سرویس جهان مشرق - مرد موصلی می‌گوید که در بزرگ‌ترین شهر «خلافت»، سکوت برقرار شده است. او ساعتی با پای پیاده در حومه شهر گشته تا جزییات شرایط را در داخل دولت اسلامی به چشم ببیند و به بیرون آن گزارش دهد، کاری که در این مدت معمولا انجام داده است. او می گوید:

" وقتی نبرد در فلوجه هنوز در جریان بود، (داعشی‌ها) دست کم روزی پنج بار در بلندگوهای مساجد از مردم شهر می خواستند به نبرد فلوجه بپیوندند. آن‌ها ادعا می‌کردند که دولت اسلامی پیروز خواهد شد، چرا که هزاران جنگجو و ده‌ها تن اسلحه و مهمات در آن جاست که نمی‌گذارند شهر سقوط کند. از زمانی که فلوجه سقوط کرده، دیگر خبری از فراخوان‌ها از بلندگوهای مساجد نیست."

در اواخر ژوئن، ارتش عراق، شبه نظامیان شیعه و جنگجویان سنی قبایلی، شهر فلوجه در نزدیکی بغداد را از تکفیری‌ها پس گرفتند. این بزرگ ترین شکست داعش بوده که در ماه های اخیر در جبهه های مختلف شکست را تجربه می کند.

نیروهای عراقی فاتح فلوجه

در هفته های اخیر، مردم غیرنظامی در استانبول، داکا، بغداد، بیروت، نیس، آنسباخ و حتی یک قطار محلی در شهر وورتسبورگ آلمان از سوی افرادی مسلح به بمب، سلاح اتوماتیک و تبر مورد حمله قرار گرفتند. در واقع، این حملات داعش را در چشم غربی ها قوی تر و خطرناک تر از همیشه نشان داده است. اما این موج ترورها با رویدادهایی در قلمرو اصلی داعش (سوریه و عراق) مقارن است که تصویری دیگر ارایه می دهند.

فشار فزاینده

حقیقت این است که فشار بر سوریه و عراق بر «خلافت» رو به افزایش است. عملیات تهاجمی عراقی ها علیه موصل، قریب الوقوع تر از همیشه به نظر می رسد، در حالی که نیروهای کرد در سوریه به شهر «رقه»، دومین دژ داعش، نزدیک تر می شوند. در لیبی، نیروهای دولتی با پشتیبانی هوایی آمریکایی‌ها، به سوی دیگر شهر مهم تحت تسلط دولت اسلامی، یعنی سرت پیشروی می‌کنند. همه این ها را می توان عوامل دخیل در افزایش موج ترور در خارج از کانون اصلی استقرار داعش دانست.

به گزارش مشرق، تصویری که منابع خبری شجاع، با به خطر انداختن جان خود از دل مراکز استقرار داعش ارایه می‌دهند، تصویر نیرویی در حال زوال است که میان عقب نشینی و توهم دست و پا می‌زند. مردم در مناطق مختلف تحت کنترل داعش در سوریه و عراق، تقریبا بالاتفاق گزارش می‌دهند که سلطه این گروه تروریستی بر زندگی مردم هنوز پابرجاست. ولی با در نظر گرفتن این که کنترل و هراس افکنی تنها ابزار باقی مانده در دست داعش برای حفظ سلطه است، می توان انتظار داشت که هر شکست نظامی از این به بعد، ضربه‌ای کوبنده‌تر از قبل بر پیکره آن وارد بیاورد.

یکی از ساکنان «حویجه» در جنوب کرکوک به تازگی گزارش داده است: " جنگجویان(داعش) کلافه به نظر می رسند و برای اولین بار در چهره هایشان نگرانی دیده می شود. برخی از آن ها خانواده هایشان را از الان به موصل فرستاده اند. در میان افراد محلی که به داعش پیوسته اند اکنون اظهار ندامت دیده می شود و این که فریب خورده یا مجبور شده اند. اگر دولت بغداد به آن‌ها قول عفو بدهد، این ها می توانند مواضع ارتش را پیدا و خود را به ارتشی‌ها تسلیم کنند، تا به چنگ گروه‌های شیعه نیافتند."

بسیاری از کسانی که در زمان پیشروی های داعش، از قدرت خود به عنوان عضو این گروه استفاده می کردند تا خانه همسایگان فرار کرده خود را تاراج کنند، اکنون خود فراری شده اند. یکی از ساکنان حویجه می گوید:

«یک داعشی کل اثاث خانه را به 20 دلار در بازار می‌فروخت، که قیمت واقعی آن کم تر از 700 دلار نبود. بسیاری در تلاشند که به کل از قلمرو «خلیفه» بگریزند. این دسته از اعضای داعش همه به سوی شمال، منطقه تحت تسلط کردها فرار می‌کنند، چون می‌دانند که شبه نظامیان شیعه در جنوب به اعضای داعش رحم نمی‌کنند.»

توهم فزاینده

در حالی که ائتلاف متنوعی از نیروهای کرد، نیروهای شیعه، ارتش عراق و نیروی هوایی آمریکا متصرفات داعش را یکی پس از دیگری پس می‌گیرند، پلیس مذهبی داعش موسوم به «حسبه»، در تلاش برای حفظ کنترل خود بر زندگی مردم روز به روز متوهمانه تر عمل می‌کند. سیگار کشیدن و موسیقی مدت‌هاست که ممنوع شده است و زنان تنها در پوشش کامل و با نقاب می‌توانند از خانه بیرون بروند، آن هم تنها به همراه یکی از محارم مرد خود. اکنون حتی داعش پوشیدن رنگ قرمز را هم برای مردم ممنوع کرده است!

یکی از اهالی موصل می‌گوید: " آن‌ها می گویند قرمز رنگ جشن و شادی است و برای همین آن را ممنوع کرده اند. سر کلاس ریاضی در مدرسه ها، علامت جمع دیگر استفاده نمی شود، چون داعش آن را علامت صلیب مسیحیان می‌داند. اکنون باید نوشت: یک به علاوه یک، اگر خدا بخواهد، می شود 2. استفاده از علامت جمع خطر مجازات را در پی دارد. تی شرت ها و پرچم‌هایی که نقش صلیب در هر جای خود داشته باشند، مثل نماد باشگاه بارسلونا، به شدت ممنوع است."

این نوع اقدامات، آن هم در حالی که روز به روز تحت فشار نظامی بیرونی از قلمرو داعش کاسته می شود، بسیار عجیب به نظر می رسد. اوایل، قبل از تصرف هر ناحیه، جنگجویان داعش به طور وسیع آن را زیر نظر می گرفتند، سپس با فریب مردم آن جا درباره هویت و اهداف حقیقی خود، رخنه می کردند. سرانجام، هر گونه مقاومتی را با بی رحمی تمام در هم می شکستند.

مذهب همواره ابزار تبلیغاتی اصلی دولت اسلامی بوده است. رهبران داعش از اسلام برای جذب جهادی ها از چچن یا تونس و توجیه استبداد خود در مناطق تحت کنترل «خلافت» استفاده کرده اند. اما در حقیقت، سیستم آن بیش از هر چیز از سیستم صدام حسین الگوبرداری شده و تا وقتی هم که قدرت آن را داشته باشند که همین الگو را اعمال کنند، جواب می گیرند.

اما قدرت افراطیون در حال حاضر در حال فرسایش است و برای هر ناظری این یک مساله عیان است. همین که داعش منطقه ای را از دست می دهد، دیگر اجباری برای وفاداری به آن وجود ندارد. اگر کسانی که اکنون در قلمرو داعش زندگی می کنند، واقعا به «خلافت» باور داشته باشند، آن گاه دولت اسلامی می تواند به عنوان نوعی قدرت نامرئی(در صورت از دست دادن قلمرو) حیات خود را تداوم ببخشد.

برای مثال، در افغانستان احیای دوباره طالبان بیش از هر چیز مدیون این واقعیت است که ایدئولوژی آن بیش از دوره حکومت آن دوام آورد و وقتی شرایط برای طالبان دوباره مساعد شد- مثلا دولتی فاسد و ناکارآمد که خارجی ها از آن دفاع می کنند- آن ها توانستند دوباره بازگردند. به همین دلیل، القاعده یمن همواره تلاش می کند که مردم محلی را علیه خود نشوراند. گرچه این شاید جلوی فتوحات برق آسا توسط ان ها را بگیرد، ولی همزمان از سرخوردگی کلی مردم بومی هم نسبت به آن جلوگیری می‌کند.

بر عکس، داعش هیچ گاه منتظر تایید مردم بومی نمانده است. اگر منتظر مانده بود که به جای تسلط هر چه سریع تر بر زمین، بر قلوب و اذهان ساکنان محلی غلبه کند، هیچ گاه به رشد حیرت آور قلمرو خود در مراحل اولیه ظهور در اواسط 2014 نمی رسید.

اما اکنون هیچ روستا یا شهری در سوریه و عراق نیست که اکثریت مردم آن نسبت به دولت اسلامی مشتاق باشند. این را مخبران اطلاعاتی و همین طور گریختگان از متصرفات داعش در عراق و سوریه تایید کرده اند. برای مثال، جمع آوری خون برای جنگجویان، به زور پلیس این گروه انجام می گیرد.

بیشتر شهروندان عادی تنها تلاش دارند که به اصطلاح «دمِ پر» داعش قرار نگیرند تا جان خود را حفظ کنند. آن ها نگرانند و این فرض را هم در نظر دارند که دولت اسلامی دیر یا زود به هر حال نابود خواهد شد. رهبران محلی و بسیاری از جهادی های خارجی به رهبر داعش، ابوبکر البغدادی، وفادار می مانند، ولی غیر از این، تعداد افرادی که بخواهند داوطلبانه(با این روند فعلی) به حمایت از داعش ادامه دهند، چندان زیاد نیست. غلبه بر (ذهن و قلب) مردم بومی هیچ گاه بخشی از برنامه داعش نبوده است.

در چنین پس زمینه ای، در مناطق آزاد شده در شمال سوریه شاهد زنانی هستیم که در نشان دادن شادی خود از آزادی بازیافته سر از پا نمی شناسند. تصویر «سُواد حمیدی»، 19 ساله در حالی که نقاب خود را پاره می کند، جهانی شده است.

در یکی از ویدیوها از منبیج آزاد شده، زنی فریاد می زند: " ببینید چه طور لباس پوشیده ایم. ممنون که ما را آزاد کردید. ممنون که می توانم قرمز بپوشم! تا ابد قرمز خواهم پوشید!"

آرایشگران که در یکی دو سال اخیر تحت سلطه داعش بیکار شده بودند، با دیدن موج مشتریان تازه کیف می کنند. مردانی که در حسرت اصلاح سر و صورت ژولیده خود بودند، حال فارغ از قوانین سفت و سخت داعش برای سر و ظاهر، با خیال راحت می توانند هر آرایشی به سر و روی خود بدهند. مردان دوباره در کوچه ها بازی می کنند و «خودنمایانه» سیگار می کشند.

تهدیدی پابرجا

با این حال، داعش به هیچ عنوان از بین نرفته است.

سازمان ترور در عراق، یک بار تقریبا به طور کامل شکست خورد. این تشکیلات (القاعده عراق) در 2008 زیرزمینی شد و زمانی که در 2012 دوباره سر برآورد، خطرناک تر از همیشه بود. دستگاه تبلیغاتی داعش اکنون روی همین موضوع به عنوان شاهدی بر «شکست ناپذیری» خود مانور می دهد. سخنگوی داعش، «ابومحمد العدنانی»، اخیرا در یک سخنرانی آتشین گفته است: " آیا زمانی که ما شهرها را در عراق از دست دادیم و در بیابان ها بدون شهر و سرزمین بودیم، شکست خورده بودیم؟ و آیا اگر شما موصل، سرت و رقه را بگیرید، شما پیروز خواهید بود و ما شکست خورده؟ قطعا نه!"

نیروهای عراقی بعد از آزادی فلوجه

دولت اسلامی عراق و شام، چهار سال بعد، از آن جا موفق به بازیابی توان خود شد که افسران اطلاعاتی صدام حسین به آن پیوستند....متخصصان جنگی که سریعا خود را بازیافتند، راهبرد بلندمدت تعریف کردند و تاکتیک های خود را به کار گرفتند. البته داعش از شرایط و اوضاع هم نهایت استفاده را برد: جنگ در سوریه و سیاست داخلی فرقه گرایانه در عراق.

نیروهای کرد در منبیج آزاد شده

تراژدی جنگ ائتلاف آمریکایی علیه داعش در حال حاضر این حقیقت است که کوته بینانه تنها بر حملات نظامی متمرکز است. ائتلاف، بسترهایی را که می توانند بازگشت دولت اسلامی را ممکن کند، در نظر نمی گیرد.

.......

در واقع، آمریکا می خواهد از زمان و، یک بار دیگر، گروه هایی که برای اهداف خودشان با داعش می جنگند، بهره ببرد. در 19 جولای، بمب های آمریکایی بیش از 50 غیرنظامی را در شهر منبیج در شمال سوریه کشت. آمریکایی ها مختصات هدف را از نیروهای شبه نظامی کرد SDF گرفته بودند، که با هدف بیرون کردن عرب ها از نواحی واقع شده در بین مناطق تحت کنترل خود، می جنگند.

حتی امروز هم استراتژیست های ضدترور در واشینگتن نتوانسته اند ساز و کار داخلی دولت اسلامی را درک کنند. در حقیقت، بسیاری از آن ها داعش را حتی در ضعیف ترین وضعیت آن در حال حاضر هم قوی تصور می کنند. رییس سابق سیا، «مایکل هیدن»، در مصاحبه با واشینگتن پست گفته است: " در حالی که القاعده دارای سلسله مراتب و نوعی از کنترل بود، این بچه ها(داعش) این گونه نیستند. آن ها همه ی انرژی و پیش بینی ناپذیری یک جنبش پوپولیست را دارند."

در حالی که، این دقیقا همان چیزی است که داعش ندارد.

منبع: اشپیگل