گروه اقتصادی مشرق - میگوید اگر مردم را به خوبی قانع میکردیم، مردم هم از گرفتن یارانه نقدی منصرف می‌شدند، اینکه دیگران را مقصر بدانیم حرکتی رو به جلو را نشان می دهد که البته کاملا طبیعی است.

دکتر ابراهیم رزاقی عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفتگو با مشرق درباره دلایل منصرف نشدن مردم از گرفتن یارانه نقدی معتقد است: "واقعیت این است که مردم گرفتن یارانه نقدی از دولت را حق خود می‌دانند. فقرا و قشر آسیب پذیر جامعه میگوید چرا من نگیرم، این یارانه حق من است " وی ادامه می‌دهد اگر دولت درست و حسابی برنامه ریزی می کرد، حداقل 40 -30 درصد از مردم از گرفتن یارانه نقدی منصرف می شدند ...

وی که دارای دكتراى تخصصى توسعه اقتصادى از دانشگاه سوربن پاريس در سال 1355 است در گفتگویی اختصاصی با مشرق به برخی ابهامات و سوالات روز درباره هدفمندی یارانه ها پاسخ داده است.

***آقای دکتر همان طور که میدانید در جدیدترین آماری که منتشر شده، تنها 3 درصد از خانوارهای ایرانی برای دریافت یارانه نقدی در فاز دوم هدفمندی یارانه ها ثبت نام کرده اند؟ چگونه میتوان این مسئله را تحلیل کرد؟

من ثبت نام بالای 90 درصدی مردم در فاز دوم هدفمندی یارانه ها را در سوء مدیریت دولت می‌دانم، دولت خوب عمل نکرد و متاسفانه نتوانست مردم را اقناع کند. خب اگر شما در کاری اقناع نشوی، مطمئنا همان طوری عمل میکنی که قبلا نیز انجام میدادی، بنابراین رفتار مردم کاملا طبیعی بود.

این رفتار و عملکرد دولت غیر طبیعی بود. واقعیت این است که مردم گرفتن یارانه نقدی از دولت را حق خود می دانند. فقرا و قشر آسیب پذیر جامعه می گوید چرا من نگیرم، این یارانه حق من است، بالاخره با این پول میتوانم برخی از مشکلات اقتصادی ام را حل کنم . ثروتمندان هم می گویند این پول، حق من است، پول نفت است، اگر از دولت طلب نکنم اشتباه است .


***منظور شما از اقناع شدن چیست ؟

من معتقدم اگر ایرانی ها قانع می شدند، یارانه نقدی نمی گرفتند. حداقل 40-30 درصدشان انصراف می دادند، دولت مردم را خوب قانع نکرد. یعنی برنامه مشخصی نداشت که اقناع مردم را توسط آن انجام دهد.

به یاد دارم چند هفته قبل از ثبت نام مردم برای انصراف از یارانه نقدی، یکی از مسولان اقتصادی که ارتباط خیلی زیادی هم با اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها داشت در یک برنامه تلویزیونی حاضر شد و وقتی مجری از او پرسید برنامه تان برای شناسایی فقرا از ثروتمندان چیست ؟ گفت : در بررسی نظرات هستیم و فعلا به جمع بندی نرسیدیم . این حرف از زبان یک مقام رده بالای اقتصادی کشور در حالی بیان شد که چند هفته دیگر قرار بود، مردم بروند برای فاز دوم هدفمندی یا انصراف بدهند یا یارانه بگیرند، وقتی دولت رسما چند هفته قبل از ثبت نام  مردم می گوید فعلا در حال بررسی نظرات هستیم چه میتوان نتیجه گرفت ؟

***آیا این بدین معنی است که دولت یازدهم در برنامه ریزی اقتصادی مشکل دارد؟

درست است، بی برنامه‌نگی، عدم جمع بندی و.....من حرفم این است،  اگر دولت برنامه درست و حسابی برای اجرای فاز دوم داشت و مردم را به خوبی قانع میکرد ، به آنها می گفت مزایای انصراف شما از دریافت یارانه چیست؟ و...انصرافی ها بیش از این تعداد بود.

مشرق: اما برخی از رسانه های حامی دولت در تلاش هستند تا ناکامی دولت در منصرف کردن مردم را به گردن دیگران بیندازند. به عنوان مثال چند روز پیش یکی از رسانه های حامی دولت در مقاله ای تصریح کرده بود که ارسال برخی پیامک های مشکوک نگذاشت مردم از گرفتن یارانه نقدی منصرف شوند و یا تبلیغات بی حد و اندازه تلویزیون و زیرنویس های رسانه ملی مردم را واداشت تا آنها بروند و حتما برای ثبت نام  یارانه نقدی تلاش کنند؟

ببنیند کاملا این حرف ها  طبیعی است، دولت نمی خواهد قبول کند، اشتباه کرده و باید از این فرصت بهتر از این استفاده میکرد، مگر آقای احمدی نژاد الان قبول می کند که فاز نخست را بد اجرا کرده؟ مگر الان رئیس جمهور قبلی قبول می کند اشتباهات اقتصادی گذشته اش را ؟! معلوم است آقای روحانی و تیم اقتصادی او قبول نمی کنند، بنابراین نمیتوان فقدان برنامه ریزی دولت در فاز دوم هدفمندی یارانه ها را تقصیر پیامک و برنامه های رسانه ملی دانست.

صدا و سیما هر چه قدر توانست در این باره به دولت کمک کرد . اما اینکه دولتی ها می گویند تقصیر صداوسیما بوده یا مقصر پیامک ها هستندف دلیلش کاملش مشخص است ، دولت دنبال مقصر است؛همین


***اما آقای روحانی بالاخره رئیس رئیس جمهوری است که حدود 20 میلیون رای دارد، چرا کسانی که حداقل به روحانی رای دادند انصراف ندادند؟

چرا باید انصراف بدهند؟ آدم هایی که به روحانی رای دادند سیاسی نیستند، اینها کسانی هستند که دنبال تغییر بودند، احمدی نژاد را نمی خواستند؛ لذا به روحانی رای دادند، فکر کردند روحانی 180 درجه با احمدی نژاد تفاوت دارد، فکر می کنم باید ضعیف شدن شاخص سرمایه اجتماعی را نیز به دلایل انصراف ندادن مردم از گرفتن دریافت یارانه نقدی اضافه کرد .

***اجرای فاز دوم را در شرایط کنونی چگونه ارزیابی می کنید؟

من قبلا هم در یک سخنرانی که حدود چند ماه پیش داشتم به دولت هشدار دادم که مراقب باشد در اجرای گام دوم هدفمندی یارانه ها اشتباه نکند، اشتباه در این مرحله قطعا اقتصاد ایران را به پرتگاه خواهد برد. 

من تعجیل دولت در اجرای گام دوم را نمی فهمم، نمیدانم دولت چرا اینقدر در اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها عجله می کند؟ اتفاقا یکی از دلایل عدم انصراف اغلب ایرانی ها همین تعجیل دولت است، تعجیل در مسئله ای ، در اغلب اوقات بی برنامه‌گی می آورد، مسئله ای که الان با آن روبرو هستیم .

اتفاقا چند روز پیش با خودم فکر می کردم چرا دولت با اینکه می داند اطلاعات شفافی از مردم و وضعیت اقتصادی شان ندارد و اصلا نمی داند به جز حقوق بگیران، چه کسی، چه کاری انجام می دهد، با چه انگیزه ای دست به چنین کار عظیم و بزرگی زده است . من تعجب می کنم از اینکه خود دولت می داند خدای ناکرده در صورت کوچکترین اشتباه اقتصادی چه چالش هایی گریبان جامعه ما را خواهد گرفت.

***شما از ابتدا جز منتقدان درجه یک هدفمند شدن یارانه ها در اقتصاد ایران هستید و به یاد دارم همواره از اجرای هدفمندی یارانه انتقاد می کردید . حتی به یاد دارم قبل از اجرای فاز نخست یارانه ها در مناظره ای که با وزیر وقت اقتصاد یعنی شمس الدین حسینی داشتید، ایراد گرفتید که نباید هدفمندی را اجرا کنید ؟ دلیل مخالفت هایتان چه بود ؟ با نحوه اجرا مخالف بودید و یا الویت را با هدفمندی یارانه ها نمی دانستید؟

خیلی خوب یادتان هست، بله من از ابتدا مخالف بوده و الان هم مخالفم، معتقدم هدفمند شدن یارانه ها الویت اقتصاد ایران نبوده است . من بارها گفته ام و الان هم تاکید می کنم اگر اصلاح نظام مالیاتی به جای هدفمندی یارانه ها در الویت کاری دولت می بود، ما الان با چالش هایی که اکنون اقتصاد ایران را تهدید می کند روبرو نبودیم، واقعیت آن است که شما نتیجه ی اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه ها را اکنون میتوانید مشاهده کنید ؟ سوال من از شما این است آیا اهدافی که از روز اول آقای احمدی نژاد داشت محقق شد ؟

اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه ها نشان داد دولت قبل راه را اشتباه رفت، تنها نکته مثبتی که این هدفمندی داشت، توزیع کمی پول میان اقشار آسیب پذیر بود، که این البته باید اذعان کرد همین مقدار پول هم پس از چندماه با نرخ دادن تورم 40 درصدی خنثی شد!

درمورد تولید هم که شما از من بهتر می دانید چه اتفاقی افتاده است، هم اکنون تولید رسما با آسیب مواجه شده و این آسیب پذیری بخش تولیدی کشور با اجرای فاز دوم تشدید شد و حالاحالاها هم به دلیل اجرای اشتباه هدفمندی ادامه خواهد یافت، می خواهم بگویم فاز اول هدفمندی ثاثیر مثبت و ماندگاری برای اقتصاد ایران نداشت که دولتمردان کنونی نیز فاز دوم آن را پیگیری می کنند.

***با این حال پیش شرط های اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها را چه مواردی می دانید ؟

ثبات اقتصادی و کاهش سطح عمومی قیمت ها از عوامل تعیین کننده اجرای گام دوم هدفمندی یارانه ها هستند، شما در یک فضای نا آرام اقتصادی مانند شرایط کنونی نمی توانید فاز دوم هدفمندی یارانه ها را اجرا کنید.