در نشست بررسی ریشه‌های فساد شهری که در سالن مطهری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، دکتر کاشانی حقوقدان، دکتر ایمانی جاجرمی جامعه شناس و رییس موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، دکتر یزدانی اقتصاد دان و مهندس جعفری شهردار سابق منطقه 9 تهران و مدیر کل شرکت فضاهای فرهنگی شهرحضور داشتند و به ایراد سخنرانی پرداختند.

کاشانی: جنایت کرباسچی چوب حراج به مقررات شهری زد!

کاشانی نخست با اشاره به تاریخ کهن شهرنشینی در ایران و قواعد کهن شهرسازی در کشور گفت: در سال ۱۲۸۶ بلدیه در ایران تاسیس شد و در سال ۱۳۳۴ قانون شهرداری به تصویب رسید که طی سالیان اصلاحیه‌هایی به این قانون زده شده اما این قانون همچنان معتبر و قابل اجراست.

وی با بیان اینکه قانون تشکیل شورای عالی شهرسازی در سال ۱۳۳۲تصویب و در سال ۱۳۲۸ این شورا تشکیل شد اظهار کرد: در سال ۱۳۵۳ نیز طرح جامع شهر تهران به تصویب رسید که همراه با طرح تفصیلی مقررات شهرسازی را تشکیل می‌دهند.

این حقوقدان با اشاره به انتخاب کرباسچی به عنوان شهردار تهران گفت: این فرد کمترین صلاحیتی برای اداره شهر نداشت و کلید جنایت هولناکی را در تهران رقم زد که عبارت بود از چوب حراج زدن به مقررات شهرسازی برای کسب درآمد.

وی خاطرنشان کرد: در کشورهای پیشرفته قوانین شهرسازی برای حفظ حقوق مالکانه ساکنان شهر است که حق مالکیت در تمام نظام‌های حقوقی به رسمیت شناخته شده است. براساس این حق هر کس می‌تواند ساختمان بسازد اما باید ارتفاع ساختمان از حد تعیین شده در طرح جامع بالا نرود. همچنین اگر به فردی براساس طرح جامعه اجازه ساخت دو طبقه را دادند وی حق دارد همسایه‌ها را الزام کند که بیش از ۲ طبقه نسازند که این حق برخورداری از نور آفتاب و جریان هوا را به همگان می‌دهد.

کاشانی تصریح کرد: کارکرد دیگر قوانین شهرسازی حفظ نظم و حاکمیت شهری است به این معنا که مهم‌ترین علت تصویب مقررات شهرسازی کنترل جمعیت است.

این وکیل دادگستری با تاکید بر ضرروت وجود جمعیت متوازن و محدود در شهر‌ها گفت: منبع آب در شهر‌ها محدود است و قوانین شهرسازی سقف جمعیت شهر‌ها را کنترل می‌کند تا ساخت و ساز‌ها از یک حدی بالا‌تر نرود و با کنترل جمعیت، آب و هوا تامین و ترافیک محدود می‌شود. همچنین از بزهکاری در شهر‌ها نیز جلوگیری می‌شود.

کاشانی با بیان اینکه به لحاظ علمی ثابت شده است که مهم‌ترین علل بزهکاری افزایش جمعیت است ادامه داد: رابطه دقیق میان قوانین شهرسازی، نظم شهری وکنترل بزهکاری وجوددارد.

وی یادآور شد: کرباسچی در زمان شهرداری خود با افتخار اعلام کرد که درآمد شهر تهران در سال ۶۸ سالانه ۶ میلیارد تومان بوده در حالی که این میزان در سال ۷۵ به ۲۰۰میلیارد تومان رسیده است. در حالی این موضوع را افتخاری برای خود می‌دانست که این افزایش درآمد حاصل تراکم فروشی بوده است. کاشانی تصریح کرد: تراکم فروشی یعنی چوب حراج زدن به حقوق مالکانه مردم نظم شهر تهران و امنیت ملی کشور است. کاشانی همچنین سخنانی را در زمینه موضوع املاک بیان کرد.

ایمانی جاجرمی: شهرداری تهران در تحقق شعار تولید دانش و درآمد در شهر موفق بوده است

حسین ایمانی جاجرمی در این نشست با بیان اینکه جامعه شناسی فساد شهری موضوعی جدید است به تعریف فساد و انواع آن پرداخت.

وی در تعریف فساد اظهارکرد: فساد را حرکت کردن برخلاف خط مشی عمومی کشور، سوء استفاده از مقام و اتخاذ تصمیمات خلاف قوانین تعریف کرده‌اند. فساد خرد رشوه است اما فساد سازمان یافته به معنای آن است که بقای نظام‌ها به وجود فساد بستگی پیدا کند و خطرناک‌ترین نوع فساد یا فساد بزرگ زمانی اتفاق می‌افتد که سردمداران کشور در طرح‌های بزرگ ملی جهت کسب سود اعمال نظر کنند.

ایمانی جاجرمی با اشاره به اینکه سازمان شفافیت بین الملل هر ساله گزارشی را از فساد منتشر می‌کند گفت: در این گزارش هرچه کشوری به عدد ۱۰۰ نزدیک‌تر باشد یعنی کمتر دچار فساد است و هرچه به عدد صفر نزدیک باشد یعنی دچار فساد بیشتری است.

این جامعه‌شناس شهری تصریح کرد: در گزارش سال ۲۰۱۵ این سازمان رتبه ایران (به طور کلی و بر اساس برآورد همه سازمانها) بین ۱۶۸ کشور، ۱۳۵ بوده است و نمره ما نیز ۲۷ اعلام شده است که این نمره با عدد ۱۰۰ فاصله زیادی دارد و نشان‌دهنده وجود فساد گسترده در کشور است.

رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به انجام پژوهش ملی در خصوص اعتماد سازی و شرکت بیش از ۱۲ هزار نفر در آن، گفت: در موضوع اعتماد به گروه‌ها، بالا‌ترین میزان اعتماد به معلمان و در رتبه بعدی اساتید و پزشکان ابراز شده است و رتبه و مسوولان دولتی ۱۱ از ۱۳ است که این یک هشدار بوده و باید مورد تحلیل قرار گیرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در این پژوهش از هر ۱۰۰ نفر تنها ۲۰ نفر حرف مسوولان را باور داشتند خاطرنشان کرد: درباره سوء استفاده از مقام نیز ۳/۴۶ از شرکت کنندگان گزینه زیاد و خیلی زیاد را در خصوص سوء استفاده از مقام انتخاب کردند و تنها ۵ /۱۸ درصد از شرکت کنندگان مسوولان را بسیار زیاد به قانون پایبند دانستند.

ایمانی جاجرمی با اشاره به خدمات مثبت شهرداری تهران نیز خاطرنشان کرد: یکی از خدمات این نهاد تولید دانش شهری بود که غیرقابل انکار است و از محدود سازمانهایی بود که بحث ارزیابی اجتماعی اقدامات مداخله را شروع و حمایت کرد که تا حدودی به کار بست.

این استاد دانشگاه با یادآوری اینکه بعد از سال ۱۳۷۰شهرداری تهران تبدیل به دستگاه قدرتمندی در حوزه برنامه ریزی مدیریت خدمات شهری شد، گفت: درحال حاضر این نهاد از بزرگ‌ترین کارفرمایان و از بازیگران فعال جریان ساخت و ساز است. امپراطوری رسانه‌ای دارد که نشان می‌دهد به سمت شهرداری قدرتمند حرکت کرده‌ایم. همچنین شهرداری تهران در حوزه فرهنگی نیز تاثیر به سزایی دارد.

وی تصریح کرد: این شهرداری قدرتمند توجه گروه‌های مختلف سیاسی را برای کنترل و تاثیرگذاری بر مدیریت شهری جذب کرده است که خبر از تولد حکومت محلی می‌دهد‌‌.

رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با یادآوری اینکه تا پیش از دهه ۷۰ شهرداری تهران نهادی کم اثر بوده است اظهار کرد: اما امروز شهرداری تهران می‌تواند به رییس جمهور طعنه زده و حتی نیروی او از بسیاری از وزراء بیشتر است که این موضوع نیز خبر از تولد سیاست شهری می‌دهد که امری مثبت است به نحوی که امروز بر سر تصاحب کرسی‌های شورای شهر رقابت داغ‌تر از گذشته است و کاندیداهای مستقل شانسی برای انتخاب شدن ندارد و حتما باید در لیست‌های مرتبط با تشکل‌های سیاسی جای بگیرند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه شهرداری تهران در زمینه تولید درآمد موفق بوده گفت: شهرداری تهران توانسته است بودجه شهر را چند برابر کند.

وی با بیان اینکه فساد در شهرداری‌ها مساله تاریخی است و با کیفیت حکمرانی در ارتباط است تصریح کرد: فساد هزینه‌های ساخت و ساز را به شکل غیر واقعی افزایش می‌دهد اما با کنترل فساد می‌توان با ارقام پایین‌تر و کیفیت بهتر زیر ساخت‌ها را تقویت کرد. لذا با کنترل فساد به توسعه کشور کمک می‌کنیم.

جاجرمی همچنین بر این موضوع تاکید کردکه یکی از مشکلات مدیریتی ما این است که در کشور ما ابتدا تصمیم گرفته می‌شود و بعد از آن از کار‌شناسان می‌خواهند تصمیم اتخاذ شده را توجیه کنند در حالی که در کشورهای پیشرفته ابتدا مطالعه می‌شود و بعد با توجه به مطالعات تصمیم گیری می‌شود.

یزدانی: فساد در رویکرد نظری دولت هاشمی اساسا چیز بدی نبود!

دکتر یزدانی اقتصاد دان با بیان اینکه در دهه افتاد و در زمان کرباسچی رویکرد دولت حرکت به سمت نوعی نئولیبرالیسم اقتصادی بود گفت: در این رویکرد نظری فساد اساسا چیز بدی تلقی نمی شد.

وی افزود اعتقاد کرباسچی بر این بود که به جای آنکه از مردم مالیات بگیرد بهتر است با چند صد املاک و مستغلاتی بزرگ کار کند و با اعطای رانت به آنها شهر را اداره کند.

یزدانی ادامه داد بر اساس یک برآورد از هر 100 تومان رانتی که در زمان کرباسچی به املاک و مستغلاتی ها داده میشد 30 تا 35 تومان آن را شهرداری بر می داشت.

مهندس جعفری: پروژه‌­های شهری و از جمله پروژه سیستانیکا پشتوانه­‌های علمی آکادمیک دارد

جعفری در پاسخ به مساله پروژه سیستانیکا در منطقه 9 گفت تاکنون در دادگاه‌های مختلف حکم بر برائت شهرداری در زمینه این پروژه داده شده است. وی افزود این پروژه جز پروژه‌های بزرگ نوسازی در بافت فرسوده بود چراکه 150 پلاک در آن تجمیع شده بود.

جعفری ادامه داد مطالعات و مدل‌های شهرداری برای این پروژه بی‌نظیر بوده است به طوری که آن را به یکی از پروژه‌های خاص در خاورمیانه تبدیل کرده است. وی در ادامه بیان کرده که الگوها و مدل هایی که به عنوان پشتوانه نظری این پروژه استفاده شده در همایش‌های بین‌المللی ارائه شده و تایید کارشناسان را به دست آورده است.

حاشیه‌های یک نشست؛ سیاسی کاری به جای دیالوگ آکادمیک

اهتمام مجری و برگزار کنندگان جلسه از آغاز تا پایان بر آن بود تا جلسه‌ای که برای بررسی ریشه‌های فساد شهری برگزار شده است به بررسی فساد شهرداری تهران بدل گردد. این امر چه در بیانیه آغازین این نشست و چه در فرصت ندادن به نمایندگان رسانه‌­های شهرداری تهران همچون فردا نیوز و همشهری معماری کاملا هویدا بود.

انتخاب گزینشی خبرنگاران برای رفتن پشت تریبون و پرسیدن سوالات خود موضوعی سوال برانگیز بود.

از سوی دیگر بی احترامی برخی حضار به نماینده شهرداری تهران و قطع کردن صحبت های وی نیز نشان از آن داشت که فضایی کاملا سیاسی بر این نشست حاکم است.

در این میانه‌، طرح مساله املاک شهرداری و موضوع یاشار سلطانی در متن این نشست و کف و هورای حضار برای این مساله نشان از آن دارد که این نشست بیش از آنکه سودای آگاه سازی علمی داشته باشد به دنبال ایجاد چالش برای مدیریت شهری فعلی تهران بود.