به گزارش مشرق، پیش‌قرارداد خرید 118 فروند ایرباس بین ایران‌ایر و کمپانی ایرباس، اوایل زمستان سال گذشته و پس از توافقات برجام به امضاء رسید.
در آن پیش‌قرارداد مقرر شد 118 فروند انواع ایرباس شامل 45 فروند ایرباس 321 و 320، 45 فروند ایرباس 330، 16 فروند ایرباس 350 و 12 فروند ایرباس 380 پهن‌پیکر برای ایران‌ایر خریداری شود و در مدت زمان 5 تا 8 سال در اختیار هما قرار گیرد.
البته وزیر راه و شهرسازی درباره خرید هواپیمای A380 گفته است: پیش‌بینی شده است که ما در خصوص ایرباس 380 تنها حق انتخاب داشته و به هیچ وجه تعهدی برای خرید آنها نداریم؛ این مسأله فقط امتیازی برای ما محسوب می‌شود بنابراین اختیار داریم آن را خریداری کنیم یا نخریم.
درباره رقم این پیش‌قرارداد هم پیش از این گمانه‌زنی‌هایی از سوی رسانه‌ها و با بررسی سایت کمپانی ایرباس، مطرح شد و عده‌ای رقم قرارداد را 25 میلیارد دلار عنوان کردند، اما آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، مدعی شد که این رقم، رقم «کاتالوگ پرایس» است و رقم واقعی در تفاهم‌نامه ایران‌ایر با ایرباس برای این 118 فروند هواپیما، 10.5 میلیارد دلار است.
مقرر شده بود سهم ایران‌ایر در این قرارداد 15 درصد باشد و کمپانی سازنده هم 85 درصد اعتبار را در قالب تسهیلات تأمین کند.
طبق گفته مسئولان صنعت هوایی برای توسعه ناوگان هوایی کشور، 500 فروند هواپیما لازم داریم که 50 میلیارد دلار اعتبار می‌خواهد، اما ایرلاین‌ها چنین نقدینگی ندارند، در این راستا در قراردادی نظیر خرید ایرباسها، 85 درصد مبلغ کل قرارداد را فاینانسر به عنوان شرکت تأمین کننده مالی بین ایران‌ایر و ایرباس، تأمین می‌کند و 15 درصد سهم ایران‌ایر است، بازپرداخت به‌صورت اقساط و به‌تدریج از محل درآمد هواپیما و فروش بلیت حاصل می‌شود؛
در واقع قرارداد خرید هواپیما به صورت اجاره به شرط تملیک است یعنی اینکه شرکتی بین هما و ایرباس قرار می‌گیرد و این شرکت کل پول را به ایرباس می‌دهد و به صورت اجاره به شرط تملیک هواپیماها به هما اجاره داده می‌شود؛ وقتی اقساط تمام شد مالکیت نهایی هواپیماها در اختیار هما قرار می‌گیرد.
طبق ادعای آخوندی، این روش از بهترین مدل‌های فاینانس است که تاکنون اجرا شده است؛ در این روش نه دولت و نه بانک مرکزی زیربار قرض نمی‌روند و همامی‌تواند از خودِ عملکرد بازار چنین سرمایه‌گذاری انجام دهد.
سهم ایران را در این قرارداد 1.5 میلیارد دلار است که این مبلغ یکجا پرداخت نمی‌شود بلکه به‌صورت 20% - %20 در مدت زمان 8 تا 10 سال بسته به زمان فاینانس پرداخت خواهد شد، در واقع آخرین هواپیما از این خرید ظرف 15 سال تسویه حساب می‌شود.
پس از آن بود که موضوع جذب فاینانس از سوی کمپانی سازنده و ایران‌ایر و مجوز اوفک (Office of Foreign Assets Control) به عنوان «دفتر کنترل دارایی‌های خارجی» در آمریکا عنوان و نهایی شدن قرارداد به حدود 40 روز کاری بعد از پیش‌قرارداد موکول شد.
همان روزها بود که اعلام شد «خرید ایرباسها فعلاً در قالب پیش‌قرارداد مطرح شده است و با بررسی‌های انجام شده از سوی مدیرعامل هما و نمایندگان ایرباس، تا 40 روز کاری بعد، این پیمان به قرارداد منتج می‌شود».
پس از آنکه وعده اول محقق نشد، وزیر راه و شهرسازی روز 11 بهمن‌ماه سال 94 اعلام کرد: قرارداد خرید ایرباسها تا 20 روز کاری آینده (تقریباً اوایل اسفند 94) به امضاء می‌رسد.
عباس آخوندی همان روز (11 بهمن‌ماه 1394)، درباره امضای قرارداد ایرباسها توضیح داد: فعلاً در این باره پیش‌قرارداد به امضا رسیده است و پس از آن باید مراحل قانونی طی شود؛ دو طرف 20 روز کاری (دهه اول اسفند 94) مهلت دارند تا به قرارداد نهایی دست یابند.
اما این وعده هم محقق نشد تا اینبار آخوندی روز 26 اسفند‌ماه در جمع رسانه‌ها عنوان کند که «قرارداد ایرباسها در 3 ماهه اول سال 95 نهایی می‌شود».
وعده دیگر روز 29 فروردین‌ماه 95 اینبار از سوی قائم مقام وزیر راه در امور بین‌الملل و تامین مالی داده شد؛ بنا به گفته اصغر فخریه کاشان، قرارداد ایرباسها تا 30 روز آینده (اوایل خرداد 95) نهایی می‌شود.
بنا به گفته وی پیش قرارداد 500 صفحه‌ای با ایرباس داریم و این حجم از قرارداد باید با جزئیات مطالعه و نظرات طرفین منتقل شود.
فخریه کاشان پا را فراتر نهاد و حتی عنوان کرد که در سال جاری میلادی (2016)، بین 5 تا 8 فروند از هواپیماهای خریداری شده به ایران تحویل می‌شود.
البته بماند که در این میان، زمانی که وزیر حمل و نقل، دریا و شیلات فرانسه روز سی‌ام فروردین‌ماه امسال به ایران آمده بود، وعده داد قرارداد ایرباس در دهه اول اردیبهشت 95 نهایی شود.
آلن ویدالیس در همان روز (30 فروردین 95) به رسانه‌‌های داخلی و خارجی گفت که قرارداد ایرباسها «علی‌القاعده باید هفته دیگر نهایی شود».
روزهای پایانی خرداد و زمان تحقق وعده وزیر راه و شهرسازی و قائم‌مقام وی، درباره قرارداد ایرباسها بود که فخریه کاشان دوباره تاریخ قرارداد را برای رسانه‌ها و مردم تمدید کرد؛ روز 30 خردادماه امسال بود بود که اینبار فخریه کاشان در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس تاریخ دیگری را برای نهایی کردن قرارداد ایرباسها مشخص کرد و گفت: این قرارداد تا یک ماه آینده (اوایل مردادماه 95) نهایی می‌شود.
بنا به گفته وی مذاکرات با کمپانی ایرباس هنوز ادامه دارد و طبیعی است تا وقتی که نقطه‌نظرات ما تأمین نشود، قرارداد را امضاء نخواهیم کرد؛ به هر حال یک قرارداد 500 صفحه‌ای، مسائل حقوقی و مالی بسیاری دارد و این طور نیست که بتوان به سرعت با تعداد افراد محدودی در این باره به نتیجه رسید.طبیعتاً باید با کارشناسان حقوقی و مالی جزئیات قرارداد چک شود حتی ما با بانک مرکزی نیز اعداد و ارقام قرارداد را چک کرده‌ایم تا مورد تأیید آنها نیز باشد.
البته قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی به تازگی وعده‌‌ای دیگر درباره قرارداد ایرباسها داده است، وی روز 30 خردادماه امسال اعلام کرد که مجوزهای اوفک (Office of Foreign Assets Control) «دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا» به کمپانی ایرباس، برای قرارداد ایرباسها حداکثر تا 10 روز آینده (10 تیرماه 95) نهایی می‌شود.
فخریه کاشان اضافه کرد: کمپانی ایرباس در حال نهایی کردن مجوزهای اوفک (Office of Foreign Assets Control) «دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا» است؛ به آنها وعده داده شده است حداکثر تا 10 روز آینده مجوزهای اوفک برای آنها نهایی می‌شود.
البته 10 تیرماه هم گذشت و خبری از مجوزهای اوفک به ایرباس نشد.
البته فخریه کاشان گفت که منبع تأمین فاینانس ایرباسها مشخص شده است، همزمان در حال مذاکره هستیم ضمن آنکه تفاهم‌نامه اولیه فاینانس نیز به امضا رسید،اما فعلاً نمی‌توانیم نام فاینانسر را اعلام کنیم و قطعاً به محض نهایی شدن قرارداد فاینانس، فاینانسر معرفی خواهد شد.
در این میان فخریه کاشان گریزی هم به قرارداد خرید هواپیما از بوئینگ زد و گفت: مذاکرات جدی با شرکت بوئینگ در حال انجام است و هنوز در شرایطی نیستیم که بتوانیم جزییات این مذاکرات را رسانه‌ای و اعلام کنیم.
وی درباره نحوه تأمین مالی خرید هواپیما از بوئینگ هم گفت که هزینه این قرارداد نیز از طریق فاینانس پرداخت می‌شود و البته فاینانس مبلغ قراردادهای خرید هواپیما به این معنا نیست که دولت باید این فاینانس را تضمین کند و تأکید می‌کنم در هیچ‌یک از قراردادهای خرید ایرباس و بوئینگ، دولت تضمینی نخواهد داد.
به هر حال برای نهایی شدن قرارداد ایرباسها که این روزها حاشیه‌دار شده است، تاریخ‌‌های محتلفی وعده داده شد؛ تاریخ‌هایی نظیر «20 روز پس از تفاهم اولیه، سه ماهه نخست سال 95، نیمه اردیبهشت 95، پایان اردیبهشت 95، نیمه خرداد 95، پایان خرداد 95، مردادماه 95 و شاید وقتی دیگر.
به هر حال با وجود تأکید فخریه کاشان مبنی بر نهایی شدن جذب فاینانسر ایرباسها، در این قرارداد از سویی موضوع تأمین فاینانس هنوز شفاف‌سازی نشده و در ابهام قرار دارد و شاید همین موضوع تأمین مالی موجب شده است که مدیران کمپانی ایرباس در امضاء قرارداد نهایی، تعلل به خرج دهند و از سوی دیگر موضوع صدور مجوزهای آمریکا برای کمپانی ایرباس فرانسه است که این موضوع نیز شفاف‌سازی نشده است.
قرار بود مجوزهای اوفک حداکثر تا 10 تیرماه صادر شود اما این مجوزها هم صادر نشد تا قرارداد ایرباسها هنوز دو ابهام بزرگ داشته باشد.
