با مواد غذايي

شادنيا اظهار داشت: ورود ميکروب به غذا موجب رشد باکتري‌ها شده و از طرفي سمومي را از خود آزاد مي‌کند که اين سم همراه با مصرف مواد غذايي وارد بدن شده و فرد را دچار مسموميت مي‌کند.
وي گفت: مسموميت غذايي ممکن است خفيف بوده و مدت زمان کمتري به طول انجامد همچنين اين امکان وجود دارد مسموميت، جدي و خطرناک شود.
رئيس بخش آي سي يو، بيمارستان لقمان، اسهال و استفراغ، گرفتگي عضلاني معده و تب را از علائم مسموميت با مواد غذايي دانست و ادامه داد: در بيشتر موارد اين علائم تا چند ساعت بعد از خوردن غذاي آلوده ظاهر مي‌شود و اين امکان نيز وجود دارد که فرد تا چند روز احساس بيماري نداشته باشد.
وي تأکيد کرد: رستوران‌ها خصوصاً رستوران‌هاي بين راهي که در پخت غذا، بهداشت را رعايت نمي‌کنند، مهمترين عامل مسموميت با مواد غذايي هستند؛ مراقبت‌هاي پزشکي و دارويي بهترين اقدام براي بهبود فرد مسموم با مواد غذايي به شمار مي‌رود و از آنجايي که آب بدن به دليل اسهال و استفراغ کم مي‌شود، براي جبران آب از دست رفته، به فرد مسموم بايد مايعات فراوان داده شود.

مسموميت دارويي

شادنيا مسموميت دارويي را از خطرناک‌ترين مسموميت‌ها دانست و گفت: در حال حاضر در شهرهاي مختلف کشور خصوصاً تهران اين نوع مسموميت شايع‌تر است. داروهاي آرامبخش، استامينوفن و داروهاي قلبي عامل بيشترين مسموميت دارويي در کشور هستند و بزرگسالان بيشتر به اين نوع مسموميت دچار مي‌شوند.
اين متخصص سم‌شناسي اضافه کرد: به غير از کودکان که مسموميت دارويي در آنها بيشتر تصادفي است افرادي که با مصرف داروها مسموم مي‌شوند بيشتر به دليل خودکشي آن را مصرف مي‌کنند و از آنجايي که اطرافيان از اين موضوع با خبر شده و فرد را به مراکز درماني منتقل مي‌کنند، در اين شرايط خودکشي ميسر نشده و در نهايت مسموميت را براي فرد به دنبال خواهد داشت.
وي بيان داشت: با توجه به اينکه هم‌اکنون از امکانات خوبي براي درمان مسموميت‌ها برخوردار هستيم ميزان مرگ ناشي از مسموميت دارويي به يک درصد رسيده که اين آمار مطابق با استاندار کشور‌هاي غربي است.
شادنيا اظهار داشت: افرادي که با مصرف قرص قصد خودکشي مي‌کنند. از نظر روانشناسي داراي يک نوع حالت رواني هستند. به دليل همين مسئله پس از بهبود، مورد معاينه و مشاوره با روانپزشک و روانشناس قرار مي‌گيرند تا دوباره دچار اين نوع مسموميت نشوند.
اين استاد دانشگاه شهيد بهشتي، خستگى، تنفس سطحى، نبض ضعيف و نامنظم و خواب‌آلودگى منجر به کاهش هوشيارى را از علائم مسموميت دارويي دانست.
وي امکانات درماني، زمان مراجعه، سن بيمار، نوع و مقدار مصرف دارو و سابقه بيماري‌ها را از فاکتورهاي مهم در درمان مسموميت دارويي دانست و افزود: در صورتي که فرد مسموم به موقع به مراکز پزشکي منتقل نشود مسموميت دارويي به مرگ وي منجر خواهد شد همچنين نارسايي کليه، عفونت ريوي و آسيب مغزي از عوارض مسموميت‌هاي دارويي است.

مسموميت با مواد مخدر

شادنيا درباره مسموميت با مواد مخدر اظهار داشت: ناخالصي و ميزان مصرف مواد مخدر از مهمترين علل مسموميت با اين مواد است؛ در سال‌هاي گذشته آمار مسموميت با قرص اکس بالا بود که هم‌اکنون کاهش پيدا کرده است اما در حال حاضر مسموميت ناشي از مصرف شيشه بيشتر به چشم مي‌خورد.
وي در خصوص مسموميت با مشروبات الکلي تصريح کرد: مصرف بيش از حد مشروبات الکلي و نوع تقلبي آن يکي ديگر از عوامل مسموميت است چرا که بيشتر اين مشروبات دست‌ساز بوده و از الکل‌هاي سمي براي تهيه آن استفاده مي‌شود.
دبير انجمن سم‌شناسي ايران گفت: از آنجايي که بيشتر منازل گازکشي شده و مصرف نفت مانند گذشته نيست مسموميت با نفت نيز به ندرت اتفاق مي‌افتد.