گروه بین‌الملل مشرق- خلاصه گزارش: کمپین تحریم رژیم صهیونیستی موسوم به «بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم» (بی‌دی‌اس) اسرائیل سال 2005 رسماً آغاز به کار کرد و از آن سال تا کنون، افراد برجسته، شرکت‌های تجاری، نهادهای فرهنگی، و دانشگاه‌های زیادی به این جنبش پیوسته‌اند و رژیم صهیونیستی را در ابعاد سیاسی، اقتصادی، رسانه‌ای، فرهنگی و آکادمیک تحت فشار گذاشته‌اند. همین موفقیت‌ها باعث شد تا صهیونیست‌ها و کشورهای حامی آن‌ها از جمله آمریکا و انگلیس به فکر طراحی روش‌ها و حتی تصویب قوانین رسمی برای مبارزه با موج تحریم اسرائیل بیفتند. صهیونیست‌ها با برگزاری کنفرانس‌های ضدبی‌دی‌اس و فشار به آمریکا و انگلیس برای تصویب قانون‌هایی علیه این کمپین، کاخ سفید با هدف قرار دادن کمپانی‌هایی که اقدام به تحریم اسرائیل کرده‌اند، و انگلیس با حمایت مالی از هم‌کاری‌های دانشگاه‌هایش با رژیم صهیونیستی، هر کدام به نوبه خود مقابل جنبش مردمی بایکوت اسرائیل ایستاده‌اند.

حامیان کمپین تحریم بایکوت اسرائیل

بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل - دانلود

هدف کمپین بی‌دی‌اس فشار سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، رسانه‌ای و آکادمیک به رژیم صهیونیستی تا زمانی است^[4] که این رژیم: 1- اشغال و استعمار تمامی سرزمین‌های عربی را که از ژوئن سال 1967 اشغال کرده، پایان دهد و دیوار حائل را برچیند؛ 2- حقوق اساسی شهروندان عربی-فلسطینی سرزمین‌های اشغالی را به طور کامل به رسمیت بشناسد؛ 3- حق بازگشت آوارگان فلسطینی به خانه و زندگی خود را چنان‌چه در قطع‌نامه 194 سازمان ملل آمده، محترم، محفوظ و مشروع بشمارد.

حمایت‌های بین‌المللی از بی‌دی‌اس بسیار گسترده بوده و شامل افراد^[5] و نهادهای شناخته‌شده، اعضای جوامع دانشگاهی، اتحادیه‌ها، احزاب سیاسی و حتی یهودیان و ساکنان سرزمین‌های اشغالی می‌شود^[6]. در همین راستا، جنبش‌ها، تظاهرات‌ها و کنفرانس‌های متعددی نیز در کشورهای مختلف دنیا از آمریکا^[7] و انگلیس^[8] و ایرلند^[9] گرفته تا بلژیک^[10] و آفریقای جنوبی^[11] و حتی سرزمین‌های اشغالی شکل گرفته است. حامیان بی‌دی‌اس این کمپین را با جنبش ضدآپارتاید علیه رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی در قرن بیستم مقایسه و اقدامات رژیم صهیونیستی را آپارتاید توصیف می‌کنند^[12].

انتقاد مخالفان رژیم صهیونیستی از بی‌دی‌اس

جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل در کنار موفقیت‌هایی که داشته^[13]، به انتقاداتی نیز از طرف افرادی مواجه شده که اگرچه با تحریم اسرائیل مخالف نیستند، اما روش بی‌دی‌اس برای انجام این کار را نیز درست نمی‌دانند. «نوام چامسکی» فیلسوف و صاحب‌نظر مشهور سیاسی، یکی از بزرگ‌ترین منتقدان کمپین بی‌دی‌اس در آمریکا محسوب می‌شود. البته چامسکی از برخی جنبه‌های بی‌دی‌اس حمایت می‌کند، اما کلیت آن را رد می‌نماید.

بنری در حمایت از فلسطین و تحریم رژیم صهیونیستی

چامسکی که از مخالفان سرسخت اسرائیل است، می‌گوید جنبش کنونی بی‌دی‌اس دچار یک دورویی آشکار است: «چرا آمریکا را بایکوت نکنیم؟ جنایت‌های اسرائیل قسمتی از جنایت‌های بسیار بدتر آمریکا هستند.» این اظهارات، علاوه بر اصرار او به «استیون هاوکینگ» فیزیک‌دان برجسته انگلیسی، برای پیوستن به جنبش بی‌دی‌اس^[14]، نشان می‌دهد چامسکی مخالف بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل نیست، بلکه صرفاً به روی‌کردهای این جنبش، انتقاداتی دارد. «نورمن فینکلشتاین» یکی دیگر از مخالفان سرسخت رژیم صهیونیستی هم نظری مشابه چامسکی درباره بی‌دی‌اس دارد^[15].

مخالفت‌ها با بی‌دی‌اس در رژیم صهیونیستی

به‌رغم آن‌که عمل‌کرد رژیم صهیونیستی حتی با معیار قوانین بین‌المللی و قطع‌نامه‌های سازمان ملل هم قابل‌دفاع نیست، اما هم‌چنان عده‌ای در دنیا اصرار دارند تا از این رژیم دفاع کنند. مسلماً خود صهیونیست‌ها، و حامیان همیشگی رژیم صهیونیستی یعنی آمریکا، انگلیس، فرانسه و برخی کشورهای غربی دیگر، در این زمینه پیش‌قدم بوده‌اند.

11 جولای سال 2011، «کنست» (پارلمان رژیم صهیونیستی) قانونی عجیب^[16] و جنجالی^[17] را تصویب کرد^[18] که طبق آن، هرگونه درخواست یا حمایت از بایکوت اسرائیل، «جرم مدنی» تلقی می‌شود. در این قانون، بایکوت، «خودداری تعمدی از ارتباط اقتصادی، فرهنگی یا آکادمیک با فرد یا موجودیتی دیگر صرفاً به خاطر ارتباطش با «کشور اسرائیل»، یکی از نهادهای آن و یا ناحیه‌ای تحت کنترل آن، به گونه‌ای که احتمال آسیب اقتصادی، فرهنگی یا آکادمیک داشته باشد» توصیف شده است.

تجمع حامیان تحریم رژیم صهونیستی مقابل «بارکلیز» یکی از
بانک‌های بزرگ انگلیس

واکنش دیگری که از قانون کنست^[19] هم عجیب‌تر بود، همین چند ماه پیش طی اولین کنفرانس مبارزه با بی‌دی‌اس موسوم به «بی‌دی‌اس را متوقف کنید» در بیت‌المقدس، از سوی «ییسرائیل کاتز» وزیر اطلاعات و انرژی اتمی رژیم صهیونیستی صورت گرفت^[20]. کاتز ماه مارس سال جاری میلادی خواستار اتخاذ سیاست «حذف هدفمند مدنی» علیه رهبران جنبش بی‌دی‌اس شده بود. این در حالی است که عبارت «حذف هدفمند» در عبری با عبارتی که برای «ترور هدفمند» استفاده می‌شود، یکی است^[21].

سرنوشت «عمر برغوثی^[22]» یکی از بنیان‌گذاران، سخن‌گو و سرشناس‌ترین چهره جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل نیز نشانگر یکی دیگر از واکنش‌های رژیم صهیونیستی به موفقیت‌های متعدد بی‌دی‌اس است^[23]. برغوثی که 22 سال در سرزمین‌های اشغالی زندگی کرده است، چند هفته پیش (از نگارش این گزارش) حق سفر به خارج از این مناطق را از دست داد^[24].

رژیم صهیونیستی برای آن‌که مانع از گسترش عقاید و فعالیت‌های برغوثی شود، به‌رغم آن‌که وی ویزای اقامت دائم در سرزمین‌های اشغالی را دارد، اما از سال‌ها قبل خروج او از مناطق اشغالی را منوط به اجازه قبلی کرده است. اکنون حقوق شهروندی برغوثی در سرزمین‌های اشغالی هم مورد تجدیدنظر قرار گرفته است^[25].

«عمر برغوثی» به خاطر حمایت از تحریم اسرائیل، از حقوق
شهروندی خود در سرزمین‌های اشغالی محروم شده است

مخالفت‌ها با بی‌دی‌اس در آمریکا

آمریکا به عنوان اصلی‌ترین حامی رژیم صهیونیستی و شریک اصلی نظامی این رژیم، تمام تلاش خود را کرده تا کمپین بی‌دی‌اس به نتیجه نرسد. ماه فوریه سال گذشته، «لایحه بهبود روابط تجاری و اقتصادی آمریکا-اسرائیل^[26]» در کنگره آمریکا مطرح شد تا به اعتقاد تهیه‌کنندگان لایحه موجب «تقویت مذاکرات تجاری کنونی برای جلوگیری از اقدام شرکای تجاری احتمالی آمریکا در تبعیض اقتصادی علیه اسرائیل» شود.

سال‌ها آپارتاید را تحمل کرد - دانلود

به اعتقاد یکی از پیشنهاددهندگان لایحه، «شمار نگران‌کننده‌ای از کشورها درون اتحادیه اروپا^[27] و مناطق دیگر، از بی‌دی‌اس به عنوان نوعی از جنگ اقتصادی با هدف فلج کردن اقتصاد اسرائیل و تخریب موجودیت آن، استقبال کرده‌اند^[28].»

به فاصله یک ماه، لایحه دیگری هم موسوم به «لایحه بایکوت دشمنان ما، نه اسرائیل» در کنگره آمریکا مطرح شد که به موجب آن «پیمان‌کارانی که دولت آمریکا با آن‌ها تجارت می‌کنند، ملزم می‌شوند ثابت کنند که در هیچ کمپین بایکوتی علیه اسرائیل عضو نیستند.» هم‌چنین ایلینویز اولین ایالت آمریکا بود که لایحه‌ای را تصویب کرد تا بودجه‌های ایالتی را در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری نکند که از بی‌دی‌اس حمایت می‌کنند^[29].

لیست سیاه ایالت ایلینویز: شرکت‌هایی که باید از سرمایه‌گذاری در
آن‌ها خودداری کرد، چون در راستای تحریم اسرائیل قدم برداشته‌اند

آوریل سال 2015 مجلس‌های عوام^[30] در ایالت‌های «تنسی^[31]» و «ایندیانا^[32]» قطع‌نامه‌هایی را صادر کردند^[33] که رسماً کمپین بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل را محکوم می‌کرد. سایر^[34] ایالت‌های آمریکا^[35] هم دست به تصویب لایحه‌ها یا قطع‌نامه‌های مشابهی زده‌اند^[36] که بسیاری از شرکت‌ها را وادار به حمایت از اسرائیل یا قطع رابطه با نهادهایی کرده که از بی‌دی‌اس حمایت می‌کنند^[37].

ژانویه سال جاری میلادی، مجلس نمایندگان ایندیانا^[38] و مجلس سنای نیویورک^[39] هم لایحه‌هایی را تصویب کردند که به موجب آن‌ها، مقامات ایالتی نمی‌توانند با کمپانی‌هایی قرارداد تجاری امضا کنند که از جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل حمایت کرده‌اند. اقدام مجلس سنای نیویورک خیلی زود موجب شد تا بانک اتریشی «گروه ارست» یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های خدمات مالی در مرکز و شرق اروپا، حساب بانکی یکی از گروه‌های حامی بی‌دی‌اس در اتریش را ببندد.

هیلاری کلینتون اواخر سال گذشته میلادی در «انجمن سبان» (هم‌نام با «حییم سبان» سرمایه‌دار مشهور حامی رژیم صهیونیستی) از کمپین بی‌دی‌اس انتقاد و مانند بسیاری دیگر از حامیان اسرائیل، این کمپین را در راستای اقدامات «یهودستیزانه» توصیف کرد. وی با افتخار اعلام کرد: «من در سمت وزارت خارجه، با بنیان ضدیت با اسرائیل مقابله کردم. جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل، آخرین جبهه در این نبرد است. این کار اشتباه است و باید فوراً متوقف شود.»

کلینتون در کنار «حییم سبان» حامی صهیونیست خود

فضای آکادمیک آمریکا نیز تحت فشار دولت، عمدتاً موضعی ضدبی‌دی‌اس دارد و رؤسای دانشگاه‌های بزرگ آمریکا اعلام کرده‌اند که با این‌گونه حرکت‌ها مقابله خواهند کرد. طبق نتایج یک تحقیق در سال 2012، هیچ دانشگاهی در آمریکا تا آن زمان از سرمایه‌گذاری در رژیم صهیونیستی دست برنداشته بود^[40]، هرچند این به معنای آن نیست که دانش‌جویان یا برخی اساتید دانشگاه در آمریکا موافق با جنبش بی‌دی‌اس نیستند.

اتفاقاً بررسی اتحادیه‌های دانش‌جویی در دانشکده‌های دانشگاه کالیفرنیا نشان می‌دهد که از 10 دانشکده، 6 دانشکده قطع‌نامه‌هایی صادر کرده‌اند تا دانشکده‌هایشان سرمایه‌های خود را از اسرائیل خارج کنند. انجمن دانش‌جویی دانشگاه کالیفرنیا نه تنها اسرائیل، بلکه آمریکا^[41] و چند کشور دیگر را هم در این زمینه تحریم کرده است^[42].

مخالفت‌ها با بی‌دی‌اس در انگلیس

انگلیس نیز به عنوان یکی از شرکای قدیمی آمریکا، همیشه حامی رژیم صهیونیستی بوده است. «شورای بریتانیا» سازمان نیمه‌دولتی‌ای^[43] که حدود 20 درصد از بودجه خود را از وزارت خارجه انگلیس می‌گیرد^[44] و هدف خود را «کمک به قدرت نرم انگلیس» معرفی می‌کند، از جمله نهادهای انگلیسی است که به مقابله با کمپین بی‌دی‌اس مشغول است.

پوستر تبلیغاتی در حمایت از جنبش بایکوت اسرائیل

اوایل سال جاری اسنادی افشا شد که نشان می‌داد این شورا با دریافت بودجه از دست‌کم یک میلیاردر ساکن لندن^[45]، به تلاش‌های دولت انگلیس^[46] برای جلوگیری از بایکوت کمپانی‌های حامی جنایات حقوق بشری رژیم صهیونیستی، توسط نهادهای دولتی در این کشور کمک کرده است. این میلیاردر، تاجری به نام «ناتان کرش» است که مستقیماً از وجود دیوار حائل در کرانه باختری سود می‌برد.

شاخه شورای بریتانیا و سفارت انگلیس در سرزمین‌های اشغالی به کمک حامیان مالی خصوصی رژیم صهیونیستی، سال 2008 طرحی به نام «هم‌کاری تبادل تحقیقاتی و آکادمیک انگلیس-اسرائیل» (بیراکس) را تدوین کردند^[47] که تا امروز هم کم‌تر کسی از وجود آن خبر دارد. هدف ابتدایی این طرح، مبارزه با موج به راه افتاده^[48] در انگلیس برای بایکوت آکادمیک رژیم صهیونیستی^[49] بود که صهیونیست‌ها را به وحشت انداخته بود.

در پاسخ به همین موج بود که طی سفر «گوردون براون» نخست‌وزیر وقت انگلیس به سرزمین‌های اشغالی، بیراکس میان وی و «ایهود اولمرت» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به امضا رسید^[50]. شورای بریتانیا تا کنون بیش از 9.9 میلیون دلار از طریق بیراکس در 15 پروژه تحقیقاتی مشترک میان دانشگاه‌های انگلیس و رژیم صهیونیستی سرمایه‌گذاری کرده^[51] و اکنون دور سوم سرمایه‌گذاری به ارزش 4.2 میلیون دلار را آغاز نموده است. این شورا امیدوار است با گسترش روابط دانشگاهی میان انگلیس و رژیم صهیونیستی، کمپین بی‌دی‌اس دست‌کم در ابعاد آکادمیک شکست بخورد.

حامیان جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل

سایر مخالفت‌ها با بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل

افراد^[52]، دولت‌ها و نهادهای^[53] مختلفی^[54] در دنیا هستند^[55] که به‌رغم حمایت‌های گسترده مردمی از کمپین بی‌دی‌اس، به خاطر فشار دولت یا منافع خودشان با این کمپین مقابله می‌کنند^[56]. مثال شورای بریتانیا که در بالا به آن اشاره شد یا لایحه اواسط سال گذشته میلادی در کنگره آمریکا که با امضای «فوریتی» اوباما به قانون تبدیل شد^[57]، نشان می‌دهد برخی از دولت‌های غربی با استفاده از مالیاتی که از مردم‌شان دریافت می‌کنند، دست به اقداماتی می‌زنند که مردم آن را شریک شدن در جنایت‌های رژیم صهیونیستی می‌دانند.

جالب این‌که برخی از این نهادها برای مقابله با بی‌دی‌اس به روش‌های هوشمندانه‌ای هم روی آورده‌اند، از جمله این‌که تحریم رژیم صهیونیستی را به ضرر اقتصاد فلسطین و یا کارگران فلسطینی درون سرزمین‌های اشغالی توصیف می‌کنند در حالی که واقعیت غیر از این است^[58]. به هر حال، خبر خوب، این‌که مخالفت‌ها با کمپین بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل، از جمله فشارهای نسبتاً مخفیانه رژیم صهیونیستی برای تصویب قوانین ضدبی‌دی‌اس در آمریکا و انگلیس^[59]، تدوین یک «لیست سیاه شرکت‌های تحت تحریم» به خاطر تحریم اسرائیل در ایالت ایلینویز آمریکا^[60]، نشان از موفقیت این کمپین در اعمال فشار سیاسی، اقتصادی و رسانه‌ای به رژیم صهیونیستی دارد.