شکست کاندیدای اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری۱۴۰۰، تنها به معنی شکست جریان اصلاح‌طلب نبود، بلکه جریان متحد اصلاحات نیز در این شکست، سهیم بود. اعتدالیون (اعم از اصولگرایان سنتی و اصلاح‌طلبان عمل‌گرا) که در انتخابات سال۹۲ با محوریت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به اصلاح‌طلبان رادیکال و همسو به خاتمی نزدیک شدند و ساز حمایت از حسن روحانی را کوک کردند، پس از شکست عبدالناصر همتی به‌عنوان نامزد اصلی اصلاحات در انتخابات اخیر، از قدرت فارغ شدند. اکنون و پس از دوری همزمان اصلاح‌طلبان و اعتدالیون از مسوولیت اجرایی، بزرگان این دو جریان دیدارهایی با همدیگر داشته‌اند که در نوع خود خبر از شکل یافتن مجدد ائتلاف اصلاحات-اعتدال برای آینده‌ای نه‌چندان دور، می‌دهد.
 
دیدارهای سیاسی که معمولی جلوه داده می‌شوند 
 طی روزهای اخیر، خبر دیدارهای محفلی حسن روحانی، رییس دولت‌های یازدهم و دوازدهم با محمد خاتمی، رهبر جریان اصلاحات و علی‌اکبر ناطق نوری، رییس مجالس چهارم و پنجم، پرسروصدا شده است. انتشار خبر دیدار این چهره‌ها پس از آن بود که خاتمی آذرماه امسال در هفتمین کنگره سالانه حزب اتحادملت ایران بر لزوم گفت‌وگوی اصلاح‌طلبان با «اصولگرایان خردمند» تاکید کرد.

خاتمی در بخشی از پیام خود با اشاره به لزوم گفت‌وگوی متولیان اصلاح‌طلب با جریان‌های دیگر سیاسی کشور، تصریح کرده بود: «چرا اصلاح‌طلبان با انبوهی از اصولگرایان خردمند و دردآشنا و بسیار از کسانی که در چارچوب تشکیلات اصولگرایی و اصلاح‌طلبی قرار نمی‌گیرند یا نمی‌خواهند قرار بگیرند ولی خواستار عزت و برخورداری ملت و عدالت و انصاف و گذر به وضعیتی بهترند گفت‌وگو نکنند».

بااین‌حال، چهره‌های نزدیک به خاتمی تلاش کردند تا دیدارهای اخیر خاتمی با روحانی و ناطق‌نوری را از نوع «بازدید معمولی» نشان بدهند که هیچ ارتباطی به بازسازی جبهه اصلاحات و موضوعات انتخاباتی ندارد. در همین باره، جواد امام، رییس‌دفتر رییس‌جمهور دوران اصلاحات چندی پیش در گفت‌وگو با خبرآنلاین مدعی شد: این «دیدارها هیچ ارتباطی با بازسازی جبهه اصلاحات و انتخابات نداشته است. ضمن احترام به تمام این شخصیت‌ها، این دیدارها یک بازدید معمولی است که شاید هرچند وقت یک‌بار انجام شود».

وی درباره حضور ناطق‌نوری در این جلسات هم گفت:‌ «آقای ناطق‌نوری شخصیت مورداحترامی است و در دوره‌های خاصی در نظام حضور داشته و یک شخصیت اعتدالی اصولگراست و جریان اصلاحات را نمایندگی نمی‌کند. این دیدارها مربوط به هفته‌های اخیر هم نبوده است». امام همچنین درباره موضوعات طرح‌شده در این دیدارها هم مدعی شد: «در این دیدارها، درباره موضوعات روز،‌ مشکلات و تجربیات گذشته تبادل‌نظر می‌کنند و موضوع خاصی در این دیدارها مطرح نشده است».

با وجود تلاش جواد امام برای عادی‌سازی دیدارهای اخیر روحانی، خاتمی و ناطق‌نوری، برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب چنین دیدارهایی را اصلا عادی نمی‌دانند. برای نمونه «آفتاب‌یزد» جریده نزدیک به طیف حامیان خاتمی، در شماره روز پنج‌شنبه ۲۹دی‌ماه خود تصریح کرد: «نمی‌توان متقاعد شد که جنس دیدارهای خاتمی، روحانی و ناطق‌نوری، از جنس دیدارهای معمولی باشد... اینکه افراد و لیدرهای یک گروه و یک جناح به گفت‌وگو بپردازند و بعد هم اعلام کنند که این جناح زنده است فی‌نفسه کار بسیار خوبی است اما اصلاح‌طلبان باید در این دوره که شکست‌های پی‌درپی را بعد از پیروزی‌های پی‌درپی تجربه کرده‌اند، آسیب‌شناسی کنند که مشکل کار کجاست».
 
دیدارهای مرتب روحانی با اعضای کابینه 

علاوه‌بر دیدار روحانی با خاتمی و ناطق‌نوری، چندی پیش خبری بیرون آمد که روایتگر دیدار روحانی با دو چهره تاثیرگذار اعتدال‌گرا و اصلاح‌طلب بود؛ علی لاریجانی و سیدحسن خمینی. در همین باره کامبیز مهدی‌زاده، داماد حسن روحانی نیمه اول دی‌ماه در گفت‌وگو با روزنامه شرق، گفت: «تا آنجا که می‌دانم با آقای لاریجانی و سیدحسن خمینی دیدار داشتند. درباره آقای خاتمی و آقای ناطق‌نوری اطلاع ندارم که جلسه داشتند یا نه اما افراد مختلف از همه طیف‌ها به دیدار او می‌آیند و در دفتر آقای روحانی همیشه باز است». مهدی‌زاده در این گفت‌وگو همچنین درباره دیدارهای مرتب روحانی با اعضای کابینه‌اش ازجمله اسحاق جهانگیری نیز تاکید کرد: «حدود دو هفته پیش با آقای جهانگیری جلسه داشتند و با اعضای کابینه نیز هر هفته به‌صورت انفرادی و گروهی دیدار دارند».
 
نقش ویژه جهانگیری برای سیاسی کردن بدنه رأی اصلاحات؟
 دیدارهای مرتب روحانی با اعضای کابینه‌اش به‌خصوص با جهانگیری، در شرایطی است که معاون اول دولت‌های یازدهم و دوازدهم چندی پیش در مراسم پنجمین سالگرد درگذشت هاشمی‌رفسنجانی، پس از ماه‌ها مهر سکوت از لبانش برداشت و به ردصلاحیتش در انتخابات اخیر پرداخت. جهانگیری که پس از ردصلاحیت در انتخابات اخیر، بیشترین هجمه آشکار و پنهان را علیه نامزد اول اصلاح‌طلبان یعنی عبدالناصر همتی داشت، چندی پیش در سالگرد هاشمی‌رفسنجانی گفت: «آقای هاشمی هیچ‌وقت در هیچ مقطعی با صندوق رأی قهر نکرد و تلاش می‌کرد که مردم رأی و نظر خود را در حکومت داشته باشند... من را در سال۹۶ همین شورای نگهبان تایید کرد و در سال۱۴۰۰ همین شورای نگهبان رد کرد.

بعدازاین ماجرا در سال۱۴۰۰ یکی از مسوولان امنیتی آمد و با من گفت‌وگو کرد به ایشان گفتم امروز جلسه‌ای دارم و شما بیایید و ببینید که تغییری در رفتار من خواهید دید یا نه. من از کارنامه مدیریتی و اقتصادی خود مطمئن هستم اما این کارها را به نفع مردم و مملکت نمی‌دانم». اظهارات صریح جهانگیری در نوع خود نشان می‌داد که او چندان بدش نمی‌آید ضمن وفاداری به صندوق رأی (به‌عنوان تنها ابزار اصلاح‌طلبی)، با تبدیل شدن به چهره‌ای رادیکال و معترض وجهه تغییردهنده وضع موجود را نیز به خود بگیرد.

در همین باره، سایت «قرن نو» نزدیک به طیف نزدیک به علی لاریجانی چندی پیش در تحلیل سخنرانی جهانگیری در مراسم سالگرد هاشمی‌رفسنجانی نوشت: «از نگاه برخی دیگر از تحلیلگران سیاسی، سخنان اخیر جهانگیری و درخواست او از شورای نگهبان برای روشن ساختن دلایل ردصلاحیتش نشان می‌دهد که او همچنان خواستار  باقی ماندن در ساختار سیاسی است».
 
حضور در قدرت؛ آری یا نه؟
 فارغ از دیدارهای محفلی سران اصلاحات و اعتدال که با وجود همه عادی‌سازی‌ها، حامل پیام‌های جدی سیاسی هستند و می‌تواند مقدمه‌سازی برای وحدت مجدد راست‌های میانه و چپ‌های رادیکال(در انتخابات‌های آتی) تعبیر شود، مساله اساسی که وحدت مزبور را با چالش جدی مواجه می‌کند تضاد رویکردی اصلاح‌طلبان بر سر امکان یا الزام حضور دوباره در ساختار قدرت است؛ چه آنکه دراین‌بین، برخی اصلاح‌طلبان معتقد به «اصلاحات جامعه‌محور» و برخی دیگر معتقد به «اصلاحات قدرت‌محور» هستند. نکته مهم دراین‌بین آن است که حتی اصلاح‌طلبان موسوم به رادیکال یا پیشرو (با اینکه عمدتا قائل به تحریم عرصه رسمی سیاست هستند) نیز بر سر نوع مواجهه جبهه اصلاحات با صندوق رأی و بازگشت به قدرت، اصلا هم‌نظری ندارند.

در همین باره، آذر منصوری، سخنگوی جبهه اصلاحات ایران روز ۱۸آذر در گفت‌وگو با «اعتماد»، با ملازم‌دانستن حضور در قدرت و ارتباط با جامعه  تصریح کرد: «این دو راهبرد اصلاحات جامعه‌محور و دولت‌محور در تضاد با یکدیگر نبوده و در تلازم با هم هستند». اظهارات منصوری در شرایطی است که محمدرضا خاتمی، نایب‌رییس مجلس ششم و از نیروهای منتسب به طیف رادیکال، نیمه اول دی‌ماه در بیست‌ونهمین مجمع عمومی انجمن اسلامی جامعه پزشکی با بیان اینکه ما نمی‌توانیم در هر انتخاباتی شرکت کنیم، تاکید کرد: «ما تا اطلاع ثانوی باید از امکان حضور در قدرت چشم‌پوشی کنیم. مشکل ما در درون جریان این است که همه سیاسی هستیم».