سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل بانام «ویژه‌های مشرق» شمارا در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم. در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.

*******

روزنامه‌های امروز یکشنبه ۴ دی ماه در حالی چاپ و منتشر شد که واکنش‌ها به طرح پیگیری حقوقی و قضایی اخبار کذب، چشم‌انداز درآمدها و تحلیل‌هایی درباره بودجه ۱۴۰۲، مسیر آینده برجام و اغتشاشات از دیگری موارد است که در روزنامه‌های امروز مورد توجه قرار گرفته است.

روزنامه سازندگی در شماره امروز خود به نقل از محمد صدر دیپلمات اصلاح‌طلب نوشته است که روسیه ضربه مهلکی به موقعیت بین‌المللی ایران زده است!

صدر گفته است که ایران روابط بین المللی خود را به دو کشور چین و روسیه محدود کرده است در حالی که رفتارهای این دو کشور نشان می دهد نه تنها چندان متحد استراتژیک ایران نیستند بلکه به فکر تأمین منافع خود می باشند. در ارتباط با فروش نفت نیز روسیه به خصوص پس از تحریم از سوی اروپا، سیاست هایی را دنبال می کند که به نوعی رقیب ایران در فروش نفت شده و به دنبال تصاحب برخی از بازارهای نفتی ایران در چین، هند و سایر کشورهاست که این سیاست روسیه نیز با روابط استراتژیکی که برخی مقامات ایران مطرح می کنند به هیچ وجه همخوانی ندارد و نکته جالب اینکه مقامات روسیه تاکنون رسماً بیان نکردند که با ایران متحد استراتژیک هستند!

این دیپلمات اصلاح‌طلب ادامه داده است:

از سوی دیگر روسیه با اقدامات اخیر خود مخصوصاً در قضایای اوکراین و بحث پهپادها ضربه بسیار مهلکی به موقعیت بین المللی ایران زد و باعث شده که روز به روز تحریم ها علیه ایران افزایش پیدا کند این در حالی است که روسیه به لحاظ اقتصادی به هیچ وجه توان جبران این تحریم ها علیه ایران را ندارد. ایران با فروش نفت به چین بخشی از انرژی این کشور را تأمین می کند، اما آقای «شی جین پینگ»، رییس جمهور چین در نشست دوره‌ای شورای حکام خلیج فارس در عربستان، تمامیت ارضی ایران را زیر سوال می برد! و من بسیار متأسفم که از سوی دستگاه دیپلماسی ایران آنگونه که باید و شاید نسبت به این اظهارات رییس جمهور چین عکس العمل نشان داده نشد.

در حالی ادعای ضربه روسیه به ایران از سوی محمد صدر مطرح شده است که در حال حاضر حجم تجارت در کریدور شمال - جنوب، ایران و روسیه افزایش قابل توجهی یافته است، وطن امروز دراین‌باره نوشته است:

شواهد گویای آن است که تجارت در کریدور شمال - جنوب چراغ خاموش از سوی ایران و روسیه شروع شده اما برای توسعه این کریدور برد - برد احتیاج به سرمایه‌گذاری بیشتر و ایجاد زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای است. روسیه و ایران در حال ساخت یک مسیر تجاری بین‌قاره‌ای جدید هستند که از لبه شرقی اروپا تا اقیانوس هند امتداد دارد؛ گذرگاهی به طول ۳۰۰۰ کیلومتر (۱۸۶۰ مایل) که خارج از دسترس هر گونه مداخله خارجی است. دو کشور میلیاردها دلار برای تسریع تحویل محموله‌ها در امتداد رودخانه‌ها و راه‌آهن‌های متصل به دریای خزر هزینه می‌کنند. داده‌های ردیابی کشتی که توسط بلومبرگ گردآوری شده، نشان می‌دهد ده‌ها کشتی روسی و ایرانی -از جمله برخی که مشمول تحریم‌ها هستند- در حال تردد در این مسیرند. این نمونه‌ای از این است که چگونه رقابت قدرت‌های بزرگ به سرعت در حال تغییر شکل شبکه‌های تجاری در اقتصاد جهانی است که به نظر می‌رسد در حال تقسیم شدن به بلوک‌های رقیب است. روسیه و ایران، تحت فشار شدید تحریم‌ها، به سمت یکدیگر می‌چرخند و هر دو به سمت شرق نگاه می‌کنند.

ادعای گردش به شرق از سوی برخی جریان‌های سیاسی در حالی مطرح شده است که دو روز قبل بایدن در حمایت از اغتشاشات در ایران مرگ برجام را اعلام کرد؛ در مارس ۲۰۰۷، ژنرال آمریکایی وسلی کلارک، فرمانده سابق نیروهای پیمان ناتو در اروپا خبر داد که آمریکایی‌ها طرحی دارند که بر اساس آن ۷ کشور از جمله ایران در خط تجزیه قرار گرفته‌اند، اگر هدف از گرایش به شرق این بوده که ایران را از خطری که ژنرال وسلی کلارک درباره آن صحبت می کرد و تبدیل شدن به افغانستان و عراق و سوریه و لیبی و سودانی دیگر مانع شود، در آنصورت هرگونه تعلل و تزلزل در این عرصه اشتباهی استراتژیک است، واقعیت صحنه بین المللی آن است که تهران نه تابع مسکو و پکن است و نه شیفته واشنگتن و لندن، آن چیزی که گردش جمهوری اسلامی ایران را مشخص می‌کند توجه به مصالح ملی و جهان اسلام، خطوط قرمز امنیتی و استقلال آن است؛ این اصل اساسی برای همه چپ‌ها و لیبرال‌ها غیر قابل درک است.

روزنامه آرمان ملی چون روزهای گذشته به مسئله برجام پرداخته و می‌نویسد:

در شرایطی که توافق برجام در نوعی بلاتکلیفی قرار دارد و هنوز مشخص نیست که آینده این توافق چه خواهد شد و آیا قرار است این توافق احیا شود یا با فروپاشی آن کشورهای عضو زیست بدون برجام را در جهان تجربه کنند؛ صحبت‌های مختلفی به گوش می‌رسد که بسیاری از آنها از امیدواری برای احیای توافق خبر می‌دهند. هر چند که برخی اظهار نظرهای غربی‌ها نیز نشان می‌دهد که آنها احیای برجام را تحت شرایطی می‌خواهند و دیگر بازگشت صرف به سال ۲۰۱۵ رضایت آنها را به عمل نمی‌آورد.

در ادامه این گزارش آمده است:

با این حال از مجموع نظرات و اظهارات می‌توان اینگونه برداشت کرد که نوعی عزم راسخ از سوی طرفین برای احیای برجام لازم است که با وجود اختلافات و نوع رویکردهای مختلف نسبت به برجام به سمت توافق حرکت کنند. چرا که چه به جهت صلح و امنیت بین‌المللی و چه به جهت منافع اقتصادی احیای برجام امری ضروری می‌نماید. با این حال هستند برخی غربی‌هایی که مطرح می‌کنند ایران به سمت سلاح هسته‌ای حرکت می‌کند و باید جلوی آن را گرفت. در حالی که مقامات کشورمان بارها چنین امری را از اساس تکذیب کرده‌اند. حال باید دید با چنین رویکردهایی چه آینده‌ای در انتظار برجام خواهد بود.

چشم‌انداز درآمدها

روزنامه اعتماد در شماره امروز به لایحه بودجه سال آینده توسط دولت پرداخته و نوشته است:

امروز به واسطه تحریم‌ها درآمدهای نفتی کشور محدود شده و از سوی دیگر موضوع درآمدهای گمرکی و عوارض‌ها مطرح است که مسلما با ممنوعیت‌های موجود فشار بر مالیات بر کسب و کارها و شرکت‌ها بیشتر خواهد شد که اثرات منفی بر رکود اقتصادی به دنبال دارد.
امام‌وردی تصریح کرد: با توجه به اینکه ساختار دولتی تغییر نکرده و کوچک هم نشده است و همچنان برای سال ۱۴۰۲ تورم‌های بالا و بیش از ۵۰ درصد پیش بینی می‌شود طبیعی است که هزینه‌های جاری و بودجه عمومی و عملیاتی دولت هم با افزایش ۴۰ تا ۵۰ درصدی مواجه خواهد شد و در حالی که هزینه‌ها رو به رشد است اما متاسفانه چشم‌انداز روشنی از بخش درآمدی وجود ندارد و نه در بخش فروش نفت توفیقی حاصل شده و نه درآمدهای مالیاتی به دلیل رکود موجود محقق خواهد شد.

روزنامه ایران اما روایتی دیگر از بودجه سال اینده داشته و می‌نویسد:

درزمانی که این لایحه در هیأت دولت درحال بررسی بود، برخی از مسئولان دولتی جزئیاتی از بودجه ۱۴۰۲ ارائه دادند. جزئیاتی که نشان از ویژگی‌های خاص دومین بودجه تدوینی دولت سیزدهم است. درهمین راستا، برای نخستین بار احکام سالانه از احکام دائمی تفکیک شده و این امر بدان معناست که لایحه‌ای که از هیأت دولت به مجلس خواهد رفت در جلوی هر قانون نوشته شده که می‌تواند به قانون تنظیم مقررات صرف رود به عنوان حکم دائمی تا دیگر لازم نباشد هر سال حجم زیادی از احکام تفصیلی به لایحه بودجه الحاق شود. همچنین در راستای شفاف‌سازی بودجه ۱۴۰۲ نیز برای نخستین بار تلاش شده تا بخش قابل توجهی از آنچه تحت عنوان تبصره ۱۴ شناخته می‌شود و بیرون از سقف منابع عمومی دولت بود و به نوعی در درآمدها و هزینه‌ها پنهان شده بود به سقف منابع و مصارف عمومی بودجه اضافه شود به این ترتیب پیگیری و هدفمندی یارانه‌ها دقیق‌تر و شفاف‌تر انجام خواهد شد و رویکرد دیگر در لایحه بودجه ۱۴۰۲ توجه به درآمدهای پایدار، مولدسازی اموال غیرمولد و ناکارآمد نهادهای دولتی و کسب درآمد و کاهش کسری بودجه از طریق این درآمدهای پایدار بوده است.

روزنامه کیهان نیز گزارشی اقتصادی از بازار از منتشر کرده و نوشته است:

زمانی که شاخص بورس در سال ۹۹ تا ۲.۱ میلیون واحد رسید، همه تقریبا تاکید داشتند که این شاخص برمی‌گردد. پس از ۱۹ مرداد که بازار منفی شد تا به امروز که ۲.۵ سال گذشته است هنوز شاخص بورس ۲.۱ میلیون را به خود ندیده است. در مورد ارز هم همین موضوع صادق است. شاید امروز ما قیمت ۳۸ و ۳۹ هزار تومان را مشاهده می‌کنیم که البته قیمت غیرواقعی و آزاد ارز است، اما نظیر همان مثال بورس ممکن است قیمت‌ها برگردد و قطعا مردم عادی در این بین زیان می‌بینند.

وکیل مدافع تجزیه طلبان روی خط آمد

روزنامه جوان در ستون اخبار ویژه خود به آخرین مواضع شرین عبادی وکیل مدافع گروهک‌های تجزیه طلب پرداخته و نوشته است:

تلاش برای عادی‌سازی و تئوریزه کردن تجزیه‌طلبی اتفاقی است که در جریان آشوب‌های سه ماه اخیر به دفعات رخ داد. به شکل پررنگ در تجمع براندازان در شهر برلین آلمان پرچم‌های گروهک‌های مختلف تجزیه‌طلب بالا رفت و نشان داد برای سرنگونی جمهوری اسلامی حاضرند از خاک ایران هم بگذرند و تمامیت ارضی برایشان موضوعیت ندارد. شیرین عبادی خود را حقوقدان می‌داند و به عنوان فعال صلح و حقوق بشر با رسانه‌های ضدایرانی گفتگو می‌کند. او با همین ژست اخیراً گفت‌وگویی کرده و برای تجزیه‌طلبی هم هویت سیاسی و مدنی قائل شده است. عبادی با «بی اشکال» دانستن اعتقاد به جدا شدن از ایران گفته که «هیچ ایرادی ندارد این‌ها فعالیت کنند، حزب رسمی تشکیل بدهند و صراحتاً بگویند ما می‌خواهیم جدا بشویم و بنا به این دلایل می‌خواهیم جدا بشویم.» او گفته باید این کار را با «تأسیس حزب» و «از طریق مدنی» و «بدون خونریزی و به طریق مسالمت‌آمیز» انجام دهند!

جوان در ادامه این خبر نوشته است:

ر حقوق بین‌الملل، «اصل تعیین سرنوشت» شامل «حق» تجزیه یا جدایی بخشی از خاک یک کشور - بر خلاف اصل حاکمیت و تمامیت ارضی آن - نمی‌شود. در حقوق بین‌الملل، حق تعیین سرنوشت اساساً در چارچوب حق رهایی از «استعمار» و سرکوب «خارجی» به رسمیت شناخته شده است. پس اینکه خانم عبادی پیشاپیش این «حق» را به گروه‌های تجزیه‌طلب اعطا کرده، این ذهنیت را تداعی می‌کند که ایشان ایران را «استعمارگر» یا «اِشغالگر» بخشی از سرزمین‌های مورد نظر - مثلاً اِشغالگر استان آذربایجان - می‌داند!