سرويس فرهنگي مشرق- جوامع مجازي يا به اصطلاح رايج ديگر شبکه هاي اجتماعي مجازي، پديده هاي مربوط به يکي دو سال اخير نيستند، اما نقش اين شبکه ها در مساله اي که مراکز پژوهشي غربي از آن با عنوان "تغييرات سريع سياسي بدون خشونت" ياد مي کنند و شامل همه انواع انقلاب هاي رنگي و مخملي مي شود، سبب شد تا اين شبکه ها در رسانه هاي ايراني تا حدودي مورد توجه قرار بگيرند.

شبکه هاي اجتماعي؛ بازي هاي ريل تايم و ظهور فرهنگي
اين شبکه ها شامل انبوهي از سرويس هاي اينترنتي مي شوند که هويت شان را نه با محتواي توليدي خودشان که با محتواي توليدي کاربرانشان مي يابند. از جامعه هاي مجازي صوتي گرفته که وبلاگ هاي صوتي يا به اصطلاح پادکست ها را در بر مي گيرد تا شهرهاي مجازي مانند؛ فيس بوک و اورکات.
نسل بعدي اين جوامع پا را فراتر گذاشته اند. اولين اعضاي جديد باشگاه اين نسل جامعه هاي مجازي بودند که چهره بازي هاي آنلاين يا ريل تايم را با خود داشتند. در ايران "تراوين" يکي از مشهورترين آنها بود. بازي هاي ريل تايم در حقيقت همان جوامع مجازي است که رشد پيدا کرده و اين رشد يافتگي باز هم بحشي از فعاليت کاربران عضو است.تراوين يک بازي تمدني است. براساس تعريف موجود جامعه از حالت هاي اوليه حيات خود را آغاز مي کند و با گسترش فعاليت از زندگي کشاورزي تا صنعتگري پيش مي رود و در اين ميان توسعه طلبي و اشغال قلمرو ديگران هم بخشي از اين بازي است.
اما اين جوامع هيچگاه در حد بازي نماندند. ظهور جمهوريت ديجيتال يا با نام مشهور آن ايريپابليک، آغازي بر شکل گيري دنياهاي مجازي بود. بر خلاف شهرهاي ديجيتالي مانند فيس بوک که تنها در آنها ارتباطات و تبادل اطلاعات افراد محور بود در دنياي مجازي جديد حيات در جريان است. به طور مثال در دنيايي مانند همين ايريپابليک، سياست، اقتصاد، ارتباطات اجتماعي و تمام مسائل مربوط به يک اجتماع زنده طراحي شده است. ايريپابليک مدلي از دنياي واقعي است اما در فضاي اينترنت. کشورها به واسطه کاربرانشان حضور دارند و دولت-ملت هاي مجازي را تشکيل مي دهند. انتخابات، تشکيل دولت، بودجه ريزي و حتي جنگ جزء مسائلي است که در اين دنياي جديد مطرح مي شود. کار به جايي مي رسد که ارتباط اقتصادي اين دنيا با دنياي واقعي از طريق کارت هاي اعتباري اينترنتي برقرار مي شود و از طريق پرداخت هاي واقعي اجناس و املاک مجازي در بازي رد و بدل مي شود و افراد از اين طريق کسب درآمد نيز مي کنند. از اين پس ديگر ماجرا تنها يک بازي که مخصوص جوانان و نوجوانان طراحي شده است نيست، بلکه دنياي جديدي متولد شده است که نهادهاي مدني و منابع قدرت مخصوص به خود را دارد و از دسترس قوانين دولت هاي واقعي خارج است.

دنيايي براي زندگي مجازي
داستان اين جوامع وقتي جدي تر مي شود که تمام حوزه هاي زندگي را پوشش مي دهد. نسلي از بازي هاي کامپيوتري با نام سيمز که در حقيقت شبيه سازي زندگي واقعي بود از چند سال پيش بازار بازي هاي کامپيوتري را تحت تاثير قرار داد و حتي در ايران نيز توانست تا مخاطبان فراواني را براي خود جذب کند.سيمزها با توجه به موضوعشان دنيايي را براي زندگي تعريف مي کردند که بازيگر بايد بر اساس قواعد سبک زندگي بازي در آن زندگي مي کرد و با المان هاي آن ارتباط برقرار مي کرد تا مي توانست در بازي موفقيت کسب کند. پاي چنين بازي هايي به اينترنت هم باز شد؛ اما تفاوت در اين بود که ديگر نه بازي در بين بود و نه اينکه بازيگر در بازي تنها بود. دنيايي تمام عيار پا به عرصه اينترنت گذاشته و همه چيز را پوشش مي دهد. اين شبه بازي ها شامل همه شئون زندگي فردي و اجتماعي افراد مي شود. شما در اين دنياي مجازي خانه مي خريد، کار مي کنيد، از فروشگاه لباس هاي مورد نيازتان را خريداري مي کنيد و براساس مد جامعه اي که در آن زندگي مي کنيد لباس مي پوشيد. با افرادي آشنا مي شويد و با انها ارتباط برقرار مي کنيد که شخصيتي واقعي پشت شخصيت مجازيشان قرار دارد و درنهايت در دنيايي خيالي و قابل لمس بر اساس قوانين مشخص و سبک زندگي تعريف شده با آدم هايي نه چندان مجازي ارتباط برقرار مي کنيد و زندگي مي کنيد. حتي در اين دنيا نيز مانند ايريپابليک پول واقعي خرج مي کنيد تا از امکانات موجود استفاده کنيد.

زندگي دوم"سکند لايف"؛ حيات تمام عيار اينترنتي
مشهور ترين اين دنياهاي مجازي مربوط به سيستم "سکند لايف" يا زندگي دوم است. نام اين سيستم اجتماعي مجازي خود بيانگر استفاده هاي آن و ويژگي هايش نيز هست.در نمونه اي ديگر جامعه اي مانند "آي ام يو وي" اگر چه شباهت فراواني با زندگي دوم دارد اما بر اساس محوري بودن برقراري ارتباط يا (چت تصويري ) طراحي شده است. اين سيستم ارتباطي آنچنان که در تبليغات اينترنتي اين سرويس ارائه شده است شبيه فضايي شبيه دنياي آواتار را ارائه مي کند. آواتار نام فيلم کامرون بود که در آن انسان ها با استفاده از يک تکنولوژي مي توانستند تا از طريق يک بدن جايگزين وارد دنياي بيگانگان شوند و با آنها زندگي کنند. در سرويس "آي ام يو وي" در همان ابتداي ورود به شما يک شخصيت انيميشني با هر قالبي که دوست داريد نسبت داده مي شود و از اين پس شما همين شخصيت هستيد. اين امکان وجود دارد تا با افراد در منزل خصوصي خود ملاقات کرده و صحبت کنيد و ارتباط برقرار کنيد و همانگونه که در تبليغات اينترنتي اين فضاي جديد به ان اشاره شده است و در داخل دنياي آي ام يو وي نيز قابل دسترس است، اين ارتباطات هيچ محدوديتي ندارد.
اينترنت امکان شکل گيري زندگي هاي خيالي را فراهم مي کند که چندان بي ارتباط با زندگي واقعي نيست. به هر حال پشت سر هر شخصيت مجازي شخصيتي حقيقي وجود دارد و ارتباطاتي که در دنياي مجازي و مثالي تعريف مي شود اين قابليت را دارد که در فضاي حقيقي نيز پيگيري شود و البته جنس ارتباط مجازي بر ارتباط حقيقي موثر خواهد بود و اينچنين است که فرهنگ زندگي هاي دوم به زندگي هاي اول رسوخ مي کند.

سبک زندگي آمريکايي و تصرف روياها
نبايد فراموش کرد که با وجود آزادي هايي که در اين زندگي هاي دوم وجود دارد، کاربر تنها در محدوده اي که دنياي مجازي براي او تعريف مي کند آزاد است و تنها در صورتي حياتش ادامه خواهد يافت که بر اساس قواعد اين دنيا عمل کند. اين چنين است که فرهنگ و قوانين دنياي جديد خود را تحميل مي کند. از آن طرف معمولا اولين و پرشمار ترين کاربران اين سيستم هاي اجتماعي کساني هستند که سيستم در کشور و با فرهنگ آنها توليد شده است. اين اجتماع اوليه که در اکثريت نيز هستند بخش ديگري از سنت هاي اين دنياي جديد را شکل مي دهند که شامل تاثيراتي اجتماعي بر ديگر اعضا است. پس از اين جامعه اوليه هر کس ديگري که وارد اين دنيا شود، در وهله اول به اعضاي ابتدايي نگاه مي کند و تلاش مي کند تا عملکرد خود را با آنها تطبيق دهد.
دنيا هاي جديد هر روز به فضاي اينترنت اضافه مي شود. عملکرد انها چيزي از مخدر ها کم ندارد و اين بار تمامي ساختار هاي اجتماعي فرهنگي و سنتي جوامع را هدف گرفته است و ماجرا به کنش و واکنش هاي سياسي محدود نخواهد شد.اين جوامع جديد بر روي تمايلات نسلي که با آن در ارتباط است موثر خواهد شد و سنت هاي خود را در کاربران خود دروني خواهد کرد و اين يعني تهديد حوزه فرهنگي و يا بهتر بگوييم حيات ملي.
دنيا هاي توهمي اينترنتي، به جاي سازماندهي در پي ساختن روياهاي نسل هاي جوان ملت ها هستند و مي کوشند و در صورتي که يک سيستم روياهاي ملتي را تحت کنترل خود بگيرد، بي شک بر آن ملت حکم خواهد راند. اين يک جنگ است.