به گزارش مشرق، ابراهیم حاتمی‌کیا در برنامه چهارشنبه شب "راز" در شبکه چهار سیما، در گفت‌وگو با نادر طالب زاده گفت: آرزوی ما هم هست که فیلم‌هایمان توسط جمع زیادی از مخاطب دیده شود اما تا فیلم را نسازیم نمی‌توان فکری کنیم اما باید جذابیت و قصه گویی و حرف زمان و .. را داشته باشد تا بتواند مخاطب را جذب کند.

وی ادامه داد: در اصل باید بدانیم برای چه آمده‌ایم، چه می‌خواهیم بگوئیم در این سینما. فیلم‌هایی هستند که در لحظه جذب مخاطب می‌کند و برخی فیلم‌ها در طول زمان دیده می‌شوند و می‌توانند به عنوان سردمدار شناخته شوند.

*می‌خواستم هم به مخاطب اکنون جواب بدهم و هم به فکر آینده باشم

حاتمی‌کیا همچنین گفت: مهمترین مسأله من در "چ" همین حرکت در مسیر زمان است. فیلم ساختن درباره شهید چمران برایم ریسک بود. می‌ترسیدم. چون که شناخت‌های متفاوتی از شهید چمران وجود دارد و من باید به جنگ این شناخت‌ها می‌رفتم و در آن نفوذ می‌کردم. باید حرفی که مستقل خودم هست را می‌زدم؛ برای همین نمی‌توانستم در زمان ساخت "چ" فکر کنم که مخاطب آیا با من راه خواهد آمد یا نه؟

* از اخلاقیات من است به موضوعی توجه کنم که کمتر از آن بحث شده

این کارگردان در ادامه تأکید کرد: مسأله من بود که چه مقطعی را برای روایت "چ" انتخاب کنم؛ از اخلاقیات من است که به موضوعی توجه کنم که کمتر از آن بحث و حرف زده شده. احساس کردم دوران ابتدایی زندگی شهید چمران در انقلاب کمتر مطرح شده است.

گفته شده؛ دوران انقلاب تحت تأثیر جنگ قرار گرفت و در همان دوران بسیار پرتلاطم و پرتغییر را سپری کردیم؛ این مقطع را دوست داشتم.

حاتمی کیا گفت: شاید منم محافظه کارم؛ "چ" را من درست کردمٰ "مران" را باید بقیه بیایند پای کار [چمران = چ+مران]. تخصصم در محدود بودن اتفاق و یک دوره است. وقتی فیلم پخش شد می‌گفتند مگر چنین اتفاقی هم رخ داده بود بعد از انقلاب؟ در واقع می‌خواستم از چیزی حرف بزنم که رخ داده بود اما کمتر از آن اطلاع داشتیم. من فقط یک گوشه کردستان ابتدای جنگ را نشان دادم.

این کارگردان همچنین در این باره توضیح داد: من می‌خواستم به سؤال زمان حال جواب بدهم و به درد آینده هم بخورد. چمران را بیشتر چریک دیده بودیم درحالیکه او چهره دیگری دارد و به دنبال ختم خیر کردن ماجرا بود؛ احساس کردم به درد الان می‌خورد.

*کسی که دغدغه نظام دارد باید "چ" را تحلیل کند

وی همچنین در ارتباط با تحلیل فیلم افزود: کسی که دغدغه‌اش حرف نظام است باید بیاید و این فیلم را تحلیل کند. چمران هم علم دارد و هم تجربه و ... می‌خواست یک غائله را ختم کند. فیلمنامه "چ" دو قسمت دارد مذاکره برای صلح و دیگری جنگ برای صلح.

حاتمی‌کیا ادامه داد: در فیلم "چ" می‌خواستم به آن داشته‌ها برگردیم و الان دارد همان اتفاقات رخ می‌دهد. پاوه خط مقدم آن زمان بود و یک عده از همین بچه‌های ما و اقلیتی باید مدافع اکثریتی می‌ بودند که در مذاکره هم کوتاه نمی‌آمدند.

*اعتراضم مگر به جایزه است؛ پس به این همه فیلم‌های قبلی‌ام که اعتنا نکردید چه؟

وی تأکید داشت: احساس کردم این مسأله امروز سینما نیست. برخی گفتند چون جایزه نگرفته‌ای اعتراض می‌کنی!! در حالیکه من خیلی فیلم‌ها ساخته‌ام که جایزه نگرفته. بوی پیراهن یوسف، برج مینو و ... فیلم‌هایی بودند که در دوره خودش به آن اعتنایی نکردند اما دیده شدند. الان اگر اعتراض کردم به جایزه نبود بلکه هشدار دادم به متولی سینما که چرا به این موضوعات توجه نمی‌کند.

وی همچنین به تأکیدات رهبر معظم انقلاب در حوزه فرهنگ اشاره کرد و گفت: رهبر انقلاب صراحتاً به موضوع فرهنگ اشاره می‌کند و خدا کند که دوستان به یک ابلاغ کارشان را قطع نکنند. من امیدوارم جلسات فرهنگی علنی بگذارند و دغدغه‌های رهبری را پیدا کنند و دنبال مسأله باشند.

*برخی منتقدین ما انگار از این کشور نیستند

جزء سربازان و مدافعان این نهضت هستم و دنبال همینم که گفته شود. برخی منتقدین انگار در کوبا و... سیر می‌کنند و انگار به جای کشورمان از بورکینافاسو حرف می‌زنیم. دنیای آرمانی معمولاً دشمن کم ندارد و اتفاقاً دشمنان بزرگ هم دارد و این نشانه بزرگی ماست اما این کجا در سینمای ما جلوه دارد و کدام فیلم‌های ما این را نشان میدهد.

*"چ" بازگشت به انقلاب است

وی تأکید داشت: این مشکلات ربطی به همکاران فیلمساز ندارد و مشخصاً باید سکانداران فرهنگی پاسخگو باشند. فیلم "چ" بازگشت به انقلاب است و از اینها تا دلتان بخواهد برای گفتن داریم. سینماگر من وارد این حوزه ها شود و دنبال استفاده از آنان برای پاسخگویی به مسائل روز باشد.

*من عشق سینما هستم اما نه اینکه زیر بیرق آن سینه بزنم

حاتمی کیا در ادامه عنوان کرد: من عشق سینما هستم اما قرار نیست زیر این بیرق سینه بزنم. ابتدائاً دغدغه‌ام جامعه‌مان است. اما چرا این دغدغه سینمای ما نیست. اگر مشکل از ممیزی است رفع کنند. اما آیا فقط درد سینمای ما این است؟

این کارگردان توضیح داد: واقعاً مهم است که سال ۹۳ همه مسئولان فرهنگی دغدغه را مطرح کنند باید تحلیل‌ها و نشست‌ها و ... بگذارند. واقعاً برخی جاها از اتفاقات جشنواره فجر خسته می‌شدم. از افتادن در این ورطه متنفرم اما وظیفه داشتم که برخی مسائل را مطرح کنم.

وی با اشاره به حواشی جشنواره فیلم فجر تأکید داشت: من فیلمسازم و با فیلم‌هایم حرفم را می‌زنم و بقیه باید روی آن تحلیل بکنند. من شاید فریادی بزنم اما همین صدا نشانه‌ای است که باید بقیه به آن توجه کنند. جالب وقتی من داد می‌زدم می‌گفتند او که خورده و برده چرا داد می‌زند!؟ حرف را به بی‌راهه می‌بردند. من سینمای مرتبط با مردم را دوست دارم اما می‌بینم که کاری نشده.

*انتظار دارم ناله‌های مرا تحلیل کنند

حاتمی‌کیا یادآور شد: بعد از اینکه حضرت آقا دغدغه‌های فرهنگی خود را مطرح کردند امیدوارم عده‌ای پای کار بیاند. من هم انتظار دارم که ناله‌های مرا تحلیل کنند نه اینکه بگویند هر وقت فیلم ساخته، خورده و برده و شش میلیارد خرج فیلمش کرده و از این حرفا... متأسفانه مسئولان همیشه عقب‌تر بوده‌اند.

با بیان اینکه مسئولان باید فرهنگ را جدی‌تر بگیرند، گفت: خدا کند اخطار آقا را توجه کنند. اگر گوش نکنند من باز هم سر و صدا راه میاندازم و فریاد می‌زنم. در سینما برخی اعتراض‌ها برای شهرت است اما امیدوارم مسئولان گول نخورند. حرف من این است که باید جریان سینمای انقلاب و دفاع مقدس باید همیشه تحلیل شود و نترسیم.

حاتمی‌کیا اضافه کرد: من در پشت صحنه خیلی از فیلم‌هایم لباس سپاه و جنگ تنم بود. چون برای این لباس گریه کردم و جنگیده‌ام. گول جنگولک‌بازی‌ها را نخورییم. برخی سر و صداها که ارزشی ندارد.

*جریان فرهنگ، جریان وزارت خارجه نیست

وی به جریان تحولات و ارتباطات اخیر حوزه بین الملل اشاره کرد و گفت: آقای ظریف با لبخند و ظرافت خودش باید این مسیر را پیش ببرد و پشتش هم الحمدالله محکم است. اما جریان فرهنگی جریان وزارت خارجه نیست؛ این نوع برخوردها و لبخند زدن نباید در مسئولان ارشاد و فرهنگ وجود داشته باشد، چون ما نیاز به رک‌گویی داریم. لحن برخی همکاران من در سینما، عین وزارت خارجه‌ای‌هاست؛ من تعجب می‌کنم ما هنوز داخلمان را نمی‌بینم و سراغ خارج می‌رویم.

حاتمی‌کیا اینگونه ادامه داد: این نهضتی که با این همه خون نگه داشته‌ایم باید ببینیم آیا دغدغه دوستان فرهنگی هست؟ باید ببینم که  اینها در فیلم‌ها جاری و ساری شده؟ فیلمساز دلش می‌خواهد فیلم بسازد اما وقتی به او میدان نمی‌دهند چه کار می‌تواند بکند؟ آنچه به عنوان استراتژی مطرح می‌شود من فیلمساز نسل انقلاب احساس غربت می‌کنم؛ این حس به معنی جایزه دادن و ندادن و سر و صدا کردن نیست.

*خدا کند مسئولان بنشینند و دوباره جشنواره فجر را تحلیل کنند

حاتمی کیا تأکید داشت: خدا کند بنشینیم و تحلیل کنیم که جشنواره فجر ما آیا فجر انقلاب هست یا نیست؟ الان حس می‌کنم این، یکی از نقاطی است که دوباره برای آن حرف بزنیم و تحلیل کنیم. آیا همه این فیلم‌های جشنواره فجر، جزء مسائل ماست؟

وی با تأکید بر اینکه سینمای خراجی هدفش مشخص است، عنوان کرد: "۱۲ سال بردگی" را بارها دیدم و معتقدم بارها بهترش را گفته و ساخته اند؟ اما باز هم می‌سازند چون می‌خواهند این نگاه قطع نشود. آنها می‌فهمد اما ما نمی‌خواهیم بفهمیم.

و ادبیاتمان، ادبیات انقلاب نیست و این خطرناک است.

*آیا نگاه ما هم باید اسکاری باشد؟

وی با تأکید بر اینکه دوستان غایت نگاهشان جشنواره اسکار است، گفت: ما باید بدانیم آیا نگاه ما نیز باید مانند نگاه آنان باشد؟ من نمی‌خواهم به همکارانم حرفی بزنم. انتقاد دارم اما به وقتش خواهم زد. الان نیاز به مهندسی فرهنگی داریم. ما که نباید نگاهمان مثل نگاه جشنواره‌ای همچون اسکار باشد.

*تندی جشنواره عمار مرا هول می‌کند

وی جشنواره فیلم عمار را نیز مورد بحث قرار داد و گفت: تندی عمار مرا هول میکند و گاه می‌ترسم نزدیکش شوم. ولی یک چیزی درونشان دارند؛ اینکه چرا تأسیس شده و چرا این بچه‌ها احساس می‌کنند که در جشنواره فیلم فجر جایی ندارند. من در جشنواره برلین می‌دیدم که ما حرفی برای آنان نداریم و مسأله ما مسأله آنان نیست.

دغدغه بچه‌های جشنواره عمار، همان علایق سی سال قبل من است. حرف‌های آن وقت مرا، اکنون در بین آنان می‌بینم.


*حالا بنشین و فقط ده‌نمکی را تحقیر کن

ابراهیم حاتمی کیا با اشاره به فیلم‌های پرفروش مسعود ده‌نمکی و انتقادهای همیشگی نسبت به او اعلام کرد؛ ببینید چرا فیلم‌های ده‌نمکی می‌فروشد نه اینکه هر دفعه بهانه‌ای بیاورید و بگویید چون بازیگر فلان و تبلیغ تلویزیونی و ... داشته، چند میلیارد فروش کرده است.

وی افزود: ده‌نمکی را همیشه تحقیر می‌کنند و علیه او حرف می‌زنند و متلک می‌پرانند. درحالیکه او همچنان ترقی می‌کند و راهش را به خوبی می‌رود. به جای این کارها، تحلیل کنید که چرا و چطور پیشرفت می‌کند. چرا به عقبه سیاسی او توجه نمیکنند؟ اتفاقاً ببینید که چطور دارد پیشرفت می‌کند و چطور حتی سینماهای شهرستان بیشتر به سمت او می‌روند.

حاتمی‌کیا همچنین خاطرنشان کرد: بخشی از موفقیت ده‌نمکی شاید بخاطر غریب الغربا بودنش است و خداوند به او کمک می‌کند. اینقدر از او بد می‌گویند اما او کارش را همچنان می‌کند و فیلم‌های میلیاردی می‌سازد.

*بروید ببنید مردم چه فیلمی را دوست دارند

این کارگردان با انتقاد از برخی فیلمسازان، گفت: همکاران من اگر نمی‌خواهید حرف مردم را بزنید پس زنده باد سینمای جشنواره‌ای! آن ور آبی‌ها از فیلم‌هایتان لذت خواهند برد! برخی فیلمسازان واقعاً درگیر ردکارپت شده‌اند. جریان نقد، جریان ترجمه‌ای شده است. بروید ببیند مردم چطور فیلم‌هایی را دوست دارند؟ بروید ببینید. آن مهندس بالایی چطور [جعفری جلوه، رئیس بنیاد فارابی]؟ چقدر دغدغه این مسائل را دارد؟

* امیدوارم فانوس‌هایی مثل مرتضی آوینی پیدا شوند که در سینما گمراه نشویم

این کارگردان سینما به دوران و روابط خود با شهید آوینی اشاره کرد و تأکید نمود: من واقعاً جای آقا مرتضی را خالی می‌بینم. چه کسی مثل او داریم که الان بیاید و جستجو کند که چرا امثال این دوپاسپورتی‌ها به ویژه در حوزه فرهنگ چرا اتفاق افتاده. چرا آقایان یک پایشان این طرف است و یک پایشان آن طرف آب؟ این برای ما غم‌انگیز است که تا ببیند خبری است دنبال عافیت باشند و جایی دیگر بروند. اگر از این مملکت هستی پای آن بایست.

سر می‌چرخانم که آیا جای سید مرتضی الان کسی هست؟ نمی‌بینم. قلم او را نداریم. کسی که مثل فانوس دریایی در بین تلاطم شدید بگوید که اینجا ساحل است. الان بیشتر جای خالی او را احساس می‌کنم؛ یک آدم استخوان‌دار. دوره او هم گل و بلبل نبود و حسابی بحث داشت. حرف او همیشه تازه بود و جلوتر از زمانه بود. متأسفم که جای او به شدت خالی است.

حاتمی‌کیا همچنین گفت: دوست نداشتم که به شیوه رایج در مورد مرتضی حرف بزنم؛ آقا مرتضی یک منشوری بود که انوار متنوعی داشت. متأسفانه خیلی از بخش‌های او را نادیده گرفتیم. ای کاش توجه کنیم که او از شکم مادرش شهید آوینی نشده، کم‌کم به این مرحله رسیده است. باید بخوبی در مورد او توضیح بدهیم و به مسائل او در قبل و بعد از انقلاب بپردازیم.

وی همچنین افزود: باید همه مسیرش را ببینیم تا بتوانیم با او ارتباط بگیریم که چگونه به این شخصیت رسیده است. من ندیدم بخوبی در موردش حرف بزنند. آقا مرتضی سردمدار نوگرایی بود. ای کاش بچه‌های آن زمان و دوران جنگ بیشتر قدرت می‌گرفتند. بر سر اصل و اصول تعارف نداشت با اینکه از حریم ادب خارج نمی‌شد.

حاتمی کیا در ادامه این گفتگو اضافه کرد: برخی از دوستانم را می‌بینم که لهجه‌شان دارد عوض می‌شود. ما هم خودمان را عوض نکنیم. جای این ژنرال بسیار خالی است و من بسیار دلتنگش هستم. امیدوارم به حق علی فانوس‌های پیدا شوند که در سینما گمراه نشویم.

*تو که به انقلاب و اسلام متعهد هستی چرا هر فیلمی را می‌سازی؟

وی با انتقاد به برخی فیلمسازان گفت: به برخی دوستان می‌گویم تو که به انقلاب و اسلام متعهد هستی این فیلم چیست که می‌سازی؟ باید این را بگوییم. نیامده‌ایم که بگوییم و بخندیم و ببریم. تعارف را باید کنار گذاشت. به من هم رک و با ادب انتقاد کنید. دعا کنید من قدرت داشته باشم تا دوران دفاع مقدس را بسازم.

وی ادامه داد: در سینمای ما هم دشمن‌سازی آفت شده؛ قرار نیست که اسکار برای من تعیین تکلیف کند. من حرف خودم را می‌خواهم بزنم. اگر حرف حقی می‌خواهم بزنم باید بزنم حتی اگر بقیه ناراحت شوند.