گروه فرهنگی مشرق، بیست‌و‌نهمین هفته‌نامه صوتی حسن رحیم‌پور ازغدی با موضوع «سینمای دینی و مفهوم‌شناسی تخیل و معنویت» و موضوعات معرفتی و زمینه سینما و هنر ارزشی و دینی، از سوی مؤسسه فرهنگی هنری طرحی برای فردا منتشر شد.
حسن رحیم‌پور ازغدی در بخشی از این سخنرانی می‌گوید: اگر اسلام ترکیبی از احکام و اخلاقیات و آموزه‌های عبادی است، سینمای دینی هم می‌تواند با توجه به لایه‌های مختلف جامعه ارزش‌های دینی را ترویج کند. گاهی عده‌ای عنصر خیال را به طور مطلق امری منفی و شیطانی تلقی کرده‌اند و گفته‌اند چون در سینما عنصر خیال و تخیل نقش مهمی دارد این عرصه، عرصه شیاطین و غفلت است و عنصر صورت‌گری آن ذاتا پشت کردن به حقیقت عالم است و سینما یا نمی‌تواند دینی باشد، یا اگر دینی است نمی‌تواند سینما باشد!
به گفته رحیم‌پور ازغدی واژه خیال در دو اندیشه غربی و اسلامی به یک معنا به کار نرفته و کاربردهای مختلفی داشته است و باید بین این معانی تفاوت قائل شد. معنای غرب از تخیل سکولار و شیطانی بوده اما در نگاه اندیشمندان مسلمان خیال یکی از قوای ادراکی است که قابل دخل و تصرف و اصلاح و تحول است و می‌تواند وجوه رحمانی یا شیطانی داشته باشد و به سمت خداوند یا شیطان سوق پیدا کند.
وی معتقد است که معنویت هم در مکاتب غرب و شرق معانی متعددی داشته و گاهی در غرب معنویت به عنوان امری ذهنی و پدیداری معرفی می‌شود به طوری که نمی‌توان میان واقعیت و مالیخولیا تفاوت قائل شد و نسبیت‌گرایی مطلق را بر حوزه شناخت امر معنوی حاکم می‌کند. در این معنا آدمی در خود گرفتار است و حقیقتی نیست که بخواهد به آن برسد.
به گفته این پژوهشگر، سینمای غرب با گذر از مادی‌گرایی و سینمای جنسی و پوزیتیویستی در فصل جدید خود به حوزه‌های عرفان‌های روانکاوانه و معنوی خاص خود ورود می‌کند که در چالش‌های انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی درگیر بوده است. باید مبنای فلسفی این سینمای معناگرا را کاملا مورد نظر قرار داد. بخشی از اصول این معنویت از بودیسم گرفته شده و بخشی دیگر از عرفان‌های سرخ‌پوستی، بخش‌هایی از تصوف مسیحی و یهودی یا کابالا گرفته شده است. بخش‌هایی هم از فلسفه‌های اگزیستانسیالیستی و هرمنوتیکی و پدیدارشناسانه گرفته شده است.
او خاطرنشان می‌کند که آنچه که روشن است این حقیقت است که تاریخ غرب و پیوندش با چنین سینمایی، ترکیبی از مسائل درست و غلط است، مغالطاتی در آن وجود دارد و مستلزم جبرگرایی تاریخی و توجیه پلشتی تاریخی هم هست؛ غرب تلاش می‌کند با این سینما زشتی‌های خود را بپوشاند و آن‌ها را توجیه کند.
او در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: کسانی قصد دارند به نوعی سینماگر مسلمان را با سلب مسئولیت مواجه کنند، در حالی که سینمای رحمانی امروز باید سینمای دعبلی باشد و در راه امر به معروف و نهی از منکر گام بردارد. اتفاقا سینمای دینی امروز باید بسیار قوی و موثر باشد و حقیقت عالم را به شکل هنری نشان دهد. سینماگر مسلمان اگر دوربین به دست می‌گیرد باید جبهه‌بندی حق و باطل را بشناسد و آن را برای خود معنا کند، یا به معروفی امر کند و یا از منکری نهی کند و با اباطیل مقابله نماید. این جبهه‌بندی در همه هنرها از جمله سینما ممکن است. اتفاقا ما باید به لحاظ تکنیک و فن پیشرفت کنیم و فکر نکنیم که سینما ذاتا و به طور کلی ابزار غفلت است و شیطانی است. استفاده از سینما به جهت تذکر سخت است ولی در جهت غفلت آسان است.
دانلود
حسن رحیم‌پور ازغدی در بخشی از این سخنرانی می‌گوید: اگر اسلام ترکیبی از احکام و اخلاقیات و آموزه‌های عبادی است، سینمای دینی هم می‌تواند با توجه به لایه‌های مختلف جامعه ارزش‌های دینی را ترویج کند. گاهی عده‌ای عنصر خیال را به طور مطلق امری منفی و شیطانی تلقی کرده‌اند و گفته‌اند چون در سینما عنصر خیال و تخیل نقش مهمی دارد این عرصه، عرصه شیاطین و غفلت است و عنصر صورت‌گری آن ذاتا پشت کردن به حقیقت عالم است و سینما یا نمی‌تواند دینی باشد، یا اگر دینی است نمی‌تواند سینما باشد!
به گفته رحیم‌پور ازغدی واژه خیال در دو اندیشه غربی و اسلامی به یک معنا به کار نرفته و کاربردهای مختلفی داشته است و باید بین این معانی تفاوت قائل شد. معنای غرب از تخیل سکولار و شیطانی بوده اما در نگاه اندیشمندان مسلمان خیال یکی از قوای ادراکی است که قابل دخل و تصرف و اصلاح و تحول است و می‌تواند وجوه رحمانی یا شیطانی داشته باشد و به سمت خداوند یا شیطان سوق پیدا کند.
وی معتقد است که معنویت هم در مکاتب غرب و شرق معانی متعددی داشته و گاهی در غرب معنویت به عنوان امری ذهنی و پدیداری معرفی می‌شود به طوری که نمی‌توان میان واقعیت و مالیخولیا تفاوت قائل شد و نسبیت‌گرایی مطلق را بر حوزه شناخت امر معنوی حاکم می‌کند. در این معنا آدمی در خود گرفتار است و حقیقتی نیست که بخواهد به آن برسد.
به گفته این پژوهشگر، سینمای غرب با گذر از مادی‌گرایی و سینمای جنسی و پوزیتیویستی در فصل جدید خود به حوزه‌های عرفان‌های روانکاوانه و معنوی خاص خود ورود می‌کند که در چالش‌های انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی درگیر بوده است. باید مبنای فلسفی این سینمای معناگرا را کاملا مورد نظر قرار داد. بخشی از اصول این معنویت از بودیسم گرفته شده و بخشی دیگر از عرفان‌های سرخ‌پوستی، بخش‌هایی از تصوف مسیحی و یهودی یا کابالا گرفته شده است. بخش‌هایی هم از فلسفه‌های اگزیستانسیالیستی و هرمنوتیکی و پدیدارشناسانه گرفته شده است.
او خاطرنشان می‌کند که آنچه که روشن است این حقیقت است که تاریخ غرب و پیوندش با چنین سینمایی، ترکیبی از مسائل درست و غلط است، مغالطاتی در آن وجود دارد و مستلزم جبرگرایی تاریخی و توجیه پلشتی تاریخی هم هست؛ غرب تلاش می‌کند با این سینما زشتی‌های خود را بپوشاند و آن‌ها را توجیه کند.
او در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: کسانی قصد دارند به نوعی سینماگر مسلمان را با سلب مسئولیت مواجه کنند، در حالی که سینمای رحمانی امروز باید سینمای دعبلی باشد و در راه امر به معروف و نهی از منکر گام بردارد. اتفاقا سینمای دینی امروز باید بسیار قوی و موثر باشد و حقیقت عالم را به شکل هنری نشان دهد. سینماگر مسلمان اگر دوربین به دست می‌گیرد باید جبهه‌بندی حق و باطل را بشناسد و آن را برای خود معنا کند، یا به معروفی امر کند و یا از منکری نهی کند و با اباطیل مقابله نماید. این جبهه‌بندی در همه هنرها از جمله سینما ممکن است. اتفاقا ما باید به لحاظ تکنیک و فن پیشرفت کنیم و فکر نکنیم که سینما ذاتا و به طور کلی ابزار غفلت است و شیطانی است. استفاده از سینما به جهت تذکر سخت است ولی در جهت غفلت آسان است.
دانلود
مخاطبان
محترم گروه فرهنگی مشرق می توانند مقالات، اشعار، مطالب طنز، تصاویر و هر
آن چیزی که در قالب فرهنگ و هنر جای می گیرد را به آدرس culture@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود.
