به گزارش مشرق،صادق زیباکلام، از فعالان اصلاح‌طلب اخیراً در بخشی از گفت‌وگوی خود با نشریه تجارت فردا (شماره 179) گفته است:
«من نمی‌خواهم به معنای 100 درصد بگویم (برجام) عقیم شده است اما به هر حال به دلایل مورد اشاره نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه‌گذاری در کشور ما به آن اندازه مورد انتظار باشد. با این حال، می‌خواهم بگویم مخالفان دولت روحانی که می‌گویند برجام هیچ فایده‌ای نداشته، چرا نمی‌آیند بگویند علت دستاورد نداشتن برجام چه بوده است؟! تنها یقه دولت آقای روحانی را می‌گیرند که چرا برجام اثری نداشته اما نمی‌گویند آن بخش از اعمال قانون که دیگر دست آقای روحانی نیست. آنچه دست آقای روحانی نیست را باید در بخش‌های دیگر درست کرد».
قبل از او و در حوالی دو سال و نیم قبل، هنگامیکه چند ماه از امضای توافق موقت ژنو میان دولت آقای روحانی و کشورهای 1+5 گذشته بود، سیدعلی خرّم، دیپلمات سابق و از چهره‌های نزدیک به دولت نیز طی یادداشتی در یکی از نشریات اصلاح‌طلب نوشت:
«ظرف 10 ماه آثار موفقیت‌های سیاست‌های خارجی در اقتصاد، صنعت و اوضاع اجتماعی پدید آمد و اگرچه با اعمال نفوذ برخی تفکرات، دامنه این موفقیت‌ها نتوانست وسعت یابد».
اما این‌ها تمام اشاره‌هایی نبودند که «برجامیان» تعمداً یا از روی سهو به مسئله «مقصّرتراشی پیرامون بی‌دستاوردی برجام» داشتند.
چند ماه پس از عقد برجام، ولی‌الله سیف، رئیس بانک مرکزی دولت روحانی و اسحاق جهانگیری، معاون اول کابینه هم اظهاراتی مشابه اما با طول و تفصیل بیشتر را بر زبان آوردند.
اولی گفته بود: «دست‌های پنهانی هستند که مانع بروز عینی دستاوردهای برجام در کشور می‌شوند» و نفر دوم هم تصریح کرده بود: «دولت مصمم است گام‌های بلندی را بدارد، اما عده‌ای برای اینکه نگذارند شیرینی لغو تحریم‌ها به کام مردم برسد، کارشکنی‌هایی می‌کنند».
*این «مرجع ضمیر» کیست؟!
اما براستی مرجع ضمیر این سخنان کیست؟!
یا اینکه شاید پای کسانی در میان است...
کسی یا کسانی که یحتمل و بر اساس سخنان اشاره شده در بالا، قدرتی فرادست دولتیان قرار دارند و حکماً آنقدرها صاحب نفوذ هستند که می‌توانند حتی جلوی دستاوردهای چیزی به نام برجام را هم بگیرند.
و بر این اساس، آیا آنها همان کسانی بوده‌اند که حوالی دو و نیم سال قبل، جلوی دستاوردهای توافق موقت دولت روحانی با کشورهای 5+1 را هم گرفته‌اند و نگذاشته‌اند مردم چیزی را لمس کنند؟!
کسی پاسخ این سؤال را دقیقاً نمی‌داند...
تمام چند نفری هم که در بالا به صحبت‌های آنها اشاره کردیم، هیچگاه نه در این صحبت‌ها و در هیچ کجای دیگری حاضر نشده‌اند پرده از چهره این مرجع ضمیر بردارند و بگویند او یا آنها چه کسانی بوده و هستند؟!
*نظر روحانی چیست؟!
در این میان اما جای یک سؤال اساسی وجود دارد و آن اینکه نظر رئیس‌جمهور راجع به این سخنان چیست؟!
یعنی اینکه آقای روحانی که برجام و دستاوردهایش را آفتاب تابان، دوران جدید و رافع مشکلات کشور می‌دانست اما اخیراً در آذربایجان غربی تصریح کرد که برجام مشاکل اقتصادی کشور را بصورت صد در صد حل نکرده است؛ در این رابطه چه فکر می‌کند؟!
آیا روحانی هم در ماجرای بی‌دستاوردی برجام، مثل زیباکلام و خرّم و سیف و جهانگیری معتقد به تصمیم‌گیری و چوب لای چرخ گذاشتن در «جای دیگر» و در فرامکان دولت است؟! یا اینکه علت کم‌رمقی برجام را اشتباه محاسباتی خود، عملکرد دولت و بدعهدی‌های طرف مقابل می‌داند؟!
آیا او نیز فکر می‌کند که توافق موقت ژنو در سال 92 و برجام در سال 94 هر دو دستاوردهای بزرگی داشته‌اند اما کسی یا کسانی هستند که در مخالفت با این دستاوردها، قصد کرده‌اند تا نگذارند مردم آنها را احساس کنند؟!
*انگاره‌هایی برای دو سؤال مهم...
دو سؤال عمده‌ی طرح شده در سطور قبلی و اظهارات چهره‌هایی که در ابتدای گزارش به آنها اشاره کردیم، اگرچه هیچیک فعلاً از سوی مقامات و فعالان اشاره شده پاسخ گفته نشده‌اند اما در عین حال می‌توان انگاره‌هایی هر چند تلخ را برای آنها مطرح کرد.
بر اساس گفته‌های مقامات دولتی و چهره‌های اصلاح‌طلب در دوران پسا ژنو و پسا برجام، من‌حیث‌المجموع می‌توان اینطور نتیجه گرفت که آنها لااقل تا مقطع فعلی اعتقادی به نقض توافقنامه ژنو و ایضاً نقض برجام ندارند.
این جمله به کرّات از سوی جماعت برجامیان نقل شده است که برجام به لحاظ حقوقی نقض نشده است و کارشکنی‌هایی که آمریکا و برخی کشورهای 1+5 انجام می‌دهند صرفاً خلاف «روح برجام» است.
اما حتی با یک نگاه سطحی هم می‌توان متوجه شد که اشاره‌های دولتی‌ها، مذاکره‌کنندگان و اصلاح‌طلبان در زمینه بی‌رمقی برجام، بیشتر به سمت داخل کشور معطوف است.
مثلاً مجید انصاری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور چندی قبل در یک سخنرانی استانی به نقل از ظریف عنوان کرد که برخی خط قرمزهای رهبری درباره برجام عملی نبوده است ولی روحانی دستور داده کار، پیش برود!
اما در همین حال، عباس عراقچی در رسانه ملی اعلام می‌کند که برجام اگرچه بر اساس شروط رهبری نظام نقض شده اما بر اساس محتوای حقوقی خود شاهد نقض نیست.
اظهارات جهانگیری، سیف، زیباکلام و خرّم در بالا نیز با ایما و اشاره سمتی در داخل را مورد اشاره قرار می‌دهند.
آیا این نشانه‌ها می‌تواند اثبات کند که جماعت برجامیان به سمت داخل اشاره دارند؟!
*امتناع دولت از «عذرخواهی» نشانه چیست؟!
مقام معظم رهبری تاکنون چندین مرتبه به مسئله «عذرخواهی دولت‌ها از مردم» در صورت محقق نشدن برخی از وعده‌ها اشاره کرده‌اند.
مثلاً معظم‌له زمانی در یکی از دیدارهای خود با هیئت دولت در سال 90، پیرامون همین مسئله فرمودند:
«به صراحت به مردم بگویید که این کارها را نتوانستیم انجام دهیم و مطمئن باشید مردم، کسی را برای کاری که تلاش کرده اما نتوانسته انجام دهد، مؤاخذه نمی کنند.»
از این می‌گذریم که در خاطره ما پرونده‌ای از عذرخواهی هاشمی و احمدی‌نژاد و روحانی از مردم بابت اشتباهات یا برخی وعده‌های عمل نشده و توضیح معقول پیرامون چرایی این عدم تحقق وجود ندارد.
لکن در مقطع فعلی و در دوران پسابرجام که قرار بود جهان، جهانی دِگر باشد، شیرازه تحریم‌ها از هم بپاشد، سرمایه‌گذاری و اشتغال فراوان به بار بیاید و جوانان یکی یکی بر روی «سکوی پرش اقتصادی» قرار گیرند اما شاهدیم که دولتی‌ها و اصلاح‌طلبان اگرچه از صدر تا ذیل به کم‌رمقی برجام و بدعهدی آمریکا و سایر طرف‌های 1+5 معترف شده‌اند و حتی صراحتاً بیان می‌کنند که «دستاورد برجام تقریباً هیچ بوده است» و یا «عبور ایران و آمریکا از ذهنیت سرد، همان دستاورد موعود برجام بوده است»! اما باز هم از عذرخواهی و توضیح مدلل برای مردم استنکاف می‌کنند و طفره می‌روند.
ممکن است این عدم عذرخواهی در عین تأکید بر آفتاب تابان و فتح‌الفتوح بودن برجام، در کنار آن مراجع ضمیر اشاره شده در صحبت‌های زیباکلام، سیف، جهانگیری و خرّم آیا یک معنای دیگر هم داشته باشد.
معنایی که برخی تحلیلگران از آن تحت عنوان «مقصّرتراشی برای بی‌دستاوردی برجام» یاد و تأکید می‌کنند که خوشبینی همچنان عده‌ای به برجام و ابراز سرمستی دولتی‌ها و اصلاح‌طلبان در عین محرز شدن بی‌دستاوردی برجام، بدعهدی‌های آمریکا و نقض شدن برجام بر اساس شروط رهبری نظام، پیش‌درآمد همین مقصّرتراشی است.
اما اینکه آن مقصر یا مقصرین چه کسانی هستند را ما هنوز نمی‌دانیم...
با این حال، فهم این نکته کار چندان سختی نیست که اگر دولت و اصلاح‌طلبان همچنان از وعده‌های برجامی و باغ سبز دوران پسابرجام علیرغم دزدی 2 میلیارد دلاری آمریکا، تحریم‌های جدید کاخ سفید و دستاورد تقریباً هیچ برجام سخن می‌گویند، این رفتار به معنای آنست که آنها فکر می‌کنند حکماً خللی در مسیر برجام هست که مقصّرینی در داخل آنرا ایجاد کرده‌اند.
شاید در پرده‌های آخر این نمایش شاهد تلاش برخی بازیگران برای معرفی چیزی به نام «مقصّرین بی‌دستاوردی برجام» باشیم...
