کامرون اگر چه حزب محافظه‌کار رسماً در آستانه رفراندوم بیطرف ماند،‌ اما رهبری جناح هوادار ماندن در اتحادیه را برعهده داشت. برای دیوید نتایج همه‌پرسی یک شکست بود، اما جای شکرش برای او باقی است که در پایتخت بریتانیا غریب نیست. 60% لندن‌نشینان مخالف برگزیت بوده و هستند.

در روزهای اخیر مواضع و تحلیل‌هایی از سوی سیاستمداران و رسانه‌ها پیرامون برگزیت منتشر شده و تحولات داخلی و خارجی در پی آن رخ داده است. بد نیست سری به این مجموعه زده و از حال و هوای برگزیت، 5 روز پس از همه‌پرسی خبر بگیریم.

ارتباط آرای مثبت به برگزیت با سن، تحصیلات، شغل و تبار رأی‌‌دهندگان

تحلیل‌های ثانویه از نتایج همه‌پرسی جالب توجه است. هر چه سن رأی‌دهندگان بالاتر رفته است، رأی مثبت به برکسیت بیشتر شده است. در حالی که 43 سال از عضویت بریتانیا در اتحادیه می‌گذرد، نتایج همه‌پرسی نشان می‌دهد شهروندانی که میزان بیشتری از این سال‌ها را تجربه کرده‌اند، از اتحادیه اروپا ناامیدتر شده‌‌اند. این دقیقاً برخلاف میزان تحصیلات بریتانیایی‌ها است که هر چه بیشتر بوده، مخالفت با برگزیت نیز بیشتر شده است.

همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، مناطقی که ساکنان آن از شاغلان نیمه‌ماهر یا فاقد مهارت هستند بیشتر به برگزیت تمایل داشتند، زیرا در هر نوع تغییری، روزنه امیدی برای بهبود وضعیت خود می‌بینند. مهاجران نیز که اعتراض هواداران خروج از اتحادیه نسبت به حضور غیربریتانیایی‌ها در کشور را می‌دیدند، عمدتاً رأی منفی خود را به صندوق‌ها ریختند.

یا اتحادیه یا بریتانیا: احتمال جدایی اسکاتلند

اگر چه زمان زیادی از همه‌پرسی ناموفق اسکاتلندی‌ها برای جدایی از بریتانیا نمی‌گذرد (سال 2014 میلادی)، اما استقلال‌طلبان پویش جدیدی به راه انداخته‌اند. داستان از آن قرار است که طبق نتایج همه‌پرسی پنج‌شنبه، ایرلند شمالی و اسکاتلند بیشترین آرای منفی را به صندوق برگزیت ریختند اما حالا مجبورند پشت سر انگلستان از اتحادیه خارج شوند. حالا که ادغام در پادشاهی متحد بریتانیا مانع تداوم عضویت اسکاتلند در اتحادیه اروپا است، استقلال‌طلبان تلاش می‌کنند اکثریت موافق عضویت در اتحادیه را وارد جبهه خود کنند.

نیکولا استرجن وزیر اول اسکاتلند و رئیس حزب ملی‌گرای این کشور پیش از برگزاری رفراندوم پنج‌شنبه گفته بود اگر رأی اسکاتلندی‌ها خلاف اکثریت بریتانیایی‌ها باشد، برگزاری مجدد رفراندوم استقلال اسکاتلند «اجتناب‌ناپذیر» است.

روزهای سخت برای کامرون و جانشینش

کامرون بلافاصله پس از اعلام نتایج از استعفای خود خبر داد که پس از چند ماه عملی خواهد شد. حالا 330 نماینده از حزب محافظه‌کار در مجلس عوام هستند که هر یک از نظر قانونی می‌توانند نخست‌‌وزیر آینده یا یکی از وزرای کابینه جدید باشند. اما هر کس کلیددار خانه شماره 10 خیابان داونینگ لندن شود، مدیریت جامعه‌ای دوپاره و تا حدودی حیران را برعهده خواهد داشت.

ویلیام هیگ وزیر پیشین امور خارجه در یادداشتی در دیلی‌تلگراف چهار پرسش اساسی را مطرح می‌کند که به نظر او هر یک از نمایندگان هم‌حزبی‌اش پیش از فکرکردن به نخست‌وزیری باید پاسخ روشنی برای آن داشته باشند:

* چه تعاملی با اتحادیه اروپا پس از جدایی خواهیم داشت؟
* چگونه با وجود شکل‌گیری محدودیت‌های اقتصادی، اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را حفظ خواهیم کرد؟
* چه تاکتیک‌هایی برای تجزیه‌نشدن پادشاهی متحد بریتانیا به کار گیریم؟
*‌ چگونه می‌توان از غالب‌شدن حزب کارگر (بزرگترین رقیب حزب محافظه‌‌کار در مجلس عوام) جلوگیری کرد؟

دو گزینه‌ای که تا کنون برای جانشینی کامرون مطرح شده‌اند، جرج آزبورن وزیر دارایی و بوریس جانسون شهردار پیشین لندن و رهبر پویش هوداران خروج هستند که اولی اعلام کرده قصد نخست‌وزیری ندارد. رسانه‌هایی مانند گاردین که مخالف برگزیت بوده‌اند، انتقاد علیه جانسون را دستور کار بعدی خود قرار داده‌اند.

ماجراهای آقای کوربین

حزب کارگر هم‌اکنون با 232 نماینده، دومین حزب بزرگ در مجلس عوام است و وظیفه تشکیل اپوزیسیون و دولت سایه را برعهده دارد. از آنجا که کوربین علی‌رغم تمایل بسیاری از اعضای حزبش نسبت به جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا، مخالفت حزب خود را با برگزیت ابراز کرده بود، حالا مخالفان هم‌‌حزبی‌اش تلاش می‌کنند او را برکنار کنند. تعدادی از نمایندگی استعفا داده‌‌اند و بسیاری هم از عضویت دولت سایه کناره گرفته‌اند. دوشنبه‌شب جلسه جنجالی اعضای حزب کارگر برگزار شد و حدود 150 تن از حاضران خواهان استعفای کوربین پیش از فروپاشی حزب شدند.

اگر چه این به چیزی شبیه زلزله شبیه است و فرصت بهره‌گیری از دوپارگی حزب محافظه‌کار را از کوربین می‌‌گیرد، اما به دلیل ریشه‌داربودن حزب کارگر نمی‌توان منتظر فروپاشی آن به دلیل برگزیت بود.

کوربین اعلام کرده به نظرات مخالفان احترام می‌‌گذارد اما نمی‌تواند حمایت نمایندگان دیگر و مردم را از خود نادیده بگیرد. بنابر این در هر انتخاباتی برای رهبری حزب کارگر، حضور خواهد داشت.

نظرات متضاد از سیاستمداران دنیا

«عضویت بریتانیا در ناتو مبنای تداوم سیاست‌ خارجی، امنیتی و اقتصادی ایالات متحده خواهد بود». این جملات سرد را اوباما پس از اعلام نتایج برگزیت ابراز کرد. سفر او به لندن برای بحث پیرامون انعقاد پیمان تجاری با اتحادیه اروپا و توصیه او به مردم بریتانیا برای ماندن در اتحادیه در آستانه همه‌پرسی برگزیت خبرساز شده بود.

در جبهه مقابل اما ترامپ نامزد احتمالی جمهوری‌‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری آتی و سارا پارلین از فعالان جنبش تی‌پارتی استقبال گرمی از برگزیت صورت دادند. دانلد نوشت «آنها کشور خود را پس گرفتند، همان‌طور که ما آمریکا را پس خواهیم گرفت». پالین نیز از بریتانیایی‌ها تقدیر کرد بخاطر اینکه از هواداران «حکومت واحد جهانی که به استحاله حاکمیت‌های ملی می‌انجامد» فریب نخوردند. او خواهان رفع «قیدوبندهای» سازمان ملل بر دست و پای ایالات متحده شد.

مارین لوپن رهبر جبهه ملی فرانسه از «پیروزی آزادی» یاد کرد و ملانشن سیاستمدار فرانسوی که سابقه وزارت و سناتوری دارد، از لزوم حذف انگلیسی از زبان‌های رسمی اتحادیه اروپا سخن گفت، اما اولاند رئیس‌جمهوری فرانسه که این روزها با کمبود محبوبیت در کشورش دست و پنجه نرم می‌کند، اقدام بریتانیایی‌ها را «یک انتخاب دردناک» توصیف کرد که مجبور است به آن احترام بگذارد. او گفت «آنچه روزی غیرقابل‌باور بود، حالا گریزناپذیر شده است». آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز پیش از هر چیز خواهان تأمل بر شرایط به وجودآمده و سپس تصمیم‌گیری در برابر تبعات منفی برگزیت شد.

در میان سایر سیاستمداران جهان پوتین رئیس‌جمهور روسیه از پیامدهای مثبت و منفی برگزیت سخن گفت، همانند مالکوم ترنبول نخست‌وزیر استرالیا که بدون اعلام موضع خاص، از تداوم «روابط بسیار نزدیک با پادشاهی بریتانیا» خبر داد. هنوز یک فرماندار کل از جانب ملکه بریتانیا، ریاست تشریفاتی دولت استرالیا را برعهده دارد.

مهاجران، خبرساز حتی پس از برگزیت

ورود سیل‌آسای مهاجران یکی از دلایل اصلی تمایل شهروندان بریتانیایی به خروج از اتحادیه عنوان شده است، اما پس از برگزاری همه‌پرسی نیز مهاجران همچنان خبر می‌سازند. وضعیت آنها که طیف‌های مختلفی دارند، هنوز نامعلوم است. برخی سال‌ها پیش و برخی در یکی‌دوسال اخیر به بریتانیا آمده‌اند؛ برخی در کشورهای اروپایی و برخی در خاورمیانه ریشه دارند. دولت بریتانیا چه برنامه‌ای برای این گروه‌‌ها دارد؟

پیروزی ملی‌گرایان در همه‌پرسی پنج‌شنبه موجب افزایش آزار مهاجران در بریتانیا شده است. گارسیای 32 ساله با تبار رومانیایی به خبرنگار آسوشیتدپرس گفت «پیش از جمعه گذشته ما در یک جامعه متساهل و دارای تحمل زندگی می‌کردیم. من 13 سال است اینجا زندگی می‌کنم اما هرگز چنین حسی را تجربه نکرده بودم که مجبور باشم اصالتم را پنهان کنم». مادر 31 ساله لهستانی‌تبار نیز به سفارت این کشور در لندن نوشته به شدت نگران خود و آینده دخترانش در بریتانیا است:«ما دیگر احساس امنیت نمی‌کنیم».

آدام بولتون از کارکنان اسکای‌نیوز در توئیت خود خبر داد خود و خانواده‌اش مستقیماً شاهد سه مورد آزار رنگین‌پوستان در ساعات بازگشت به خانه بوده‌‌اند. اگر چه بیش از همه مهاجرانی با تبار اروپای شرقی هدف آزارها بوده‌اند، اما آمریکایی‌ها و آلمانی‌ها نیز تشدید آزارها علیه خود را گزارش داده‌‌اند.

گریز از پیامدهای منفی

مرکل، اولاند و رنزی نخست‌وزیر ایتالیا در برلین دیدار کردند و خواستار تسریع بریتانیا در ارائه درخواست رسمی برای خروج از اتحادیه طبق اصل پنجاهم شدند تا هر چه سریعتر این وضعیت «عدم اطمینان» پایان یابد. آنها در آستانه سفر کامرون برای شرکت در اجلاس سران اتحادیه اروپا گفتند بدون اقدام رسمی لندن، هیچ مذاکره رسمی و غیررسمی صورت نخواهد گرفت. کامرون البته چنین نکرده اما دست‌کم پرونده برگزاری مجدد رفراندوم برگزیت را برای همیشه بست.

مرکل، اولاند و رنزی همچنین تأکید کردند در مورد راه‌های پیش‌گیری از پیامدهای منفی خروج بریتانیا اتفاق‌نظر دارند. شاید این سخن آنها بیش از اینکه واقعیت را نمایندگی کند، تلاشی برای پایان‌‌دادن به نگرانی‌ها و پیامدهای سیاسی و اقتصادی منفی آن بوده است.

رنزی نخست‌وزیر ایتالیا اما پیش از پرواز به برلین صریحتر سخن گفته و خواهان تغییرات اساسی و بلندمدت در اتحادیه اروپا شد تا از جدایی اعضای دیگر پیش‌گیری شود. او با اشاره به پیشنهادهای گذشته ایتالیا گفت برگزیت نشان داد اتحادیه اروپا باید بعد از این «بیشتر بر روی مسائل اجتماعی و کمتر بر روی مسائل بوروکراتیک» تمرکز کند.

نخست‌وزیر ایتالیا که کسری بودجه‌ کشورش معادل 133% تولید داخلی آن است، خواستار «رشد بیشتر و سرمایه‌‌گذاری بیشتر، ریاضت اقتصادی کمتر و بورکراسی کمتر» شد. به نظر می‌رسد کشورهایی چون ایتالیا و یونان قصد دارند از احساس خطر اعضای اتحادیه اروپا به نفع کشورهای خود بهره گیرند و تقاضاهای مورد نظرشان را عملی کنند.

آخرین اخبار و تحولات مرتبط با برگزیت را در مشرق بخوانید.

منابع