گروه سیاسی مشرق - رسانههای مکتوب همواره نقش عمدهای در هدایت افکار عمومی و جریانسازی رسانهای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامهها، جایگاه ویژهای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامههای متعلق به جریان اصلاحطلب میپردازد.
روزنامههای اصلاحطلب یکشنبه را با تمرکز خبر بر روی مذاکرات هستهای در عمان با حضور محمدجواد ظریف، کاترین اشتون و جان کری آغاز نمودند؛ این روزنامهها مسقط پایتخت عمان را «خوشیمن» برای «پیچ توافق بزرگ» معرفی کردند؛ از سوی دیگر روزنامه اعتماد با توجه به اظهارنظر برخی از اعضای مجلس خبرگان رهبری خبر از جدی شدن حضور حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست مجلس خبرگان داد.
روزنامه مردمسالاری
ارگان رسمی حزب مردمسالاری یکشنبه را با تیتر «تکذیب خبر واشنگتنپست درباره تعداد سانتریفیوژها» که از سوی وزارت امور خارجه صورت گرفته بود، روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· هما در آستانه اختلاف
روزنامه مردمسالاری در صفحه سیاسی خود به بررسی وضعیت مجمع هواداران احمدینژاد پرداخته است؛ احسان کیانی در این مطلب با اشاره به زمزمههای در بدنه هما که احتمال اختلاف را در این مجمع رسانهای میدهد، اخطاری نیز به حجتالاسلام روحانی نیز میدهد، وی نوشت «طبیعی است که اگر دکتر روحانی در پاسخگویی به وعدههای انتخاباتی خویش شکست بخورد، دکتر احمدینژاد اولین مدّعی او در دوازدهمین انتخابات ریاستجمهوری خواهد بود، حال چه خود پای به میدان نهد و چه دیگری را روانه کند. زیرا بزرگترین عامل موفّقت دکتر روحانی در انتخابات؛ فارغ از اجماع اصلاحطلبان و افتراق اصولگرایان؛ کارنامه ناموفق دولتهای نهم و دهم در عرصههای اقتصادی و دیپلماسی بود. نکته دیگر اینکه اصولگرایان چه بخواهند و چه نخواهند، گزینهای رأیآورتر از دکتر احمدینژاد ندارند. زیرا او هم به دلیل مهارت در سخندانی و هم به دلیل ارتباط وسیع با تودههای مردمی در طول هشت سال ریاستجمهوری؛ توانایی خاصی در جلب نظر عمومی دارد. پس این واقعیت انکار ناشدنی است که اصولگرایان مجبورند بهسوی احمدینژاد برگردند و او نیز بهخوبی از این مسئله آگاه است.»
روزنامه ابتکار
روزنامه ابتکار یکشنبه را به تیترهای «پشت پرده رانتهای ارزی» و «وزیر علیه زیرمیزی بگیران» اختصاص داد.
· پشت پرده رانتهای ارزی
روزنامه ابتکار در صفحه اول خود خبر از رانت ارزی درباره واردات کالاهای استراتژیک داده است؛ این روزنامه نوشت «تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره واردات کالاهای استراتژیک و نحوه توزیع آنها در نشست علنی روز دوشنبه مورخ 20 خردادماه 1392 مصوب شد. عمده اهداف این تحقیق و تفحص شامل بررسی ارز اختصاص دادهشده به کالاهای اساسی، بررسی نحوه توزیع کالاهای مذکور و اثرات آن در تنظیم بازار، بررسی واردات بیرویه محصولات فاقد استاندارد و بیکیفیت و واردات نهادههای کشاورزی و چگونگی توزیع آنها بود. بر این اساس وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، بانک مرکزی و گمرک، ازجمله دستگاههایی هستند که بهطور مستقیم موردتحقیق قرار گرفتند. رئیس هیات تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت صنعت معدن و تجارت در واردات کالاهای استراتژیک، تخلفات شرکتهای دولتی در نوسانات بازار ارز، ماجرای افزایش 180 درصدی قیمت کالاهای اساسی، سود واردات دامهای مریض برای امیر منصور آریا و… را در گفتوگو با مهر تشریح کرد. احمد امیرآبادی، نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی در این گفتوگو درباره مشکلات موجود بر سر راه تحقیق و تفحص اظهار کرد: عدم همکاری جدی برخی دستگاهها ازجمله بانک مرکزی، بانکهای عامل، سازمان حمایت از مصرفکنندگان و تولیدکنندگان، شرکت پشتیبانی امور دام کشور، سازمان دامپزشکی کشور، شرکت بازرگانی دولتی ایران، معاونت بازرگانی داخلی از یکسو و نبود شفافیت لازم در خصوص اطلاعات و اسناد اخذشده از سوی دیگر ازجمله موانع فعالیت کارشناسان بوده است، چنین روندی موجب شد تا از طریق هیات با رئیسجمهور و وزیر اقتصاد و دارایی بهصورت مستقیم مکاتبه و لزوم همکاری دستگاهها تقاضا شود؛ اما متأسفانه علیرغم درخواست فوق همکاری لازم در خصوص ارائه اطلاعات مورد درخواست صورت نگرفت. لذا با این اوصاف، اعمال ماده 217 آئیننامه داخلی مجلس شورای اسلامی، مبنی بر تعقیب قضائی مسئولان دستگاههای ذیربط که مرتکب تخلف و جرم در عدم همکاری شدهاند را از هیات رئیسه مجلس تقاضا کردیم. وی در تشریح تخلفات در واردات کالاهای اساسی با ارز مرجع در مقطع نوسانات نرخ ارز که باعث افزایش قیمت کالاهای اساسی نیز شد»
روزنامه اعتماد
روزنامه اصلاحطلب اعتماد نیم تای بالای صفحه اول خود را به تیترهای «آخرین چانهزنی در پایتخت میانجی» و «عارف: سوءتفاهمها نباید در خانواده انقلاب فاصله بیندازد» اختصاص داده است.
· نخستین حمایتهای خبرگان از ریاست هاشمی
یاران هاشمی بهصف شدند؛ میعاد آنان حمایت از هاشمی در اسفندماه برای انتخابات ریاست مجلس است. روزنامه اعتماد در صفحه سیاسی خود خبر از نخستین حمایتها از هاشمی رفسنجانی داده است و نوشت «آیتالله هاشم زاده هریسی تأکید کرد: «به نفع جامعه نیست که مرتب به این موضوع بپردازیم چه کسی رییس مجلس خبرگان میشود. آقای هاشمی هم خودش فرد عاقل، عالم و بالغی است و صلاح و مصلحت جامعه را رعایت میکند و از ابتدا کاندیدا میشود، البته بنده نمیگویم ایشان حتماً رأی میآورد اما قطعاً زمینه رأی آوری را دارد.» وی ادامه داد: «در صورت رأی نیاوردن آقای هاشمی دیگران کاندیدا میشوند و رأی میآورند لذا تفاوتی نمیکند چه کسی رییس شود، درواقع هرکس بهعنوان رییس انتخاب شود، مجلس را اداره میکند.» این در حالی است که یک روز پیش از سخنان آیتالله هاشم زاده هریسی، آیتالله حائری شیرازی دیگر عضو مجلس خبرگان رهبری هم در برنامه شناسنامه درباره سرنوشت ریاست خبرگان رهبری و احتمال ورود آیتالله هاشمی رفسنجانی به این عرضه گفت: «هرکسی با آقای هاشمی رقابت کرد، شکست خورد؛ آقای جنتی آمد نشد، دیگران آمدند نشد. آقای مهدوی نیز به دلیل اینکه آقای هاشمی به احترام آمدن ایشان کاندیدا نشد، برگزیده شد.» وی در پاسخ به سؤالی درباره نقلقولهایی از زبان آیتالله هاشمی مبنی بر اینکه «اگر افرادی که از دید من ناصالح هستند نامزد شوند من نیز نامزد میشوم» و همینطور اعتراض آیتالله علمالهدی به این سخن که «مگر در خبرگان فرد ناصالح وجود دارد» گفته بود: «آقای علمالهدی باید بدانند که ناصالح برای خبرگان به معنای ناصالح نیست. ممکن است فرد بسیار صالح باشد ولیکن صالح بودن برای ریاست خبرگان باید کسی هموزن آقای مهدوی باشد؛ نباید سخنان یکدیگر را بهگونهای معنا کرد که اعتراض بر آن وارد شود.» همزمان با این سخنان، سید احمد خاتمی که قبلاً گفته بود «آیتالله هاشمی رفسنجانی تمایلی برای ریاست مجلس خبرگان ندارد»، در گفتوگو با خبرگزاری فارس میگوید: «در حال حاضر سخن و تحلیلی در رابطه با آیتالله هاشمی رفسنجانی ندارم چون این موضوع را مسئله روز نمیدانم و صلاح هم نیست که در این مقطع به این موضوع ورود کنم اما حرفی که بنده گفتم مستند بود و اگر احساس میکردم این حرف اهانت است، قطعاً نمیگفتم.» وی گفته است: «بنده در آن مصاحبه گفتم که حضرات آیات هاشمی شاهرودی، جنتی، محمد یزدی و موحدی کرمانی برای ریاست مطرح هستند اما پسازآن دیدم برخی دوستان هم به آیتالله هاشمی رفسنجانی تمایل دارند.» بدین ترتیب به نظر میرسد که بحث نامزدی آیتالله هاشمی رفسنجانی برای ریاست مجلس خبرگان رهبری قدری جدیتر از قبل شده باشد.»
· عارف؛ هراس از سهم خواهی
روزنامه اعتماد در صفحه احزاب خود به بازتاب سخنان محمدرضا عارف در دیدار اعضای «جماعت دعوت و اصلاح ایران» پرداخته است؛ نامزد ناراضی از روند فعالیتهای اصلاحطلبان در انتخابات 1392 درباره فعالیت بنیاد امید ایرانیان و دوری از سهم خواهی اظهار داشت «محور فعالیت ما اخلاق است، کاری که بنده در انتخابات کردم از نوع اخلاق بود و به همین دلیل تمام دوستان و فعالان در تشکل ما بهراحتی کار میکنند و همیشه به آنها و سایر احزاب توصیه میکنم که بگذارید تا همه بدانند تفکر اصلاحطلبی از اخلاق برخاسته است. رییس بنیاد امید ایرانیان ادامه داد: در این جریان اگر ما باکسی دست میدهیم تا آخر، پای آن میایستیم و از حرکت زیگزاگی بهشدت خودداری میکنیم؛ باید بر اساس معیارها و شاخصههایی که خرد جمعی مشخص میکند، افراد انتخاب میشوند. بدلی و غیر بدلی و سابقه افراد مهم نیست. همچنین مردم ما نشان دادند که به تفکر اصلاحطلبی بسیار علاقهمند هستند و وظیفه تشکلها دلگرم نگهداشتن مردم و پرشور کردن حضور آنها در انتخابات است. رییس بنیاد امید ایرانیان هدف را پیروزی تفکر اصلاحات دانست و گفت: باید یکبار بهدوراز سهمخواهی این موضوع را مدیریت کنیم. ملاک معیارها خرد جمعی است که ممکن است از یک حزب 27 نفر و از حزبی هیچکس انتخاب نشود.»
روزنامه شرق
روزنامه اصلاحطلب شرق صفحه اول خود را به تیتر «اعلام تقویم مذاکره هستهای» اختصاص داد.
· پیام 79 رأی طلایی روز استیضاح
مهدی قدیمی خبرنگار پارلمانی روزنامه شرق پس از چند روز از عدم رأی اعتماد بهارستان به نیلی احمدآبادی، به تحلیل 79 رأی موافق به وزیر پیشنهادی دولت تدبیر و امید پرداخته است؛ مهدی قدیمی رأی اعتماد برخی از نمایندگان مجلس را «رأی طلایی» و قابلتأمل تعبیر کرده است، این روزنامهنگار اصلاحطلب معتقد است که از جمع 290 نماینده مجلس نهم در هنگام انتخابات ریاستجمهوری سال 92، کمتر از 10 نماینده رسماً از روحانی حمایت کرده بودند و بقیه نمایندگان بیشتر در صف حامیان دیگر نامزدهای اصولگرا تعریف میشدند ولی با شرایط رأی اعتماد به وزیر پیشنهادی نمایندگان حامی دولت به 79 نفر رسیدهاند و این وضعیت مناسبی برای تشکیل فراکسیون حامی دولت در مجلس است، مهدی قدیمی نوشت «در روزهایی که بحث تشکیل فراکسیون اعتدال مطرح بود، رسانههای اصولگرا و برخی نمایندگان مجلس، اصلاحطلبان و اعتدالیون مجلس را تنها 10 نماینده میدانستند و تشکیل فراکسیون اعتدال را غیرممکن ارزیابی میکردند. اما حالا با مشخص شدن وزن واقعی حامیان دولت در بهارستان، شاید بهتر باشد که دولت نسبت به تقویت ارتباط خود با این بدنه قابلتأمل، توجه بیشتری مبذول دارد. شاید لازم نباشد این جمع با اعلام انشعاب از فراکسیون رهروان ولایت، اقدام به تشکیل فراکسیونی جدید کنند، اما قطعاً میتوانند با انسجام بیشتری، وزن خود را در میان دیگر اعضای فراکسیون رهروان ولایت مشخص کنند. اگر این انسجام شکل بگیرد، قطعاً نمایندگان دیگری نیز هستند که دوست دارند، نهتنها در رأیگیریهای مخفی، بلکه در موضعگیریهای علنی نیز در ردیف حامیان دولت شناخته شوند. چراکه یک سال پیشرو، سال منتهی به موسم انتخابات مجلس دهم است و شاید بسیاری از نمایندگان ترجیح دهند بهجای شناخته شدن بهعنوان مخالفان دولت، در میان جمعی که حامی دولت شناخته میشوند، به شمار آیند. فرصتی که معاونان پارلمانی و نمایندگان شاخص حامی دولت در مجلس باید از آن برای سازماندهی حامیانی که تاکنون با 79 رأی اعلام موجودیت کردهاند، استفاده کنند.»
· آخرین رایزنیها برای توافق
روزنامه شرق در صفحه سیاسی خود به آخرین رایزنیها میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+5 پرداخته است، این روزنامه اصلاحطلب معتقد است که مذاکرات به مهمترین مرحله آن رسیده است و احتمال توافق بسیار بالاست «نوستالژی «مسقط»، «مذاکره»، «ایران» و «آمریکا». گویا «مسقط» پایتخت سلطاننشین «عمان» برای ایران و آمریکا «خوشیمن» بوده و این امر باعث شده تا دوباره دیپلماتهای ارشد «تهران» و «واشنگتن» برای مذاکره در مورد برنامه هستهای ایران، 18 و 19 آبان (9 و 10 نوامبر) در «مسقط» گردهام بیایند؛ البته این بار با همراهی «کاترین اشتون» نماینده گروه «1+5» در مذاکرات هستهای و با اعلام عمومی. شامگاه جمعه، وزارت خارجه آمریکا در بیانیهای اعلام کرد که «جان کری» و «محمدجواد ظریف» وزرای خارجه آمریکا و ایران با همراهی «اشتون» در مسقط مذاکره خواهند کرد. «خوشیمنی» مسقط از این لحاظ است که برخی دیپلماتها، توافق «ژنو» را حاصل چند دور مذاکره «ایران» و «آمریکا» در «عمان» میدانند؛ مذاکراتی که وزیر خارجه میزبان هم آنها را تأیید کرده است. طبق اعلام وزارت خارجه آمریکا، «ویلیام برنز» قائممقام این وزارتخانه و «وندی شرمن» معاون وزیر خارجه آمریکا، «جان کری» را در «مسقط» همراهی میکنند. این مذاکرات که دو هفته پیش از پایان ضربالاجل سوم آذر انجام میشود را غیر از وزارت خارجه آمریکا، «مایکل مان» سخنگوی «اشتون» نیز در توییتر خود، منتشر کرد. درهمینحال یک مقام وزارت خارجه ایران در گفتوگو با «ایرنا» موضوعات «غنیسازی» و «تحریمها» را ازجمله مهمترین موضوعات این مذاکرات دانست. همچنین طبق برخی خبرها، «کری» و «فابیوس» وزرای خارجه آمریکا و فرانسه در تاریخی بین 13 تا 15 آبان با یکدیگر ملاقات کرده و در مورد مذاکرات هستهای ایران رایزنی خواهند کرد.»
روزنامه آرمان
این روزنامه اصلاحطلب با تیترهای اصلی «عیار تغییر در پیچ توافق بزرگ» و «مذاکرات باید تا سوم آذر به نتیجه برسد» رهسپار کیوسک مطبوعات کشور شد.
· فاصلهگیری موتلفه از دولت
بسیار از ناظرین سیاسی حزب موتلفه را بهعنوان نماینده راست سنتی حامی دولت یازدهم میدانستند و از ائتلاف راست سنتی با دولت برای انتخابات مجلس دهم خبر میدادند، اما گویا موتلفه مرزبندیهای خود را شفافتر خواهد کرد؛ روزنامه آرمان در صفحه سیاسی خود نوشت «حزب مؤتلفه اسلامی در بیانیهای که به مناسبت 13 آبان منتشر کرد اگرچه به دولت توصیه کرده که در مذاکرات هستهای مراقب خطوط قرمز نظام باشد، اما بهطور تلویحی مرزهای خود را با دولت شفاف کرد. خبر آنلاین نوشت؛ بعد از موضعگیری صریح دبیر کل موتلفه در خصوص مخالفت با وزارت محمود نیلی، لحن جدید بیانیه این حزب اصولگرا هم ادبیاتی مشابه دارد. دربند 3 این بیانیه آمده که «موضوع گفتوگوهای هستهای نباید به مذاکرات دوسویه ایران و آمریکا تبدیل شود». از نگاه موتلفه این موضوع «خطری بزرگ» است که دیپلماتهای جمهوری اسلامی باید از آن حذر کنند. این سومین موضعگیری صریح موتلفه اسلامی بعد از انتقاد از انتصاب مدیران استانی و مخالفت با وزارت نیلی است.»
· روایت عضو اعتماد ملی از دوران احمدینژاد
محمدجواد حقشناس عضو برجسته حزب اعتماد ملی در گفتوگو با روزنامه آرمان به جریان شناسی سیاسی دولتهای جمهوری اسلامی ایران پرداخته است، این عضو حزب اعتماد ملی درباره شرایط انتخاب احمدینژاد گفت «دوران احمدینژاد نتیجه اشتباه مشترک اصلاحطلبان و اصولگرایان بود. حتی مردم هم دچار اشتباه شدند که نتیجه اشتباه نخبگان جامعه و تصمیم گیران سیاسی بود. هماکنون اما نباید تمام اشتباهات گذشته را متعلق به رقیب سیاسی خود بدانیم. عدم انسجام و تعدد نامزدهای اصلاحطلب نیز در شکلگیری دولت احمدینژاد عامل مهمی به شمار میرود. در آن زمان خیلی از دلسوزان هم این خطر را گوشزد میکردند اما برخی بااحساس پیروزی و بیتوجه به وضعیت رقیب سیاسی خود و میدان ندادن و نادیده گرفتن امتیازات رقیب مواضع یکجانبهای نسبت به این مسئله اخذ میکردند. متأسفانه برخی در آن زمان نمیتوانستند یا نمیخواستند که وضعیت آینده را ببینند و تحلیل درستی از وضعیت آینده نداشتند. من معتقدم به همان میزان که جریان اصولگرایی نتوانست درون خود را مدیریت کند و باوجود چهرههای قویتر و شناختهشدهتری که در درون خود داشتند چهرهای مانند احمدینژاد را معرفی کردند، به همان میزان اصلاحطلبان با تشتت و عدم انسجام در به وجود آمدن این اشتباه تاریخی مقصر و سهیم بودند. اصولگرایان میتوانستند با چهرههای متعادلتری مانند علیاکبر ولایتی، محمدباقر قالیباف یا حتی علی لاریجانی و تأکید بر اجماع بر روی یکی از این گزینهها درصحنه انتخابات حاضر شوند. احمدینژاد و حامیانش نه عضو حزب سیاسی شناختهشدهای بودند، نه سابقه سیاسی چندانی داشتند. بعد از روی کار آمدن احمدینژاد هم اصولگرایان که در تنگنا قرارگرفته بودند دست بهنوعی انتحار سیاسی زدند و با مارکدار کردن این گروه بهنام «جریان انحرافی» تلاش کردند احمدینژاد ویارانش را از قاطبه اصلی اصولگرایی دور کنند و خود را جدا از احمدینژاد به افکار عمومی نشان دهند»
روزنامه ایران
روزنامه دولتی ایران با تیترهای اصلی «اتمامحجت وزیر بهداشت با پزشکان متخلف» و «راز جاودانگی عاشورا» میهمان نگاه خوانندگانش بود.
· عمان بازهم میزبان مذاکرات ایران و امریکا
برخی از تحلیل گران معتقدند که مسقط برای مذاکرات هستهای «مهم»، «معطوف به نتیجه» و «خوشیمن» است. روزنامه دولتی ایران در صفحه سیاسی خبر از دیدار 18 آبان ظریف، کری و اشتون در مسقط پایتخت عمان داد؛ این روزنامه به نقل از علیاکبر ولایتی نوشت «مذاکرهکنندگان ما با حفظ خطوط قرمز در بحث هستهای همانگونه که رهبر معظم انقلاب تأکید کردهاند مذاکرات را پیش میبرند. برگ برنده نیز با اشاره به مذاکرات هستهای ایران و 1+5 گفت: تا پایان ضربالاجل مذاکرات هستهای 2 تا 3 هفته وقت داریم و خیلی مهم است از فرصت فراهمشده استفاده کنیم. چنانچه این فرصت طی یک توافق جامع فراهم شود میتوان گفت که همکاریهای ایران و نروژ افزایش خواهد یافت.» و سپس درباره گمانهزنیها پیرامون مفاد مذاکره نوشت «گمانهزنیهایی مبنی بر تمدید زمان اعلامشده همانطور که پیشتر نیز در ماه ژوئیه صورت گرفته بود، وجود دارد. اما امریکا همواره بر تاریخ 24 نوامبر اصرار داشته و اعلام کرده است که مذاکرهکنندگان هنوز در مورد تمدید احتمالی تاریخ مقرر گفتوگو نکردهاند. «داریل کیمبال» رئیس انجمن کنترل تسلیحات امریکا عنوان کرد: مطمئن هستم که مذاکرهکنندگان اعلام خواهند کرد که پیشرفتهای قابلتوجهی وجود داشته اما به زمان بیشتری برای حل جزئیات فنی نیاز است. بر پایه این گزارش، به نظر میرسد که ایران و امریکا در برخی موارد ازجمله مسئله رآکتور آبسنگین اراک و افزایش بازرسیها از تأسیسات هستهای، مواضع خود را به یکدیگر نزدیک کردهاند. بااینحال برخی مواضع این دو کشور بهویژه در مورد غنیسازی فاصله قابلتوجهی از هم دارد.»
روزنامه آفتاب یزد
روزنامه اصلاحطلب آفتاب یزد با تیترهای «افشای چگونگی جمعآوری امضا علیه دولت» و «نوع نگاه مجلس به اشتغال زنان» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· از رد صلاحیت نمیترسیم
حسین مرعشی این روزها نگران از انشقاق در بدنه حزب کارگزاران سازندگی است، این عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در روزهای اخیر هجمه به وظیفه قانونی و نظارتی را آغاز کرده است، روزنامه آفتاب در صفحه سیاسی خود به نقل از وی نوشت «اصلاحطلبان از رد صلاحیت نمیترسند. حتی اگر رد صلاحیت هم شویم، نیروهای متخصص زیادی داریم. دوست داریم مجلس دهم مجلس متخصص و متعهد باشد نه صرفاً سیاسی و جناحی.» وی همچنین درباره نقش خاتمی گفت «من آقای خاتمی را محور اتحاد و انسجام اصلاحطلبان میدانم. درواقع ایشان اصلاحات را نمایندگی و همراهی میکنند. به یک معنا گروههای اصلاحطلب حول ایشان جمع میشوند. ویژگی شخصی خاتمی این است که بههیچوجه اهل دیکته کردن هیچ حرفی نیست»