به گزارش مشرق، دولت در بودجه با دو نوع هزینه روبرو است که تحت عنوان هزینه جاری و عمرانی شناخته می‌شود، هزینه جاری شامل هزینه‌های مصرفی، حقوق و دستمزد و سایر هزینه‌ها است که بخش اعظم آن را حقوق و دستمزد کارکنان دولت تشکیل می‌دهد.
از طرفی بودجه‌های عمرانی در توسعه امور زیربنایی و زیرساخت‌ها نقش مهمی ایفا میکند و دولت به عنوان کارفرمای بزرگ در اقتصاد با هزینه‌های عمرانی خود به عنوان موتور محرک فعالیت‌های این بخش شناخته می‌شود که در رونق تولید و اقتصاد نقش بسزایی ایفا میکند.
اعتبارات عمرانی در بودجه سالانه از درآمدهای نفتی تامین می‌شود و به دلیل تکانه‌های شدید قیمت و حجم صادرات این سرمایه ملی، همیشه شاهد نوسان شدید از جهت درآمد نفتی هستیم که آثار مستقیم آن روی بخش عمرانی مشهود است.
در عین حال درآمدهای نفتی در بودجه علاوه بر تامین این بخش، به عنوان پوشش کسری بودجه دولت و تراز عملیاتی نقش حیاتی و مکمل درآمدهای مالیاتی را ایفا میکند.
گفته می‌شود، حدود 400 هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی ناتمام در کشور وجود دارد که هزینه اتمام این پروژه‌ها متناسب با تورم افزایش می‌یابد.
بررسی عملکرد هزینه‌های جاری و عمرانی از سال 84 تا 94 براساس آمار بانک مرکزی، رقم بودجه عمرانی پرداختی سال 95 با استناد به گفته وزیر اقتصاد و بودجه جاری با استناد به اظهارات سخنگوی دولت درج شده است زیرا بانک مرکزی هنوز عملکرد پایان سال 95 را منتشر نکرده است.
| سال | بودجه جاری | بودجه عمرانی | نسبت بودجه جاری به عمرانی | نسبت عملکرد بودجه عمرانی به مصوب بودجه |
| 95 | 208 هزار | 25000 | 12 درصد | 43 درصد |
| 94 | 170 هزار و 688 | 27 هزار و 699 | 16.2 درصد | 58.4 درصد |
| 93 | 143 هزار و 831 | 29 هزار و 950 | 20.8 درصد | 68.1 درصد |
| 92 | 119 هزار و 764 | 22 هزار و 15 | 18.3 درصد | 39 درصد |
| 91 | 88 هزار و 999 | 15 هزار و 227 | 17.1 | 38.3 درصد |
| 90 | 87 هزار و 770 | 28 هزار و 900 | 32.9 | 82.6 درصد |
| 89 | 65 هزار و 934 | 23 هزار و 784 | 36 | 75 درصد |
| 88 | 59 هزار و 378 | 19 هزار و 817 | 33.3 | 91.2 درصد |
| 87 | 58 هزار و 272 | 22 هزار و 301 | 38.2 | 99.7 درصد |
| 86 | 42 هزار و 128 | 14 هزار و 771 | 35 | 93.1 درصد |
| 85 | 41 هزار و 578 | 14 هزار و 557 | 35 | 82.6 درصد |
| 84 | 33 هزار و 88 | 11 هزار و 763 | 35.5 | 85 درصد |
| 83 | 23 هزار و 192 | 7 هزار و 230 | 31.1 | -- |
همانطور که در جدول بالا قابل مشاهده است، باوجود افزایش هزینه‌های جاری، نه تنها پرداخت‌های عمرانی رشد نکرده، بلکه کاهش نیز دارد. غافل از اینکه یکی از پیشران‌های خروج از رکود، فارغ از بسته‌های ناکارآمد و غیر عملیاتی، توجه به طرح‌های عمرانی است.
طبق این جدول، نسبت هزینه‌های جاری به هزینه‌های عمرانی در حال کاهش است، به طوری که 38.2 درصد در سال 87 به 16.2 درصد در گذشته رسید و در پایان سال 95 به 12 درصد کاهش یافته است.
کاهش سهم اعتبارات عمرانی از بودجه جاری به دلیل عدم تخصیص اعتبارات این بخش بوده به طوری که فقط در سال 95 بودجه عمرانی پیش‌بینی شده 57 هزار میلیارد تومان، بودجه عمرانی مصوب سال 94 به میزان 47 هزار و 385 میلیارد تومان و بودجه عمرانی مصوب سال 93 حدود 43 هزار و 970 میلیارد تومان بوده است.
به گزارش فارس، از سال 91 تا 95 شکاف اعتبارات عمرانی و جاری به شکل قابل توجهی افزایش یافته. در واقع شکاف بودجه عمرانی و جاری به بالاترین سطح در 13 سال گذشته رسید.
رشد فزاینده بودجه جاری به نسبت بودجه عمرانی از سال 90 به بعد نشان از این دارد که هزینه جاری دولت با سرعتی بیش از بودجه عمرانی افزایش یافته و یا این که بودجه‌های جاری با سرعت بیشتری فدای کسری هزینه جاری دولت شده است.
البته بررسی نسبت بودجه جاری و عمرانی از سال 83 تا 90 تقریبا روند طبیعی دارد و شکاف زیادی بین این دو نسبت نیست، اما از سال 90 به بعد به دلیل رکود حاکم بر اقتصاد، کاهش درآمد نفتی و افزایش هزینه جاری دولت، باعث شده دولت‌ها سرفصل بودجه عمرانی را در بودجه جاری خرج کنند، به گونه‌ای که حتی پرداخت دستمزد به کارکنان قراردادی را هم به نام پرداخت به پروژه عمرانی قلمداد می‌کنند.
از طرفی طبق اصل حکمرانی خوب که در سیاست‌های کلی برنامه پنجم آمده است، باید به موازات واگذاری تصدی دولت در شرکتهای دولتی و خصوصی سازی، حجم دولت کوچک و چابک شود، هزینه جاری دولت رو به کاهش بگذارد، اما نه تنها بودجه جاری کاهش نیافته، بلکه با سرعت بیشتری رو به تزاید است به عبارت دیگر دولت از اصل حکمرانی خوب دورتر شده است.
مجموع اعتبارات تخصیص داده شده به پروژه‌های عمرانی از سال 92 تا پایان سال 95 حدود 104 هزار و 668 میلیارد تومان و حجم کل اعتبارات جاری پرداخت شده در همان دوره 642 هزار و 283 میلیارد تومان بوده است.
این میزان اعتبار تخصیص داده شده به بخش جاری بیشتر از کل اعتبارات جاری دولت از سال 84 تا 91 است به طوری که مجموع اعتبارات جاری هزینه شده در مدت 8 سال (ابتدای 84 تا پایان 91) 477 هزار و 147 میلیارد تومان است.
در حالی که حجم کل اعتبارات پرداخت شده برای پروژه‌های عمرانی طی سال‌های 84 تا 91 حدود 151 هزار و 120 میلیارد تومان بوده است.
هر چند که نسبت 31.6 درصد بودجه عمرانی به جاری در دولت نهم و دهم، برای کشوری در حال توسعه میزان مطلوبی نیست اما همین نسبت نامطلوب در دولت یازدهم 16.2 درصد بوده است.
