گروه سیاسی مشرق -رسانه‌های
مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به
عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین
منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان
اصلاح‌طلب می‌پردازد.
*****
روزنامه‌های اصلاح‌طلب روز دوشنبه را با تمرکز بر شرایط پساتوافق آغاز کردند؛ روزنامه آرمان‌امروز از تغییر مردان دولت یازدهم پس از توافق هسته‌ای خبر می‌دهد؛ تغییری که آن را «برای تحقق خواسته‌های مردم و افزایش رفاه و شادی» تعبیر می‌کنند. در ماه‌های گذشته روزنامه‌های اصلاح‌طلب از تغییرات در وزرات‌های کشور و صنعت، معدن و تجارت خبر داده بودند؛ به نظر می‌رسد رحمانی فضلی و نعمت‌زاده اولین قربانی‌های توافق هسته‌ای باشند.
از سوی دیگر سید رضا صالحی‌امیری مدعی است که همه خطوط قرمز مورد نظر رهبر معظم انقلاب از سوی تیم مذاکره کننده هسته‌ای رعایت شده و مورد توجه قرار گرفته است.
روزنامه مردم‌سالاری
ارگان رسمی حزب مردم‌سالاری دوشنبه را با تیترهای «بررسی لغو تحریم‌های علیه ایران در نشست امروز شورای امنیت» و «توفان البرز به تهران رسید» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· تمجید از غواصان عملیات وین
یک ماه قبل حسام‌الدین آشنا نوشت: «شما را به مظلومیت شهدای کربلای چهار قسم می‌دهم نگذارید عملیات تیر۹۴لو برود.» و حالا پس از توافق وین خبر از پیروزی غواصان هسته‌ای می‌دهد که «با درّ غلطان لغو قطعنامه‌ها و تحریم‌ها به میهن اسلامی» بازگشتند. گفتنی است روزنامه‌های اصلاح‌طلب در هنگام تشییع پیکر شهدای غواص از مصادره سیاسی و جناحی آنان گلایه کرده بودند.
در همین راستا گروه سیاسی روزنامه مردم‌سالاری در انعکاس این سخنان نوشت: «حسام الدین آشنا در صفحه شخصی خود در یکی از شبکه‌های اجتماعی نوشت: این بار غواصان ما از عملیات وین اگرچه با تن‌های خسته ولی نه با دستان بسته، نه با شکلات بلکه با درّ غلطان لغو قطعنامه‌ها و تحریم‌ها به میهن اسلامی‌بازگشتند. وی این نوشتار را با جمله «عیدتان مبارک» به پایان برده است. پیش از این نیز مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری در ابتدای هفته جاری که مذاکرات هسته‌ای در وین در جریان بود، در تشریح روند مذاکرات هسته‌ای نوشته بود: ایران مدت‌هاست تصمیم سخت خود را گرفته است و حال نوبت دیگران است که دل از تحریم کنده و زبان تکریم را بیاموزند. آشنا در این نوشتار خود تاکید کرده بود: ما هم اهل صومیم و هم اهل عید. عید فطر سه دهه - نه سی روز - استقامت مردم ایران پیشاپیش مبارک باد. تیم مذاکره کننده هسته‌ای در آخرین دور از این مذاکرات که 18 روز به درازا کشید، موفق شد تا به برنامه جامع اقدام مشترک دست یابد.»
روزنامه
ابتکار
روزنامه ابتکار دوشنبه را به تیترهای «مسابقه‌ای برای حضور در بازار ایران» و «موضوع هسته‌ای نباید موجب دودستگی در مردم شود» اختصاص داد.
· میانه‌روها دست برتر انتخابات
برخلاف رقابت های سیاسی در انتخابات مجالس گذشته، میانه‌رو سرنوشت انتخابات مجلس دهم را رقم خواهند زد. گروه سیاسی روزنامه ابتکار در گزارشی به دلایل تمایل جریان‌های سیاسی به حضور میانه‌روها در لیست‌های انتخاباتی پرداخته است.
گروه سیاسی روزنامه ابتکار مدعی است که جریان اصولگرایی در وضعیت اختلاف و چندپارگی قرار گرفته است؛ از سوی دیگر حامیان آقای علی لاریجانی را جریان میانه‌رو اصولگرایان معرفی می‌کند و در راستای سیاست‌ورزی این طیف نوشت: «رسول منتجب نیا قائم‌مقام حزب اعتماد ملی در گفت‌وگویی دو فرض را در خصوص رفتار این طیف مطرح کرده بود. نخست اینکه آن‌ها با هواداران دولت همراه شوند و دوم اینکه با اصلاح‌طلبان ائتلاف کنند. گفتنی است که وی تاکید کرده بود گرایش هواداران دولت به سمت طیف لاریجانی چندان منطقی نیست زیرا آن‌ها موقعیت شکننده‌ای درون جریان اصولگرا دارند و تندروهای این جریان در مقابل هواداران لاریجانی قرارگرفته‌اند. روشن است که این فعال سیاسی اصلاح‌طلب بابیان این اظهارات سعی دارد فضایی را ترسیم کند که در آن شانس طیف لاریجانی برای گرفتن سهمی از مجلس آتی حضور در کنار اصلاح‌طلبان و هواداران دولت در کنار هم است. به‌عبارت‌دیگر اصلاح‌طلبان در کنار میانه‌روها و اعتدالیون پیروزی را از آن خود می‌دانند و اصولگرایان نیز رسیدن به وحدت در میان خود و جلب حمایت هواداران دولت را عامل موثری برای پیروزی خود می‌دانند.»
همچنین گروه سیاسی روزنامه ابتکار مدعی است که استفاده از جریان میانه‌رو از سوی اصلاح‌طلبان با موفقیت همراه شده است و نمونه عینی آن در دوران انتخابات ریاست جمهوری 92 رخ داد و در ادامه نوشت «این راهبرد اصلاح‌طلبان در حالی مطرح می‌شود که در دو سال گذاشته جریان اصولگرا بارها سعی کرده است که روحانی را فردی از میان این جریان معرفی کند. البته در طرح اصل موضوع چندان هم بیراهه نرفته‌اند. او فردی از میان اصولگرایان است که به‌مرور زمان میانه‌روی پیشه کرده و نهایتاً در ائتلاف با جریان اصلاح‌طلب و با رویکرد اعتدال‌گرایی به پیروزی رسید. مسئله وقتی قابل‌تامل تر می‌شود که می‌بینیم روحانی تنها فرد با این ویژگی نیست. افرادی همچون علی مطهری و ناطق نوری نیز در این گروه جای می‌گیرند. از همین رو به‌تازگی اظهاراتی در خصوص حضور علی مطهری در فهرست اصلاح‌طلبان شنیده می‌شود. در مورد ناطق نوری نیز وضعیت مشابهی وجود دارد. تلاش‌های دو جریان اصلاح‌طلب و اصولگرا حاکی از اشتیاق هر دو جریان برای ورود او به عرصه انتخابات است.»
روزنامه
اعتماد
روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نیم‌تای بالای صفحه اول خود را به تیترهای «آخرین قطنامه» و «رستاخیز گرفتار بلای اکران» اختصاص داده است.
· صف‌بندی مجلس بعد از توافق؛ طیف خاکستری تعیین‌کننده اصلی
پایان مذاکرات وزارت خارجه؛ آغاز نظارت مجلس. پس از توافق میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+5 در وین شرایط برای بهارستان‌نشین‌ها برای طبق قانون «الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای کشور» فراهم شده است. گروه سیاسی روزنامه اعتماد مدعی است «علی لاریجانی در ماه‌های اخیر به صورت تمام‌قد در قامت یکی از مدافعان سر سخت و البته پرنفوذ و تاثیرگذار روند مذاکرات ظاهر شده است.» به همین خاطر برخی از منتقدان وی معتقدند مجلس در این زمینه وظیفه قانونی خود را انجام نخواهد داد؛ در همین زمینه نادران در جلسه علنی بهارستان اظهار داشت «سابقه برخورد رییس مجلس نشان می‌دهد که این‌بار نیز مجلس در جریان بررسی متن توافق دور خواهد خورد.»
در تحلیل گروه سیاسی روزنامه اعتماد طیف خاکستری بهارستان، گروه تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز در مجلس هستند و در همین راستا نوشت: «در این میان دو طیف همیشه موافق یا مخالف باید طیف دیگری را هم مورد اشاره قرار داد که موضع آن می‌تواند در روزهای پیش رو تعیین‌کننده نتیجه تلاش‌های هسته‌ای در مجلس باشد؛ طیفی که نه هوادار قطعی دولت است و نه منتقد همیشگی آن. این گسترده‌ترین طیف از نمایندگان مجلس است. اصولگرایانی عمدتاً از جریان سنتی و نزدیک به معتدلین که پیمان وفاداری قطعی با هیچ کدام از طرفین این بازی نبسته‌اند. گروه نزدیک به محمدرضا باهنر را شاید بتوان از گروه‌های شاخص این طیف دانست. موضع عمومی این گروه‌ها در روزهای بعد از پایان مذاکرات هر چند رنگ و بویی خفیف از انتقاد دارد اما نمی‌توان نشانی از مخالفت با آنچه در وین به امضای مقامات دیپلماتیک ما رسیده در آن پیدا کرد.
در این بین از جمله می‌توان به سخنان منصور حقیقت‌پور، نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اشاره کرد که هر چند گفته «انتقاداتی» به توافق نهایی وارد است اما با وجود این، آن را «قابل قبول» توصیف کرده است. او تاکید دارد که «دستاورد مذاکرات اخیر با ژنو و لوزان قابل مقایسه نیست.» تاکید بر تغییر وضعیت دستاوردها در مذاکرات اخیر نسبت به مذاکرات ژنو و لوزان می‌تواند به معنای تغییر مواضع این طیف به نفع تیم مذاکره‌کننده و دولتی‌ها باشد. چنانچه خصوصاً بعد از توافق ژنو این گروه‌ها نه در موضع منتقد بلکه در موضع مخالف قرار گرفته بودند و حتی وزیر امور خارجه در مقطعی در پاییز سال ۹۲ توسط نمایندگانی از جمله منصور حقیقت‌پور تهدید به استیضاح نیز شده بود.
اظهارنظر حسین سبحانی‌نیا دیگر نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی هم در این میان قابل توجه است که گفته «عملکرد تیم مذاکره‌کننده به عنوان نقطه عطف در تاریخ جهان ثبت خواهد شد.» حمایت ضمنی این طیف از نمایندگان از نتیجه مذاکرات هسته‌ای مهم‌ترین دستاورد سیاسی روزهای اخیر دولت در داخل است. دولتی که نیک می‌داند با هیچ تلاشی قادر نخواهد بود که هسته اصلی منتقدانش در مجلس را به سمت خود جلب کند و به موازات آن هیچ دردسری برای همراهی موافقان همیشگی‌اش نباید متحمل شود. در این شرایط است که نتیجه بخشی تلاش‌ها برای همسو کردن طیف‌های به اصطلاح خاکستری اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ تلاشی که به نظر می‌رسد تا اینجا به نفع دولتی‌ها بوده است.»
روزنامه شرق
روزنامه اصلاح‌طلب شرق صفحه اول خود را به تیترهای «مخالفت با صندوق شیشه‌ای» و «روز تلفن‌های رئیس جمهور» اختصاص داد.
· مخالفت با صندوق‌های شیشه‌ای
گروه سیاسی روزنامه شرق معتقد است؛ آیت‌الله جنتی با پیشنهاد حسن روحانی، رحمانی فضلی و مقیمی مبنی بر استفاده از صندوق‌های رأی شیشه‌ای به دلیل «محرمانه» نبودن آرای مردم مخالفت کرده است. در همین راستا گروه سیاسی روزنامه شرق نوشت «آیت‌الله احمد جنتی، که به مناسبت تأسیس شورای نگهبان در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما شرکت کرده بود، با اشاره به برخی اظهارِنظرها درباره شیشه‌ای‌شدن صندوق‌های اخذ آرا گفت: «گفته‌اند صندوق‌ها باید شفاف باشند که به نظر ما حق هم همین است، اما مشکلی که وجود دارد این است که اگر صندوق‌ها شفاف باشند، نباید آرایی که به داخل آن‌ها ریخته می‌شود، خوانده شود». بحث شفاف‌شدن صندوق‌های رأی را نخستین‌بار «حسن روحانی» در سخنرانی نهم خردادماه خود پیش کشید؛ ایده‌ای که به‌نظر می‌رسید در ادامه همان طرح کلی شفاف‌سازی روند انتخابات، به‌ویژه منابع مالی تبلیغات نامزدهاست؛ ایده‌ای که مبنای تهیه یک لایحه دولتی هم قرار گرفت.
«حسن روحانی» در آن سخنرانی پیشنهاد کرده بود: «صندوق رأی باید صندوقی پلاستیکی و شفاف باشد تا همه آرای درون صندوق را از دور ببینند و مقوا، پارچه، چسب و دوخته نباشد». «روحانی» گفته بود: «صندوقی باشد که من ببینم رأی‌ام درون صندوق افتاد و دیگری نیز رأی خود را ببیند تا من که نفر اول هستم و رأی می‌دهم، ببینم که صندوق خالی است و فردا به دروغ به من نگویند که این صندوق یک‌سومش پر بود». درحالی‌که تصاویر تلویزیونی از انتخابات در کشورهای دیگر، نشان‌دهنده صندوق‌های شیشه‌ای کاملاً شفاف است، اما مشخص بود در ایران تغییر شکل صندوق به همین سادگی نیست و امکان مخالفت شورای نگهبان وجود دارد.»
روزنامه آرمان‌امروز
روزنامه آرمان‌امروز صفحه اول خود را به تیترهای «خانه‌تکانی در پاستور» و «روایت ظریف از شب توافق» اختصاص داد.
· خانه‌تکانی در پاستور پس از توافق
گروه سیاسی روزنامه آرمان‌امروز از تغییر مردان دولت یازدهم پس از توافق هسته‌ای خبر می‌دهد؛ تغییری که آن را «برای تحقق خواسته‌های مردم و افزایش رفاه و شادی» تعبیر می‌کنند. در ماه‌های گذشته روزنامه‌های اصلاح‌طلب از تغییرات در وزرات‌های کشور و صنعت، معدن و تجارت خبر داده بودند؛ به نظر می‌رسد رحمانی فضلی و نعمت زاده اولین قربانی‌های توافق هسته‌ای باشند.
در همین راستا گروه سیاسی روزنامه آرمان‌امروز نوشت: «اکنون چند مؤلفه مطرح است که نگرانی‌هایی را برای دلسوزان و آگاهان فراهم نموده است. نخست به فشار برخی نمایندگان در مجلس که نتایج حاصله از مذاکرات به مذاقشان خوش نیامده است و این احتمال وجود دارد با گزینه‌هایی که قرار است جانشین وزرای فعلی شوند تعامل خوبی در بررسی صلاحیت‌ها نشان ندهند و دولت را که اکنون در آرامش پس از مذاکرات است به مشکلاتی دچار کنند. از سوی دیگر چه تضمینی وجود دارد که گزینه‌های جدید توانایی تحقق برنامه‌های پساتوافق را داشته باشند و آیا مسئولیت پاسخگویی در قبال عدم تحقق وعده‌ها پس از تغییرات، وجود دارد؟ در پاسخ به سؤال دوم باید بر این نکته تاکید کرد که بدبینی ممنوع است و دولت یازدهم در دو سال حضورش بخوبی عبور از مشکلات را آموخته است و از سویی هر دولتی حق دارد در راستای ترمیم کابینه گام بردارد تا بتواند انتظارات مردم را برآورده کند. رئیس‌جمهور روحانی حق دارد کابینه را در همه حوزه‌ها همچون اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ترمیم کند. تغییر کابینه در حالی که فصل جدیدی پیش روی ما قرار دارد، چندان غیرمنتظره نیست.
سعید لیلاز در این راستا می‌گوید که «تغییرات مدیریتی در دولت گذشته، به قدری غیرمنطقی انجام شد که بسیاری ناخودآگاه به دنبال خبر احتمال تغییر در کابینه، به یاد اقدامات دولت گذشته می‌افتادند. نفس این اقدام در دولت قبل زیر سؤال رفت. وقتی نفس این کار مثبت شمرده می‌شود، رویکرد دولت قبل، به هیچ عنوان مورد توجه ما قرار نمی‌گیرد. به نظر می‌رسد این کار باید به دور از هرگونه افراط و تفریط انجام شود.» لیلاز معتقد است: «در شرایط پس از تحریم، اشتباه است اگر هیچ تغییری در کابینه صورت نگیرد. اگر تیم کابینه در طول مدت زمان فعالیت خود و انجام امور اجرایی متوجه شود که کابینه نیاز به تغییر و ترمیم دارد باید حتماً این کار انجام شود. عامل مؤثر دیگر تغییر شرایط است؛ زمانی که شما در حال انجام یک طرح صنعتی هستید مدیر پروژه که همان مدیرعامل است یک فکر و اندیشه دارد. زمانی که این طرح و کارخانه به بهره‌برداری برسد بهتر است تیم موجود تغییر کند، چون اهداف عوض شده است.»
روزنامه ایران
روزنامه دولتی ایران، صفحه اول خود را به تیترهای «غول‌های صنعتی آلمان در تهران» و «مسئولان در موضوع هسته‌ای دنبال منافع ملی هستند» اختصاص داد.
· همه خطوط قرمز رعایت شده است
سید رضا صالحی‌امیری، در سرمقاله روزنامه ایران معتقد است که توافق هسته ای، غرور ملی را در بر داشته است؛ سپس رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به دستاوردهای توافق در سطح مختلف پرداخت و دولت قبلی را دلیل اصلی مشکلات کشور دانست و نوشت «اگر کشور ما طی دوره سال‌های 84 تا 92، بر اساس برخی روش‌های غلط و نابخردانه و جاهلانه با قطعنامه‌های ظالمانه شورای امنیت سازمان ملل مواجه شد که حاصل آن تحریم‌های غیرمنصفانه و فشارهای سخت اقتصادی بر این کشور شد که نتیجه‌ای جز خسارات سنگین مالی و روانی نداشت و پیامدهای ناگواری همچون بیکاری، تورم، گرانی و رکود را رقم زد، دیپلماسی پیشروانه مذاکره در دو سال اخیر به تشدید نشدن تحریم‌ها منجر شد. پس از اجرایی شدن توافق هم منافع مادی لغو تحریم‌ها مانند بازگشت پول‌های بلوکه شده و گشایش در حوزه‌های پولی و مالی، صنعت و اشتغال موجب رونق بازار و بهبود فضای کسب و کار در کشور خواهد شد»
سید رضا صالحی‌امیری پیرامون رعایت خطوط قرمز نوشت «همه خطوط قرمز مورد نظررهبر معظم انقلاب از سوی تیم مذاکره کننده هسته‌ای رعایت شده و مورد توجه قرار گرفته است. این سخن معروف که «جنگ محصول شکست دیپلماسی است» بخوبی در جریان مذاکرات اخیر به منصه ظهور در آمد و ثابت شد که دیپلماسی ابزار تأمین منافع بدون جنگ و نزاع است.»
