اشتهای منطقه‌ای و بین‌المللی برای سرمایه گذاری در نبردهای حسکه

نبردهای شش روز اخیر در حسکه نه تنها سست بودن روابط دولت سوریه و حزب اتحاد دموکراتیک را فاش کرد بلکه از اشتهای منطقه‌ای و بین‌المللی برای سرمایه گذاری در این نبردها و تلاش برای ایجاد شکاف بیشتر بین دو طرف به منظور تحقیق اهداف مختلف پرده برداشت.

درگیری در حسکه اگر نگوییم بازتاب تحولات منطقه راهبردی «الشهباء» است با مجموعه تحولات این منطقه گرده خورده است.

تاثیر گسترده الشهباء بر روند تحولات سوریه

الشهباء از نظر جغرافیایی در 102 کیلومتری غرب رود  فرات قرار داشته و تا عمق 55 کیلومتری سلسله کوه‌های لیلون درعفرین امتداد می یابد و به این ترتیب جرابلس، منبج، الباب، تادف، إعزاز، مارع و تل رفعت را شامل می شود و تا برخی مناطق شمال شهر السفیره که تحت کنترل نیروهای ارتش سوریه قرار دارد امتداد می یابد و این منطقه در واقع قرارگاه اصلی ارتش سوریه و نیروهای متحد آن است.

الشهباء همچنین به کانون برنامه ها و طرح های ضد و نقیض تبدیل شده است و روزنه اصلی کشورهای مرتبط با جنگ سوریه به شمار می آید تا با استفاده از آن روند حوادث این کشور را تحت تاثیر قرار دهند.

از همین رو طبیعی است که تحولات جاری در الشهباء سایر استان های سوریه به ویژه استان هایی که به نوعی با یک طرح مشخص مرتبط هستند، تحت تاثیر قرار دهد که نمونه آن تاثیر بر استان الحسکه است که مشمول طرح فدارلیسم کُردی تحت حمایت آمریکا است.

پس از تسلط نیروهای کُرد بر شهر منبج و حرکت به سمت شهر الباب که نیرهای ارتش سوریه از زمان تسلط بر فرودگاه کویرس در آن حضور دارند، مرزها و فاصله ها بین برنامه ها و طرح های مختلف بسیار کم شده و منبج به حاشیه ای برای مانورهای تقریبا بی حاصل تبدیل شده است.

تکاپوی ترکیه در جرابلس تحت تاثیر نزدیک شدن روابط ایران و روسیه

در مقابل  گروههای مسلح تحت حمایت ترکیه شهرک الراعی را تحت کنترل دارند و همین وضعیت زنگ خطر را برای نزدیک شدن خطوط تماس بین نیروهای درگیر که تحت حمایت طرف‌های مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی قرار دارند، افزایش داده است به ویژه اینکه ترکیه چند روز پس از آغاز نزدیک شدن روابط روسیه و ترکیه، از طریق گروه‌های تحت حمایت خود در جرابلس به تکاپو افتاد.

حساسیت منطقه الشهباء برای منافع طرف های مرتبط با سوریه

این تحولات موجب از بین رفتن اعتماد طرف‌های مختلف و تقویت شک و تردید نسبت به نیت و مقاصد طرف مقابل شده است به گونه‌ای که حسکه به مثابه پس لرزه و پیامی با این مضمون است که سیل به بیخ و بن رسیده است و هرگونه گام جدید در منطقه الشهباء باید با در نظر گرفتن منافع متفاوت و حل و فصل مورد توافق باشد درغیر اینصورت چه بسا روند امور هر لحظه به سمت انفجار برود.

کُردها در تیررس فشارهای داخلی و خارجی

برخلاف ظاهر امر مبنی بر موفقیت های نظامی کُردها علیه داعش تحت پشتیبانی هوایی آمریکا به نظر می رسد که طرف کُرد به نمایندگی «حزب اتحاد دموکراتیک» و بازوهای امنیتی و نظامی آن شامل نیروهای آسایش و یگان های حمایت مردمی ضعیف ترین طرف در این کشمکش به شمار آمده و به دلیل وابستگی به دمشق دست کم در میان مدت و نیز تنش روابط با سایر گروههای کُرد و پیش از همه «شورای ملی کُردی»  و کردستان عراق و گزینه های دشوار موجود بیش از هرطرف دیگر در معرض فشارهای داخلی و خارجی قرار دارد.

آیا کُردها پیشنهادات واشنگتن و یا ریاض را می‌پذیرند؟

در این میان با در نظر گرفتن اینکه نیروهای حمایت مردمی کُرد با باقی ماندن دو نهاد شامل نیروهای ارتش سوریه و یا پلیس در حسکه مخالفت نکردند، می توان گفت که لحظه طلاق بین دمشق و کُردها هنوز فرا نرسیده است اما با توجه به حساسیت بسیار زیاد الشهباء و حسکه هر لحظه امکان تغییر روند امور وجود دارد و در پرتو این تحولات بعید نیست که این حزب کُردی به عرضه آخرین برگ برنده خود به واشنگتن و برخی کشورهای دیگر که پیشنهاد کمک به آن را مطرح کرده اند، رو آورد.

گروکشی ریاض از کُردها

نمونه ای از این پشنهادها از کانال های رسمی عربستان و در جریان نشست با نمایندگان کُرد مطرح شد به این ترتیب که ریاض با عرضه کمک های مالی و تسلیحاتی به کُردها در مقابل از آنان خواست به مبارزه با نیروهای ارتش سوریه در حسکه ادامه دهند.

کمک به کُردها به شرط مبارزه با ارتش سوریه و پایان آتش بس

این نخستین بار نیست که عربستان در تلاش برای نزدیک شدن به یگان های مردمی کُرد و جلب آنان به سمت خود برآمده است بلکه پیش از این نیز پیشنهاد کمک به آنان به شرط پایان آتش بس با نیروهای ارتش و تلاش برای مبارزه با این نیروها در تمام مناطق تحت کنترل  آن را مطرح کرده بود.

بنابراین پیشنهادات عربستان به نیروهای کُرد حاکی از این است که نفوذ آنان در منطقه شمال حلب تقریبا از بین رفته است به ویژه اینکه اکنون شاهد قطب بندی بین آنکارا و واشنگتن هستیم و گروههای مختلف در سوریه به سمت یکی از این دو گرایش دارند که این نیز به نوبه خود بیانگر شدت پیچیدگی نقشه درگیری در منطقه است به ویژه اینکه پیشنهاد عربستان با همپیمانی ریاض و آنکارا تعارض دارد.

نگرانی ریاض از نزدیک شدن روابط ترکیه و سوریه

به هر حال به نظر می رسد عربستان نیز از نزدیک شدن روابط ترکیه و روسیه نگرانی هایی دارد زیرا دشمن شماره یک آن یعنی نظام حاکم سوریه از این وضعیت سود می برد از همین رو در تلاش برای ایجاد پل ارتباطی با کُردها است.

از سوی دیگر برخی حقایق مربط به ائتلاف آمریکا و کُردها در حال عیان شدن است تا جایی که برخی منابع رسانه ای نزدیک به گروههای دفاع مردمی کُرد تاکید کردند که روابط واشنگتن با این گروهها با فراز و نشیب زیادی همراه است اما هر دو طرف تلاش دارند این وضعیت برملا نشود.

دستیابی به امتیازات سیاسی و نظامی شرط کمک‌های آمریکا به کُردها

به هر حال روابط دو طرف تا کنون مبتنی بر تلاقی منافع برای جنگ علیه داعش بوده است و آمریکا نیز تلاش کرد با امضای توافق نامه های رسمی دو جانبه این روابط را تقویت کند اما کُردها در خصوص بسیاری از شروط آمریکایی ملاحظاتی دارند به همین دلیل توافق بین آنان به تاخیر افتاده است به اضافه اینکه این شروط سهمیه بندی حمایت آمریکا از کُردها را شامل می شود به این معنی که واشنگتن با ارائه کمک ها بدون دستیابی به امتیازات سیاسی و یا نظامی و یا امنیتی مخالف است.

پاسخ آمریکا به طرح فدرالیسم کُردها چیست؟

جرابلس آیینه‌ای است که تلاش واشنگتن برای باجگیری غیرمستقیم از کُردها را نشان می دهد زیرا واشنگتن در برابر اخبار مبنی بر موافقت ترکیه با عبور گروه موسوم به ارتش آزاد از خاک خود و استقرار در نزدیکی گذرگاه قرقمیش برای حمله به جرابلس همچنان سکوت کره است که این آشکارا به معنی به بن بست رساندن طرح فدرالیسم کُردها است.

در همین ارتباط واشنگتن به نیروهای کُرد برای حرکت به سمت جرابلس چراغ سبز نداده است که این به معنی بازی با حساسیت موضوع و تلاش برای بهره برداری سیاسی و نظامی از آن است به ویژه اینکه اخبار رسیده در این خصوص نشان می دهد موضوع جرابلس و الباب و نیز تادف در مذاکرات جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا که فردا عازم  آنکارا خواهد شد، مطرح می شود.

این وضعیت به این معنی است که واشنگتن همچنان تلاش دارد توازن بین کُردها و ترکیه را بر اساس همان طرحی که در منبج به کار گرفت، حفظ کند حال آنکه طرح قبلی برای کُردها چندان رضایت بخش نبود.

درخواست آمریکا برای اعزام نیروهای پیشمرگه به سوریه

از سوی دیگر منابع آگاه در مورد شروط آمریکا برای کُردها اعلام کردند که فقط فرماندهان ارشد کُرد از این شروط با خبر هستند اما برخی از این شروط مربوط به تعداد نیروهای نظامی آمریکا در پایگاه‌های است که در مناطق کُردی بنا شده است و بخشی دیگر نیز با فشار بر کُردها برای اعزام نیروهای پیشمرگه نزدیک به «شورای ملی کُردی» از کردستان عراق به سوریه حکایت دارد.

کُردها به چه قیمتی امتیازدهی می‌کنند

در مقابل کُردها با این شروط مخالفت کرده اند و پیشنهاد عربستان را نیز نپذیرفته اند با این حال اعلام کرده‌اند که با توجه به تحولات اخیر و ابهام و پیچیدگی وضعیت جرابلس و نیز باقمیانده شهر الشهباء چه بسا به امتیازدهی مجبور شده و شروط آمریکا را بپذیرند تا از  سقوط سناریویی که دغدغه اصلی آنان است یا همان فدرالیسم، جلوگیری کنند.

این امتیازدهی شامل اعطای نوار مرزی بین جرابلس و اعزاز به عنوان منطقه نفوذ ترکیه در مقابل اجازه راه یافتن یگان های کُرد به عفرین از طریق یک گذرگاه باریک است.

به هر حال روند امور همچنان تا زمانی که نتایج نشست‌های جو بایدن در آنکارا روشن شود، معلق و مبهم باقی خواهد ماند.