به گزارش مشرق، بحث عادی‌سازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی از زمان امضای معاهده «کمپ دیوید» میان مصر و رژیم اسرائیل در سال ۱۹۷۸ مطرح شده است. اما امروز برخی کشورهای عربی خاورمیانه در منطقه خلیج فارس زیر چتر عربستان سعودی به مسیر عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی‌ پیوسته‌اند .عربستان در راستای تلاش برای امضای توافق سازش میان امارات، بحرین با تل‌آویو، از محدوده همسایگان عرب خود و هم‌پیمانانش فراتر رفت و کشورهای آفریقایی را نیز به سمت عادی‌سازی تشویق کرد.

نقش عربستان در عادی‌سازی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی

در ۱۵ سپتامبر سال جاری متن توافق‌نامه سازش امارات و بحرین در کاخ سفید و در حضور« دونالد ترامپ» رئیس جمهور کنونی آمریکا امضا شد. بدون همراهی و چراغ سبز ریاض، امکان امضای چنین توافق‌نامه‌هایی وجود نداشت. «دیوید فریدمن»، سفیر آمریکا در اراضی اشغالی اذعان کرد:«عربستان کمک بسیار گسترده و کاملاً آشکاری را برای روند عادی سازی امارات و بحرین با اسرائیل ارائه داد». عربستان نه تنها آسمان خود را بر روی پروازهای مستقیم بین تل‌آویو و ابوظبی گشوده؛ بلکه عملا راه را برای تغییر رویکرد خود در قبال رژیم اسرائیل هموار ساخته است.

پس از امضای رسمی توافق‌نامه امارات موسوم به « ابراهام» با رژیم صهیونیستی در ۱۵ سپتامبر گذشته، مستندات مربوط به اقدام سودان برای عادی‌سازی با اسرائیل قوت گرفت. هم‌زمان با آن و درحالی که شیخ‌نشینان خلیج فارس برای پیروزی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور کنونی آمریکا در انتخابات این کشور هزینه می‌کردند، یک منبع سودانی نقش عربستان و امارات را در توافق خارطوم با تل‌آویو فاش کرد. این منبع صراحتاً اعلام کرد که دیدار «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با «عبدالفتاح البرهان» رئیس شورای حاکمیتی سودان با هماهنگی امارات و عربستان صورت گرفته بود.

۱۰ دسامبر جاری نیز مغرب به عنوان دومین کشور آفریقایی در سال جاری میلادی، به روند عادی‌سازی پیوست تا هدیه‌ای به ترامپ قبل از خروجش از کاخ سفید باشد. در همین راستا برخی از رسانه‌ها به نقش عربستان در عادی‌سازی اخیر پرداختند. روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارانوت در بازتاب خبر توافق مغرب با تل آویو به نقش مستقیم شخص «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی اشاره و اعلام کرد ولیعهد عربستان که کاخ‌های تابستانه ای در رباط پایتخت مغرب دارد از طریق مذاکرات با پادشاه این کشور در این اقدام به ایفای نقش پرداخته و بر تصمیم مغرب برای عادی سازی روابط با اسرائیل تاثیر گذاشته است.

تلاش اسرائیل برای ایجاد روابط دیپلماتیک با عربستان

اگر بگوییم میان روسای جمهور آمریکا تاکنون دونالد ترامپ بیشترین حمایت سیاسی و حقوقی را از رژیم صهیونیستی به عمل آورده، مبالغه نکرده‌ایم. طرح معاملهٔ قرن، الحاق کرانه باختری، قدس، انتقال سفارت و در آخر امضای توافقات عادی سازی با کشورهای امارات، بحرین و سودان، گام‌هایی‌ است که ترامپ فقط در یک دورهٔ ریاست‌ جمهوری برای پیشبرد اهداف اسرائیل و حمایت از آن برداشت.

کارشناسان اسرائیلی معتقدند که با خروج ترامپ از کاخ سفید، اسرائیل فرصت طلایی خود را از دست خواهد داد و می‌خواهند در زمان باقی‌مانده تا ورود « جو بایدن» دولت منتخب دموکرات‌ها به کاخ سفید، عربستان را به سوی عادی‌سازی روابط بکشاند.با وجود اینکه هدف مهم رژیم اسرائیل کشور عربستان است تمامی کشورها را وارد روند عادی‌سازی کرده تا بتواند ریاض را به سمت عادی‌سازی سوق دهد. بنابراین بیشترین فشار را به عربستان برای ایجاد روابط دیپلماتیک وارد می‌کند.

«یائیر لاپید» رهبر اپوزیسیون در پارلمان رژیم صهیونیستی تاکید کرد: «هدف اصلی ما عربستان است و ما نیز برای مذاکره با آن‌ها از طریق میانجی‌گری آمریکا در تلاش هستیم؛ این مسأله امکان‌پذیر است با این حال نه در آینده نزدیک».سفر محرمانه نتانیاهو با محمد بن سلمان در نئوم عربستان تلاش اسرائیل را به خوبی نشان می‌دهد؛ چراکه نخست وزیر رژیم صهیونیستی درصدد بود تا ولیعهد سعودی را متقاعد سازد که روابط تل‌آویو و ریاض را از حالت محرمانه خارج ساخته و عادی‌سازی را علنی کند.

انگیزه‌های رژیم صهیونیستی از عادی سازی روابط با عربستان

هنوز هدف اصلی ترامپ و متحدانش در روند عادی‌سازی اعراب با صهیونیست‌ها یعنی عربستان محقق نشده است. واقعیت آن است که کشورهایی همچون امارات و بحرین اهمیت تبلیغاتی چندانی برای ترامپ و نتانیاهو ندارند و تا زمانی که عربستان سعودی با رژیم اسرائیل توافق نکند در واقع آنها کار زیادی نکرده‌اند. «یدیعوت آحارانوت» به نقل از یک منبع ارشد اسرائیلی نوشت که بزرگترین هدف تل‌آویو در میان سازشکاران محمد بن سلمان است. اما انگیزه اصلی نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از ایجاد روابط با عربستان به شرح زیر است:

-اولین انگیزه اسرائیل ترس و هراس از ایران و مقابله با این کشور است. همانطور که در نشست نئوم با حضور « مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا بحث حمله آمریکا علیه ایران مطرح شد و پمپئو و نتانیاهو در این جلسه تلاش کردند تا محمد بن سلمان را فریب داده و او را برای کمک به آنها در اقدام علیه ایران متقاعد کنند.

-هدف دیگر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی جلب افکار عمومی از طریق عربستان نسبت به خود است؛چراکه فضای داخلی رژیم صهیونیستی برای نتانیاهو بسیار خطرناک است، «بنی گانتس» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی و رقیب سیاسی وی تصمیم گرفته تا پرونده فساد نزدیکان نتانیاهو در معامله خرید زیردریایی‌ها از آلمان به ارزش ۲ میلیارد دلار را فاش کند. بنابراین یک دستاورد همچون عادی‌سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی کمک زیادی به نتانیاهو در جلب افکار عمومی خواهد کرد.

موانع عربستان در عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی

عربستان سعودی درحال حاضر و در این بازه زمانی بنا به دلایل متعدد نمی‌تواند به سمت عادی‌سازی رسمی و علنی روابط با صهیونیست‌ها برود. اگرچه به نظر نمی‌رسد عربستان در این بازه زمانی در آستانه عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی باشد؛ اما دولتی که چهره آن در غرب خدشه دار شده سعی می‌کند به غربی‌ها این ضمانت را بدهد که کشورهای کوچک خلیج فارس روابط دیپلماتیک با رژیم صهیونیستی داشته باشند تا از این طریق بتواند وجهه خود را نزد غربی‌ها بهبود بخشد. اما موانع مختلفی برای عربستان در ایجاد روابط دیپلماتیک وجود دارد که به شرح زیر است:

-هرچند که محمد بن سلمان با اقدامات بی‌سابقه خود از بسیاری خطوط قرمز جامعه محافظه‌کار عربستان عبور کرد؛ اما هنوز هم تابوهای حاکم بر نظام این کشور تحمل برقراری روابط رسمی با یهودیان صهیونیست را ندارد.

-رقبای محمد بن سلمان در راه رسیدن به تاج و تخت پادشاهی منتظر یک اقدام مغایر با ملاحظات افکار عمومی عربستان از جانب وی هستند تا ملت عربستان را علیه ولیعهد تحریک کنند.

-بزرگترین عامل نفوذ عربستان درمیان سایر کشورهای عربی و اسلامی قیمومیت آن بر حرمین شریفین است؛ بر این اساس سازش علنی با یهودیان صهیونیست این جایگاه عربستان را به شدت متزلزل خواهد کرد و همچنین از آنجایی که سعودی‌ها همواره ایران را بزرگترین دشمن خود می‌دانند نمی‌توانند با دست کشیدن کامل از مبانی اسلام اجازه دهند جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهمترین حامی آرمان و ملت فلسطین در مجامع جهانی شناخته شود.

-«یائیل جوزانسکی» کارمند سابق شورای امنیت اسرائیل و یکی از برجسته‌ترین محققان موسسه مطالعات امنیت ملی این رژیم نوشت که به نظر می‌رسد که ولیعهد عربستان در مسئله عادی سازی روابط با پدرش « ملک سلمان» و دیگر مقامات سعودی اختلاف نظر دارد و این در حالی است که رهبران گذشته و فعلی عربستان اظهارات عمل گرایانه درباره اسرائیل دارند و به نظر می‌رسد ملک سلمان نیز به نگاه سنتی‌تر به اسرائیل و مسئله فلسطین پایبند است.بنابراین از دیگر چالش‌های عربستان در خصوص عادی‌سازی اختلافات مقامات داخلی و پادشاه عربستان با ولیعهد سعودی است.

-فشار افکار عمومی در داخل این کشور از موانعی است که ممکن است تاج و تخت ولیعهد سعودی را به خطر بیاندازد.

-محمد بن سلمان برای عادی‌سازی روابطش با رژیم صهیونیستی باید مشکلاتش را با «جو بایدن»رئیس جمهور منتخب آمریکا درباره حقوق بشر در عربستان نیز حل‌و فصل کند؛ چراکه دولت دموکرات‌ها برخلاف « دونالد ترامپ» برای مجازات بن سلمان اقدام خواهد کرد و تنها به اظهارات اکتفا نمی‌کند. دولت بایدن وعده داده در خصوص رابطه عربستان با ‌آمریکا بازنگری خواهد کرد و توضیحاتی را درباره قتل « جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی از ولیعهد سعودی می‌خواهد.

در این مرحله عامل زمان برای توافق علنی عربستان و رژیم صهیونیستی بسیار تعیین‌کننده خواهد بود و تل‌آویو می‌داند اگر این امر قبل از پایان دوره ترامپ به نتیجه نرسد، احتمالا تبدیل به یک پروژه طولانی خواهد شد.