مشرق؛ جمهوری عراق، کشوری است که از اهمیت استراتژیکی ویژه در منطقه  آسیای جنوب غربی برخوردار است.
      
     
یکی از شاخص  های تعیین کننده در میزان اهمیت یک کشور، موقعیت جغرافیایی آن است. عراق از شمال با ترکیه، از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از شرق با ایران و از غرب با اردن و سوریه مرز خاکی دارد.

 
عراق مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد. دو رود مهم دجله و فرات که از شمال کشور به سمت جنوب آن کشیده شده اند با پیوستن به رود کارون، اروندرود را تشکیل داده و به خلیج فارس میریزند. این دو رود عامل اصلی پیدایش تمدنهای باستانی بین النهرین بوده اند.

عراق سرزمینی هموار و گرمسیری است، البته بخشی از شمال شرقی عراق کوهستانی و سرد سیر است. غرب عراق به صورت کویری بوده و در شرق آن جلگه های حاصل  خیز وجود دارد. کشاورزی در این کشور رونق چندانی ندارد.

   
میادین نفتی عراق با حجم ذخایر بالغ بر ۱۱۲ میلیارد بشکه، از وسیع ترین میادین نفتی جهان محسوب می‌شود و درآمد سالانه حاصل از فروش نفت آن  ها تاثیر زیادی بر اقتصاد عراق دارد.

 
این کشور در قرن نوزدهم جزئی از قلمرو عثمانی بود و در اواخر این قرن و اوایل قرن بیستم (1932) نیز از مستعمرات انگلستان به شمار می رفت. از زمان استقلال تا سال 1958 غازی اول فرزند فیصل و پس از وی فیصل دوم زمامدار این کشور بوده  اند. در دوران جنگ سرد و اجرای دکترین آیزنهاور، عراق در منطقه حریم اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفته بود و شوروی تمام تلاشش را برای محفوظ ماندن عراق از سیطره بلوک غرب به کار می  گرفت. نتیجه این که وحدت و یکپارچگی عراق در راستای منافع ابرقدرت شرق تعریف می شد و در این راستا اکثر جنبش‌های آزادی خواهانه و استقلال طلبانه از جمله جنبش شیعیان به شدت سرکوب می شدند.

 
نتیجه برخورد خشونت آمیز با اکثریت مطلق در عراق، اتحاد نیروهای شیعی فعال در عرصه سیاسی و اجتماعی در قالب حزب الدعوه در سال 1957میلادی بود.
 

با کودتای تیمسار عبدالکریم قاسم به بهانه پایان دادن به حکومت پادشاهی در سال 1958میلادی، داستان نفوذ و حضور شوروی در عراق پایان یافته و این کشور مجدداً در چنگال امپریالیسم غربی گرفتار شد.

 
دهه 1950 و 1960 میلادی برای اعراب یادآور اوج احساسات ناسیونالیستی و ملی  گرایی (پان عربیسم) است که مظهر آن هم در شخصیت سرهنگ جمال عبد الناصر متجلی شد.

در اواخر دهه 60 حسن البکر توانست به موقع بر روی امواج احساسات مردم قرار گرفته و حزب قدرتمند بعث را در سال 1968 میلادی تاسیس نماید، وی در ابتدا عضو گروه افسران آزاد بود. از این دوره حکومت اقلیت اهل تسنن در عراق وارد فصل نوینی شد.
 

اما اقبال سیاسی وی چندان دوام نیاورد چرا که در سال ۱۹۷۹ و همزمان با انقلاب اسلامی ایران در اثر فشار صدام حسین مجبور به استعفاء شد. حسن البکر به مدد پلیس مخفی تحت امرش و با استفاده از قتل و گروگان گیری مخالفانش به ریاست جمهوری رسید. در واقع حکومت این کشور به نوع اقتدارگرایانه بسیار شبیه تر است تا نوع جمهوری، بطوریکه در طول این دوره نظامیان اصلی ترین تحولات این کشور را رقم زده اند.

 
در تاریخ 20 مارس 2003 میلادی ارتش ایالات متحده به بهانه نابودی سلاح های کشتار جمعی و نابودی گروه تروریستی القاعده، از طریق بمباران همه جانبه و برق آسا اقدام به اشغال نظامی عراق نمود. هزینه سنگین این انتقال قدرت را مردم عراق متحمل شدند.
 
از میان حوادث ناگوار این جمعیت شیعه عراق بودند که بعد از اشغال خونین کشور شرایط دگرگون اما دشوار و تعیین کننده ای را آغاز نمودند. چرا که حجم عظیم ترور و بمب گذاری، شیعیان بی دفاع را هدف قرار داده بود. اشغال  گران به خوبی می  دانستند که تنها گروهی که در وضعیت بحران قادر به کنترل اوضاع و برقراری آرامش و پیاده سازیِ سیستم اداره کننده هستند شیعیان خواهند بود. البته باید گفت این جنگ آواری بود که بر سر تمام مردم عراق خراب شد.


در رویکرد جامعه شناسانه بافت عراق عمدتاً بافتی عشایری است. در عراق همانند برخی دیگر از کشورهای عربی عشیره، ایل، طایفه و قبیله نقش تعیین کننده ای در مناسبات سیاسی و اجتماعی دارند. این پدیده هم در میان اعراب و هم در میان اکراد عراق قابل است.

جامعه عراق موزاییک رنگارنگ و متنوعی است از بافت  های مختلف دینی، مذهبی و قومی فرهنگی. عراق ۲۴ میلیون نفر جمعیت دارد که حدود ۹۸ درصد آنان مسلمان و ۲ درصد مسیحی، یهودی، صابئی، ایزدی (یزیدی) هستند.

      
قبور مطهر 6 تن از امامان شیعه در این کشور قرار داشته و شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا در طول تاریخ زیارتگاه شیعیان جهان و بخصوص ایرانیان بوده است، از این جهت این کشور برای مردم و دولت ایران اهمیت فراوانی دارد.

ترکیب جمعیتی مسلمانان عراق به شکل زیر است: ۵۵-۶۰ درصد شیعه و ۴۰-۴۵ درصد سنی. البته هیچ گونه آمار رسمی در این زمینه وجود ندارد. این از ویژگی های کشورهای خاورمیانه است که اساساً از ارائه آمار جمعیت بر حسب مذهب یا قومیت پرهیز می کنند.

 
از نظر قومی، ۱۵ درصد جمعیت عراق کرد(حدود ۴ میلیون نفر)، ۳ درصد ترکمن(حدود  ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار نفر)، ۲ درصد آشوری و کلدانی(حدود ۴۰۰ هزار نفر) و ۸۰ درصد عرب هستند.

ترکمن های عراق عمدتاً در شهر کرکوک زندگی می کنند. در کرکوک به عنوان شهری چند مذهبی و چندقومیتی عرب ها، کردها و ترکمن ها به نسبت تقریباً مساوی در کنار یکدیگر زندگی می کنند.

 
 
کردستان عراق که به آن "اقلیم کردستان" گفته می  شود منطقه  ای خودگردان در شمال کشور است. این ناحیه بین دو جریان سورانی و بادینانی تقسیم شده است. همواره هر دو طرف سعی داشته اند در مناطق یکدیگر نفوذ کنند بطوریکه در تاریخ معاصر اغلب میانشان درگیری نظامی روی داده است. برخی تحلیل گران عقیده دارند درگیری بین دو جریان عمده شمال عراق بیش تر از آنکه ناشی از تقابل های ایدئولوژیک و سیاسی باشد، ریشه در تفاوت های قومی و عشیرهای دو جریان بارزانی و طالبانی دارد، البته از این رهگذر تفاوت های زبانی ساکنان این مناطق نیز مورد تاکید قرار می گیرد.

      
پس از سرنگونی رژیم حزب بعث عراق، کردها "حکومت سرزمین کردستان" در عراق را تشکیل دادند. از سال۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ پست ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه عراق توسط کردها اداره می‌گردد و اکنون جلال طالبانی رئیس جمهور و مسعود بارزانی صدر حزب دموکرات کردستان عراق و رهبر "حکومت سرزمین کردستان" است.

از جمله احزاب سیاسی کردستان که عضو پارلمان کردستان نیز هستند می توان به حزب دموکرات کردستان، اتحادیه میهنی کردستان، حزب سوسیالیست کردستان و حزب کمونیست کردستان اشاره کرد.

بر اساس اسناد تاریخی موجود، رهبران کرد از هر دو قبیله طالبانی و بارزانی در طول تاریخ به ایدئولوژی  های حاکم بر این منطقه به چشم برگ برنده نگریسته  اند. زیرا به این اندیشه بنیادین اعتقاد دارند که اگر کشورهای قدرتمند از ملتی کوچک پشتیبانی نکنند، این ملت هرگز به اهداف خود دست نمی‌یابد. در این راستا جهت تحقق هدف نهایی این گروه یعنی استقلال از کشورهای ایران و ترکیه و عراق، زمانی به حمایت از مواضع شوروی پرداخته اند و زمانی به ایران(پیش از انقلاب) پناهنده می  شدند. اما در دو دهه اخیر رهبران کرد در صدد جلب حمایت ایالات متحده امریکا به دلیل سیطره هژمونی آن بوده اند.

از طرف دیگر پس از سرنگونی رژیم صدام ،صهیونیست  ها که از گذشته های دور آرزوها و آمال فراوانی درباره عراق داشتند، بهترین موقعیت برای بهره‌ برداری را برای خود فراهم دیدند. جنگ آمریکا علیه عراق، یک گام، صهیونیسم را به سمت تحقق سیاست از نیل تا فرات نزدیک  تر کرده است. بنابراین عجیب نیست که در سال های اخیر حضور صهیونیست‌ها در عراق به اشکال مختلف افزایش یافته است. از دیرباز مهم ترین راهبرد امنیتی صهیونیسم بهره گیری از پتانسیل  های بالقوه و بالفعل اقلیت های دینی و قومی در کشورهایی است که در حریم دشمن قرار دارند. کردستان عراق محل بسیار مناسبی برای تحقق این هدف است.

 
اگر سایر کشورهای منطقه با روندی تدریجی در حال گذار از فرهنگ و سنن قدیمی به جامعه مدرن و قرارگیری در مدل توصیه شده برای کنترل جوامع تحت عنوان جهانی شدن هستند بنا به دلایل ذکر شده این روند باید با قدرت و سرعت بسیار بالاتری در کردستان با نسخه اصل اسرائیلی در تمام شقوق دنبال شود.
 
شمال عراق که تحت حاکمیت دولت خودمختار کردستان است به عنوان مرکز ثقل حضور اسرائیل قرار داده شده است.

 
تغییرات از شق فرهنگی در انتشار کتاب هایی که سعی در برجسته نمودن حضور یهودیان در کردستان دارند گرفته تا روند سریع اباحی  گری در میان بانوان را شامل می شود.
 
حكومت محلي كردستان عراق در راستاي همكاري و هماهنگي با رژيم صهيونيستي و خوش خدمتي به اقليت يهودي مقيم اين منطقه، اجازه انتشار و فروش مجله اسرائيلي-كرد را در اين منطقه صادر كرده است. اين مجله در 50 صفحه به زبان كردي و 2 صفحه به زبان انگليسي و با تيراژ 1500 نسخه در شهر اربيل منتشر مي‌شود.

در کنار تمام موارد ذکر شده باید این مطلب را نیز خاطر نشان نمود که مردم کردستان علاقه فراوانی به فرهنگ و هنر ایرانی داشته   و دارند. به عنوان مثال خواننده‌های موسیقی پاپ ایران و نوازندگان و خوانندگان کرد ایرانی در این منطقه از محبوبیت زیادی برخوردارند و شماری از این هنرمندان برنامه‌های کنسرت را بنا به درخواست مردم و دولت در ناحیه کردستان عراق انجام داده اند.

      
 
بانوان عراق
بعد از اشغال عراق و سرنگونی رژیم صدام فضای نسبتاً مناسبی جهت فعالیت گروه  ها و اقوام مختلف فراهم آمد. کشور عراق به دلیل دارا بودن اماکن زیارتی و حضور عتبات عالیات دارای قابلیت دسترسی آسان و سریع به تجمعات زنان مسلمان و به خصوص شیعه است. در طول مدت اشغال عراق و با توجه به فرصت بدست آمده و ناتوانی اشغال گران از ارائه الگوی فکری متناسب و سازگار با فرهنگ اسلامی این ناحیه، بانوان نخبه و شیعه عراق می  توانستند در مجامع عمومی ذکرشده به بیان تفکرات و خط مشی اصلی جهان اسلام پرداخته و بانوان این مناطق (اقوام و قبایل عراقی) را طی یک بازه زمانی معین به نوعی مواضع وحدت بخش نزدیک سازند و با بهره  گیری از موقعیت جغرافیایی شیعی در راستای ارتقاء جایگاه شیعیان در جهان نقش بسزایی ایفا نمایند. مسئله  ای که به نظر می  رسد در میان بانوان نخبه عراق تا کنون به شدت مغفول مانده است و یا این که حوزه های علمیه و مدارس دینی شیعی در تربیت مدرسین و مبلغین کارآمد، در حد انتظار موفق نبوده اند.

 
بانوی اول و خانواده وی
خانم طالبانی به عنوان بانوی اول بنا به نقل قول مستقیم از خود ایشان تمام عمر را وقف اهداف مبارزاتی نموده است. از زمان کودکی وی که به علت مخالفت پدر با رژیم سابق مدام در مسافرت بوده تا زمان حال که خود و همسر و فرزندانش در راستای تحقق اهداف حزب میهنی منطقه کردستان فعالیت می کنند. البته همان طور که ذکر شد برای تحقق اهداف فوق رایزنی با مقامات اسرائیل شکل ویژه ای دارد و در این زمینه علاوه بر رئیس جمهور اعضای خانواده وی نیز مشارکت دارند.

      
عروس خانواده "خانم شری کراهام" یک یهودی صهیونیست می  باشد. وی به عنوان یکی ار حلقه های اتصال حاکمیت عراق و ایالات متحده از زمان شروع جنگ عراق تا کنون مسئولیت انتقال حقوق بشر امریکایی به عراق را بر عهده داشته است. نقش وی یادآور نقش آن دسته از زنان یهودی در سراسر جهان است که با وارد شدن در ترکیب خانوادگی سیستم حاکم نقش تعیین کننده  ای در ادامه نسل حاکمان و خط مشی سیاسی یک ملت از خود بر جای گذاشته اند.
      




بررسی کلی
مردم عراق سال  هاست در حال دست و پنجه نرم کردن باعوامل داخلی و خارجیِ عقب ماندگی و عدم توسعه یافتگی کشورشان هستند. قبل از اشغال عراق عمده مشکل مردم دیکتاتوری و ظلم و فساد حکومت صدام بود، بعد از اشغال نظامی نیز مشکلات ساختار حکومتی تا به امروز کماکان ادامه دارد. یکی از معضلات اصلی که آینده این کشور را تهدید می  کند تمایلات جدایی طلبانه کردهای این کشور و دامن زدن به این مسئله از سوی غرب است.

انتخاب رئیس جمهور هم از میان این گروه به عقیده نگارنده راه حل مناسبی به نظر نمی  رسد زیرا زمانی که همسر رئیس جمهور به عنوان بانوی اول به مجامع بین المللی معرفی می  شود، شکافی عمیق در میان ایدئولوژی اکثر مردم و سیستم حاکم دریافت می شود و این شکاف سایر رویکردهای اجتماعی را نیز در بر می  گیرد. از آن   جایی که امکان تغیر سیستم سیاسی درکوتاه مدت وجود ندارد باید حداقل در انتخاب و معرفی بانوی اول تدبیر مناسب تری اندیشیده شود.

در کنار بانوی اول عراق که ارتباط خود با امریکا و صهیونیسم جهانی را در سطح عالی حفظ کرده و مانند سایر بانوان اول دول عربی در کشورهای مسلمان مسیر تباهی بانوان به سوی بی عفتی های حاصل از اندیشه های فمینیستی ریل گذاری می کند، نباید از نقش بانوی در سایه عراق گذشت، عروس بانوی اول که هم مسئولیت پرورش نسل بعدی این خانواده را بر عهده دارد و هم اینکه به خوبی میراث داریِ ماترک استر در دنیای سیاست است.