سرویس جهان مشرق - نهادهای اطلاعاتی آمریکا به طور گسترده‌ای روسیه را به دخالت در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ این کشور [۱] در حمایت از دونالد ترامپ متهم کرده‌اند [۲] . بین ماه‌های می سال ۲۰۱۷ تا مارس سال ۲۰۱۹ پرونده‌ای قطور در این‌باره تشکیل شد [۳] که یکی از مهم‌ترین موضوعات آن ارتباط نزدیکان ترامپ با مقامات دولت روسیه و حتی شخص ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور، بود. اگرچه این پرونده اوایل سال ۲۰۱۹ عملاً با تبرئه‌ی ترامپ بسته شد، اما مقامات اطلاعاتی آمریکا تا امروز هم روسیه را به حمایت از ترامپ با هدف تضعیف آمریکا و اختلاف‌افکنی در فضای سیاسی این کشور متهم می‌کنند و حتی می‌گویند شخص پوتین دستور این عملیات را صادر کرده است [۴] . این اتهامات در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ آمریکا هم ادامه داشته و نهادهای اطلاعاتی آمریکا روسیه را به تلاش برای کمک به پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات متهم کرده‌اند.

در همین‌باره بخوانید:

›› آخرین نظرسنجی‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا/ پیشتازی بایدن و خاطرات تلخ دموکرات‌ها

از سوی دیگر، همین نهادهای اطلاعاتی اکنون چین را هم به تلاش برای دخالت در انتخابات آمریکا متهم می‌کنند؛ البته این‌بار در حمایت از جو بایدن، نامزد دموکرات و رقیب اصلی ترامپ در انتخابات امسال. با توجه به این‌که چین یکی از نقاط تمرکز ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش بوده، نهادهای اطلاعاتی آمریکا می‌گویند «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهور چین، تمایلی به تمدید دوره ریاست‌جمهوری ترامپ ندارد، بلکه ترجیح می‌دهد بایدن به ریاست‌جمهوری برسد تا بلکه جنگ تجاری میان دو کشور و فشارها علیه پکن پایان یابد.

در همین‌باره بخوانید:

›› همه آن‌چه درباره انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باید بدانید

روسیه و چین از جانِ انتخابات آمریکا چه می‌خواهند؟

فارغ از این‌که ادعاهای نهادهای اطلاعاتی آمریکا علیه روسیه و چین صحت دارد یا نه، تحلیل‌های رسانه‌ای حاکی از آن است که روسیه واقعاً علاقه‌مند است ترامپ یک بار دیگر رئیس‌جمهور آمریکا بشود. با توجه به سیاست‌های ترامپ طی دوره اولی ریاست‌جمهوری‌اش، پوتین معنای شعار «آمریکا را دوباره عالی کنیمِ» ترامپ را به خوبی می‌داند و از اعماق وجود امیدوار است نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات امسال هم بتواند با شعار «آمریکا را عالی نگه داریم» رأی مردم را جلب کند. آن‌چه برای پوتین اهمیت دارد، تضعیف همه‌جانبه آمریکاست و به نظر نمی‌آید هیچ‌کس در انجام این کار حرفه‌ای‌تر از ترامپ باشد. با منزوی کردن آمریکا در جهان، تمرکز روی چین و ایران به جای روسیه، و سیاست‌های دیگری از این دست، ترامپ بهترین نامزد برای ریاست‌جمهوری آمریکا از نظر پوتین است.

«دونالد ترامپ» (راست)  رئیس‌جمهور آمریکا، و «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه؛ نهادهای اطلاعاتی آمریکا می‌گویند روسیه هیچ‌گاه دست از دخالت در سیاست‌های آمریکا برنداشته است (+)

از طرف دیگر، چین طی تقریباً چهار سال گذشته با چالش‌های کم‌سابقه‌ای مواجه شده است که همه آن‌ها کم‌وبیش زیر سرِ آمریکا بوده‌اند. ترامپ با وعده مقابله اقتصادی با چین روی کار آمد و به این وعده‌اش هم به نحو احسن عمل کرد. این‌که آیا سیاست‌های ضدچینی ترامپ برای آمریکایی‌ها پیامدهای مثبتی داشت یا نه، موضوع بحث دیگری است، اما شکی نیست که جنگ تجاری با آمریکا، تأثیر مخربی روی شتاب اقتصادی چین و آرمان‌هایی مثل «ساخت چین ۲۰۲۵ [۵] » داشت. در بحبوحه جنگ اقتصادی، بحران کرونا هم به فهرست مصائب چین اضافه شد و دستاویزی برای ترامپ شد تا فشار سیاسی علیه چین را هم تشدید کند. رئیس‌جمهور چین، دست‌کم به اندازه پوتین، اهمیتی به قدرت سیاسی یا نظامی آمریکا نمی‌دهد، مگر این‌که از این قدرت برای سرکوب قدرت چین استفاده شود؛ دقیقاً همان کاری که دونالد ترامپ انجام داد. بنابراین شی، با توجه به تمرکز مفرط ترامپ روی کشورش، ترجیح می‌دهد رئیس‌جمهوری مثل بایدن در آمریکا روی کار بیاید که سیاست «مسامحه» با چین را جایگزین سیاست «مقابله» با پکن بکند.

«جو بایدن» (چپ)، معاون اول رئیس‌جمهور سابق آمریکا، و «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهور چین؛ مقامات دولت ترامپ می‌گویند احتمال دخالت چین به نفع بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری امسال بسیار بیش‌تر از احتمال دخالت روسیه است (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› آشنایی با «جو بایدن» نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا

›› «کامِلا هریس» معاون اول و شریک انتخاباتی بایدن کیست؟

پایگاه اینترنتی شبکه خبری انگلیسی بی‌بی‌سی اخیراً طی گزارشی [۶] به بررسی نقش روسیه و چین (و البته تا اندازه کم‌تری ایران) در انتخابات پیش روی آمریکا، عمدتاً از دید نهادهای اطلاعاتی و مقامات آمریکا، پرداخته است [۷] . آن‌چه در ادامه می‌آید، برگرفته از گزارش بی‌بی‌سی است.

دیدگاه آمریکا چیست؟

آیا کرملین از شعار «آمریکا را عالی نگه داریم» حمایت می‌کند؟ آیا پکن طرفدار بایدن است؟ این‌ها سؤالاتی هستند که در آستانه انتخابات ماه نوامبر، ذهن جامعه اطلاعاتی آمریکا را به خود مشغول کرده‌اند. «ویلیام اِوانینا» مدیر «مرکز ملی ضداطلاعات و امنیت» و یکی از مسئولان عالی‌رتبه نهادهای اطلاعاتی آمریکا در بیانیه‌ای [۸] با اشاره به کشورهای روسیه، ‌ چین و ایران، نسبت به استفاده قدرت‌های خارجی از «اقدامات مخفیانه و آشکار» برای تأثیرگذاری روی رأی‌دهندگان آمریکایی هشدار داده است. البته این سه کشور را البته نباید کنار هم قرار داد، چون از نظر جامعه اطلاعاتی آمریکا، هر یک اهداف و توانایی‌های خاص خودشان را دارند.

«ویلیام اِوانینا» مدیر «مرکز ملی ضداطلاعات و امنیت» و عالی‌رتبه‌ترین مقام ضداطلاعاتی آمریکا، ادعا می‌کند روسیه، چین و تا حدی حتی ایران، به دنبال تأثیرگذاری روی نتیجه انتخابات آمریکا هستند (+)

نکته قابل‌توجهْ این‌که حتی خودِ گزارش‌های نهادهای اطلاعاتی آمریکا هم تحت نظارت شدید هستند. «برایان مورفی» تحلیلگر اطلاعاتی وزارت امنیت داخلی آمریکا، اخیراً ادعا کرد [۹] او را تحت فشار گذاشته‌اند تا خطرِ دخالت احتمالی روسیه در انتخابات امسال را کم‌رنگ جلوه دهد، چون «وجهه رئیس‌جمهور را خدشه‌دار می‌کند [۱۰] .»

◄ روسیه

نهادهای اطلاعاتی آمریکا معتقدند روسیه تلاش کرده روی نتیجه انتخابات سال ۲۰۱۶ به نفع دونالد ترامپ تأثیر بگذارد؛ و در این زمینه به ملاقات‌های تیم ترامپ با مقامات روسیه، حمله سایبری علیه کمپین انتخاباتی هیلاری کلینتون و حزب دموکرات، هدف قرار گرفتن پایگاه‌های اطلاعاتی رأی‌گیری، و تلاش برای شیوع مطالب نادرست و جانب‌دارانه در اینترنت اشاره می‌کنند.

ماه گذشته میلادی (سپتامبر ۲۰۲۰)، یکی از کمیته‌های مجلس سنا (که اکثریت جمهوری‌خواه هم دارد) شواهد دیگری در دفاع از این دیدگاه ارائه داد که روسیه خواهان پیروزی ترامپ در انتخابات امسال است. اعضای این کمیته، کمپین انتخاباتی ترامپ را هدفی آسان برای نفوذ دولت‌های خارجی توصیف کردند، اما با این وجود، ترامپ را متهم به توطئه‌ی مجرمانه با روسیه نکردند.

برای پی بردن به نظر نهادهای اطلاعاتی آمریکا درباره انتخابات امسال، کافی است نام «جو بایدن» را به جای نام «هیلاری کلینتون» بگذارید. در گزارش اوانینا، که برای انتشار عمومی و اطلاع افکار عمومی در آمریکا نوشته شده، آمده که روسیه «طیفی از اقدامات را عمدتاً برای خدشه‌دار کردن اعتبار بایدن، معاون اول رئیس‌جمهور سابق آمریکا، انجام داده است.» «کریستوفر ری» مدیر اف‌بی‌آی، معتقد است روسیه هرگز دست از دخالت در سیاست‌های آمریکا برنداشته و تلاش‌های مسکو برای تأثیرگذاری بر انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در سال ۲۰۱۸ (جزئیات بیش‌تر) «تمرینِ نهایی برای نمایش بزرگ سال ۲۰۲۰» بوده است.

در همین‌باره بخوانید:

›› همه آن‌چه باید درباره انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا بدانید

›› اگر انتخابات در آمریکا تأثیر داشت، آمریکایی‌ها حق رأی نداشتند

مسکو مرتباً هرگونه دخالتی در انتخابات‌های خارجی را تکذیب کرده است. اوایل سال جاری میلادی، سخنگوی دولت روسیه این اتهامات را «بیانیه‌های توهم‌آلودی» دانست که «هیچ ارتباطی با واقعیت ندارند.»

نامزدهای انتخابات آمریکا هم مفصلاً درباره دخالت خارجی در انتخابات امسال موضع‌گیری کرده‌اند. جو بایدن اخیراً روسیه را «دشمن» آمریکا خطاب کرد و به مسکو هشدار داد بابت تداوم دخالت‌هایش در انتخابات آمریکا «هزینه اقتصادی» پرداخت خواهد کرد. بایدن صراحتاً گفت: «پوتین من را می‌شناسد. دلیل این‌که نمی‌خواهد من رئیس‌جمهور بشوم این است که من را می‌شناسد و می‌داند حرف‌هایم [درباره تحمیل هزینه به روسیه] جدی است [۱۱] .»

در طرف مقابل، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در رویه‌ای که حتی با نظر کارشناسان اطلاعاتی دولت خودش هم در تضاد است، بارها اتهامات درباره مداخله روسیه در انتخابات آمریکا را کم‌اهمیت جلوه داده است. ترامپ بعد از نشستی با ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۱۸، ‌ در پاسخ به این سؤال که درباره دخالت روسیه در انتخابات آمریکا، حرف پوتین را قبول دارد یا جامعه اطلاعاتی آمریکا را، گفت:‌ «پرزیدنت پوتین می‌گوید [دخالت در انتخابات] کار روسیه نیست. من هم دلیلی نمی‌بینم [کار روسیه] باشد.» رئیس‌جمهور آمریکا وقتی با انتقادات شدید سیاسی و رسانه‌ای مواجه شد، اذعان کرد این حرفش درست نبوده است.

«دونالد ترامپ» (راست)  رئیس‌جمهور آمریکا، سال ۲۰۱۸ صریحاً اعلام کرد حرف‌های «ولادیمیر پوتین» (چپ) رئیس‌جمهور روسیه، درباره دخالت احتمالی مسکو در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا را موثق‌تر از ارزیابی‌های جامعه اطلاعاتی آمریکا می‌داند (+)

◄ چین

برخی مقامات برجسته در دولت ترامپ می‌گویند چین است که تهدید اصلی علیه انتخابات امسال به حساب می‌آید، نه روسیه. «ویلیام بار» دادستان کل آمریکا، در تأکید روی همین نکته می‌گوید: «من گزارش‌های اطلاعاتی را دیده‌ام و از آن‌ها به این نتیجه رسیده‌ام.» این در حالی است که «آدام شیف» رئیس دموکراتِ کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا، بار را به «دروغ در روز روشن» متهم کرده است.

 حامیان ترامپ تلاش می‌کنند روابط «جو بایدن» (چپ) معاون اول رئیس‌جمهور سابق آمریکا، با «شی جین‌پینگ» (راست) رئیس‌جمهور چین، را خطرناک‌تر از حمایت‌های ادعایی روسیه از ترامپ جلوه بدهند (+)

اوانینا در گزارش خود می‌گوید نهادهای اطلاعاتی آمریکا معتقدند: «چین ترجیح می‌دهد ترامپ (که از نظر چینی‌ها فردی غیرقابل‌پیش‌بینی است) دوباره در انتخابات پیروز نشود. پکن دارد تلاش‌های نفوذگرانه‌اش برای شکل‌دهی به فضای سیاست‌گذاری در آمریکا را گسترش می‌دهد، شخصیت‌های سیاسی‌ای را که به نظرش مخالفِ منافع چین هستند تحت فشار می‌گذارد، و با انتقادها علیه خودش مقابله می‌کند.»

استفاده از واژه «نفوذ» در این‌جا قابل‌توجه است. اگرچه چین روش‌های پیچیده‌ای برای نفوذ در افکار عمومی دارد (که طبق گزارش [۱۲] «رصدخانه اینترنتی» دانشگاه «استنفورد» شامل تأسیس «مزرعه‌ی محتوا [۱۳] » [وب‌سایت‌هایی مملو از محتوای انتخاب‌شده با هدف نمایش در ردیف‌های بالا در جست‌وجوهای اینترنتی]، به‌کارگیری نظرگذارهای [کامنت‌گذارهای] جعلی، و همچنین ایجاد حساب‌های کاربری و شخصیت‌های ساختگی در شبکه‌های اجتماعی می‌شود [۱۴] )، اما معلوم نیست این کشور واقعاً حاضر است تا کجا پیش برود. با این حال، اوانینا می‌گوید: «چین همچنان به ارزیابی هزینه‌ها و فایده‌های اقدام تهاجمی ادامه خواهد داد.»

ممکن است هدف چین از این اقدامات، بیش‌تر از تأثیرگذاری روی انتخابات آمریکا، ترویج جهان‌بینی خودش در دنیا باشد. فیس‌بوک اخیراً شبکه‌ای از حساب‌های کاربری وابسته به چین را بست که اکثراً از دولت این کشور حمایت می‌کردند؛ مثلاً از منافع پکن در منطقه موردمناقشه‌ی دریای چین جنوبی. دولت چین، به نوبه خود، مداخله در امور داخلی سایر کشورها را تکذیب می‌کند. سخنگوی وزارت خارجه این کشور اخیراً در پاسخ به سؤالی درباره اتهامات ویلیام بار به چین در خصوص دخالت در انتخابات آمریکا، گفت پکن «علاقه یا تمایلی به انجام این کار [۱۵] » ندارد، و در عوض؛ واشینگتن را به استفاده از «دیپلماسی دروغ‌گویی» متهم کرد.

پس از انتخاب مجدد «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهور چین، به عنوان دبیرکل حزب کمونیست این کشور در اواخر سال ۲۰۱۷، شماری از روزنامه‌های این کشور در اقدامی هماهنگ، اقدام به انتشار یک صفحه‌ی اولِ عیناً یکسان با خبر انتخاب مجدد شی و تبریک دونالد ترامپ به او (گوشه بالا سمت راست) کردند (+)

نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری امسال آمریکا هم صریحاً یک‌دیگر را به دریافت حمایت از کشورهای دیگر متهم کرده‌اند. ماه گذشته میلادی، ترامپ در تأییدِ گزارشی که در وب‌سایت راست‌گرای افراطی «برِیتبارت» با عنوان «گوردون چانگ: ظاهراً چین در انتخابات ریاست‌جمهوری «طرفدار جو بایدن» است [۱۶] » منتشر شده بود، آن را در حساب توئیتری خود بازنشر داد و توضیح داد:‌ «معلوم است که بایدن را می‌خواهند. من میلیاردها دلار از چین گرفته‌ام و به کشاورزهایمان و وزارت خزانه‌داری آمریکا داده‌ام. اگر بایدن و «هانتِر» [پسرِ بایدن که در چین منافع اقتصادی دارد] روی کار بیایند، چین صاحبِ آمریکا خواهد شد [۱۷] .»

جو بایدن تلاش کرده مقابل اتهامات ترامپ درباره سهل‌انگاری او در قبال چین، از خودش دفاع کند؛ و وعده داده در برخورد با چین درباره حقوق بشر و مسائل دیگر «قاطع» و «محکم» خواهد بود [۱۸] . در عین حال، دموکرات‌ها معتقدند می‌گوید دست‌کم درباره انتخابات آمریکا، روسیه تهاجمی‌ترین رویکرد را نسبت به کشورهای دیگر دارد.

آیا ایران به دنبال دخالت در انتخابات آمریکاست؟

اگرچه بی‌بی‌سی در گزارش خود بخشی را هم به تلاش‌های ادعایی ایران برای دخالت در انتخابات آمریکا اختصاص داده، اما اذعان دارد که نه در گزارش‌های نهادهای اطلاعاتی آمریکا، و نه حتی در تبلیغات نامزدهای انتخابات امسال آمریکا علیه یک‌دیگر، خیلی اسمی از ایران به میان نمی‌آید. به عنوان نمونه، اوانینا می‌گوید ایران با انتخاب مجدد ترامپ مخالف است، چون اعتقاد دارد در این صورت «فشار آمریکا علیه ایران در تلاش برای تغییر رژیم» ادامه پیدا خواهد کرد، اما صرفاً ادعا می‌کند ایران به دنبال «نفوذ آنلاین، مثلاً با انتشار ضداطلاعات در شبکه‌های اجتماعی و بازنشر محتوای ضدآمریکایی» است.

کمپانی آمریکایی مایکروسافت اخیراً در گزارشی ادعا کرد هکرهای وابسته به روسیه، چین و ایران به دنبال جاسوسی از مقامات مهم دخیل در انتخابات آمریکا هستند [۱۹] . این در حالی است که سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، گزارش مایکروسافت را «مضحک» توصیف کرده و می‌گوید: «برای تهران، اهمیتی ندارد چه شخصی در کاخ سفید ریاست می‌کند. بلکه آن چه مهم است پایبندی واشینگتن به حقوق، قواعد و نُرم‌های بین‌المللی و دست برداشتن از دخالت در کشورهای دیگر و عمل به تعهدات خود است [۲۰] .»

اندیشکده شناخته‌شده و تأثیرگذار «شورای آتلانتیک» اوایل سال جاری میلادی (۲۰۲۰) در گزارشی مدعی تلاش ایران برای «نفوذ دیجیتال» شد و حتی این تلاش‌ها را «پخش برنامه‌ی چریکی در قرن بیست‌ویکم» توصیف کرد، اما اذعان داشت: «تا امروز، سندی وجود ندارد که نشان بدهد ایران به دنبال تأثیرگذاری روی یک انتخابات در آمریکا بوده است [۲۱] .» این اندیشکده آمریکایی می‌نویسد: «تقریباً تمامِ محتوایی که ایران در تلاش‌های خود برای نفوذ دیجیتال منتشر می‌کند، مستقیماً با [صدور] جهان‌بینی یا اهداف مشخص سیاست خارجی این کشور ارتباط دارد.»

بی‌بی‌سی همچنین اعتراف می‌کند که هر یک از نامزدهای انتخابات آمریکا هم، چنان‌که گفته شد، روسیه و چین را به حمایت از رقیب خود متهم کرده‌اند، اما درباره ایران، صرفاً به انتقاد از مواضع و سیاست‌های طرف مقابل در قبال تهران اکتفا کرده‌اند. ترامپ با خروج از برجام و ترور [شهید] سپهبد قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، سیاست خصمانه‌ای علیه ایران اتخاذ کرده است. این در حالی است که بایدن می‌گوید سیاست ترامپ در قبال ایران شکست خورده و باید «راهِ هوشمندانه‌ای برای سخت‌گیری علیه ایران» جایگزین آن شود که از مسیر دیپلماسی عبور می‌کند.

در همین‌باره بخوانید:

›› پخت‌وپز دموکرات‌ها برای برجام ۲/ برنامه سه‌مرحله‌ای بایدن برای ایران چیست؟