به گزارش مشرق به نقل از فارس، یکی از نهادهای تاثیرگذار در آموزش‌عالی کشور، کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی است. این کمیسیون با نظارت و بررسی راهکارهای توسعه آموزش عالی کشور، نقش مهمی در راستای پیشرفت کشور ایفا می‌کند.

اما متاسفانه این کمیسیون در مجلس هشتم دچار برخی حاشیه‌ها شد. این حاشیه‌ها تا جایی ادامه داشت که حتی در تعیین ریاست این کمیسیون نقش لابی بیرونی همچون عبدالله جعفرعلی جاسبی تاثیرگذار بود.

همین حاشیه‌ها باعث شده بود که کمیسیون در طول عمر خود، نگاه سیاسی به امور آموزشی کشور داشته باشد و انتظارات را محقق نسازد.

اکنون اما در مجلس نهم، چینش و ساختار این کمیسیون با کنار رفتن رئیس سابق دانشگاه آزاد، دچار تحول شد. بر همین اساس با محمدمهدی زاهدی رئیس این کمیسیون به گفت‌و‌گو نشستیم تا ضمن بررسی اولویت‌ها و دغدغه‌های کمیسیون آموزش، وضعیت فعلی آموزش عالی را بررسی کنیم.

متن زیر ماحصل این گفت‌و‌گو است:

وضعیت فعلی آموزش عالی و نقاط ضعف و قوت آن را چگونه می‌بینید؟

*زاهدی: خوشبختانه زیر ساخت‌هایی که در طول انقلاب-به ویژه در دولت نهم- ایجاد شده و در دولت دهم نیز ادامه داشته، وضعیتی را برای تولید علم و فناوری در کشور فراهم کرده که برآیند آن افق درخشانی را به نمایش می‌گذارد.

به عقیده من از بابت زیرساخت‌ها خیلی خوب کار شده است. حتی اگر به صورت کمی هم بررسی کنیم، آمار و ارقام به خوبی بر این ادعا صحه می‌گذارد.

براساس اعتراف موسسات آمریکایی، نرخ رشد ایران 11 برابر متوسط جهانی در تولید علم است. این نشان می‌دهد که وضع ما خیلی خوب است. ما توانستیم فاصله تولیدات علمی زیاد خود با ترکیه که در اوایل دهه 80 حدود 2 برابر ما بود، به جایی برسانیم که در رقابت تنگاتنگ با آنها باشیم؛ ضمن اینکه اگر مقالات علوم انسانی‌ ما به صورت آکادمیک بین‌المللی به چاپ برسد، یقینا بر اساس شاخص‌های جهانی، از ترکیه جلوتر می‌بودیم. اما متاسفانه مقدار زیادی از مقالات علوم انسانی ما به چاپ نمی‌رسد؛ به هر روی رتبه زیر 10 جهان در تعداد زیادی از شاخه‌های علوم و اولی در منطقه، حکایت از وضع خوب علمی ما دارد.

البته این بدان معنا نیست که ما مشکلی نداریم؛ مسلما نقایصی داریم که نباید آن را نادیده بگیریم. هیچ کشوری نمی‌تواند بگوید آموزش عالی بی‌نقص دارد.

بیان ضعف‌های آموزش عالی

بیشتر ضعف‌های ما در آمایش آموزش عالی است ولی باید سریعا این آمایش تمام شود تا بدانیم در کشور چه می‌گذرد. اواخر دوره تصدی وزارت علوم توسط بنده، در سال 87 آمایش آموزش عالی آغاز شد و قرار بود سال 88 آمایش تمام شود. پس از کنار رفتن من، دوستان بعدی آن کار را ادامه دادند، ولی سرعت سابق را نداشت.

یکی دیگر از ضعف‌ها این است که ما در تئوری خوب کار کردیم و باید فضا را به سمت و سوی فضای مهارتی ببریم؛ یعنی باید در آموزش‌ عالی بازنگری شود تا ضمن اینکه از نظر تئوریک فارغ‌التحصیلان ما غنی باشند و در کنار آن حتما آموزش مهارتی هم ببینند. این آموزش مهارتی مختص فنی‌وحرفه‌ای نیست و حتی دانشجویان علوم انسانی باید آن را بگذرانند.

مثلا دانشجوی حقوق در همان دوره لیسانس به کارآموزی در محاکم قضایی برود. دانشجوی حسابداری و جامعه‌شناسی، کارآموزی بگذرانند. ما در این زمینه کمبود داریم. این حرف، حرفِ نویی است. البته تا این مسائل کار کارشناسی به خود ببیند و به کرسی بنشینند، زمان‌بر است. این نظر شخصی خودم هست و شاید نظر کارشناسی کمیسیون آموزش و تحقیقات هم نباشد؛ باید آموزش عالی‌مان به سمت آموزش مهارتی پیش برود، ضمن اینکه به تولید علم باید بهای جدی بدهیم اما از آموزش مهارتی نباید بگذریم. ما علاوه بر اینکه به علم و فناوری و رشد آن بها می‌دهیم باید به اقتصاد دانش‌بنیان، اشتغالزایی و کارآفرینی، کمک کنیم.

دانشگاه‌های ایران می‌توانند اینکار را بکنند؛ نمونه هم داریم؛ مثلا تمام سیستم آموزشی آلمان مهارتی است. من به آن سختی تاکید ندارم ولی در کشور ما باید این اتفاق بیفتد. بنابراین نواقص و حسن‌هایی در آموزش عالی ما وجود دارد.

بر همین اساس کمیسیون آموزش مجلس، این چند مساله را جزو اولویت‌ها قرار خواهد داد و سعی خواهد کرد با کمک مسئولین ذیربط و شورای عالی انقلاب فرهنگی روی این موضوعات کار کند تا بستر رشد آموزشی عالی کشور آماده و منابع آن بیش از قبل، نصیب کشورمان شود.

کمیسیون مجلس نهم یک کمیته هم با نام تحول علوم انسانی تشکیل داد. وزیر علوم نیز اعتقاد دارد برای تحقق تولید ملی باید علوم انسانی را متحول کنیم. ولی اکنون شاهدیم چند سال از این قضیه می‌گذرد و خروجی نداشته‌ایم. نظر شما نسبت به اقدامات انجام شده چیست؟ به نظر شما چه اقداماتی را باید در این راستا انجام داد؟

*زاهدی: من در قسمت قبلی خیلی وارد جزئیات نشدم. اگر جزئی وارد شویم، نقایص زیاد است. یکی از آنها، علوم انسانی است. جنس علوم انسانی با حوزه‌های علوم پایه و مهندسی فرق می‌کند. وقتی صحبت از انسان است، صحبت از یک موجود پیچیده‌ای است که روح، فکر، عقل، بینش و اعتقاد دارد.

کار کردن برای چنین موجودی زیاد راحت نیست. این فرق می‌کند با اینکه بگوییم می‌خواهیم ماشین بسازیم یا قطعه بسازیم. در حوزه علوم انسانی کار خیلی سخت است و شاید یکی از دلایلی که تاکنون نتوانستیم در کشور در بحث علوم انسانی با رویکرد اسلامی، با موفقیت روبرو شویم، همین پیچیدگی‌ است.

بنده در دولت نهم کمیته علوم انسانی را در وزارتخانه‌ تشکیل دادم و علیرغم اینکه رشته تحصیلی خودم ریاضی بود، مسئولیت آن را بر عهده گرفتم و جلسات مستمری با صاحب‌نظران حوزه و دانشگاه داشتم. کمیته‌های متعددی را برای بازنگری در رشته‌های موجود علوم انسانی و تعریف رشته‌های جدید، تشکیل دادیم.

ما زمانی که کار را شروع کردیم، با مشکلات اساسی برخورد کردیم که همان مشکلات همین الان هم وجود دارد. مثالی برای ایجاد رشته اقتصاد اسلامی در کشور در مقطع لیسانس بزنم. برای تدریس این رشته، اول باید در این رشته استاد داشته باشیم. ما چقدر استاد در کشور داریم که بتوانیم اقتصاد اسلامی را جایگزین کنیم؟ پس نیاز به استاد داریم. استاد را از خارج که نمی‌توانیم وارد کنیم. پس باید استاد تربیت کنیم و دوره دکترا ایجاد کنیم تا کادرسازی کنیم. تعریف دکترای این رشته زمان می‌برد. باید درس و ویژگی‌هایش آماده شود و پس از آن متن درس را تعریف کرد. چه کسی باید متن درس را آماده کند؟ ما انسان‌های بزرگی در کشور داریم که می‌توانستند در این حوزه‌ها کار کنند؛ اما اینها هیچ کدام قلم بدستانی که بتوانند متنی را به عنوان درس در دانشگاه تولید کنند، نداشته‌ایم.

یعنی ما با این مواجه شدیم که نمی‌توانیم متن درس ایجاد کنیم. این باور کردنی نیست. خیلی کار سختی بود. این مشکل در اکثر رشته‌های علوم انسانی وجود داشت. یعنی می‌رفتیم به سراغ رشته و همه کار را می‌کردیم در آخر که نوبت متن بود، گیر می‌کردیم و اکنون هم این گیر ادامه دارد.

باید حوزه و دانشگاه توامان با هم آدم‌هایی را بپرورانند که تخصص نگارش این تکس‌ها را داشته باشند. بنده به عنوان معلم ریاضی در دانشگاه ممکن است زیبا درس بدهم اما این با نوشتن کتاب درسی، فرق می‌کند. باید به استاد آموزش داده شود و دوره بگذراند تا به مرور زمان یاد بگیرند چگونه علم و دانش را می‌توان کتاب کرد.

در این تولید علم به متن، نمی‌توان اندیشه‌های شهید آوینی را در هنر و شهید مطهری را در علوم انسانی جایگزین کنیم؟

*زاهدی: تولید علم به متن درس، فرق می‌کند و گرنه ما دانشمندان زیادی را در حوزه داریم. آقای جوادی آملی انسان کوچکی نیست ولی چارچوب کاری آنها فرق می‌کند. کتاب درسی باید در نهایت یک پیام مشخص داشته باشد. کتاب مقدمه، فصل‌بندی، تاریخچه و منابع دارد و اساسا شیوه نگارش متفاوتی دارد. ما علیرغم اینکه علمای بزرگی در حوزه و دانشگاه داریم ولی کسانی که کتاب درسی با رویکرد علوم انسانی اسلامی بنویسند را کم داریم که باید در این زمینه کار کنیم، نیرو پرورش دهیم تا در نهایت بتوانیم از علم آنها استفاده کنیم.

شورای عالی انقلاب فرهنگی کمیته تحول علوم انسانی را تشکیل داده و دکتر حداد عادل مسئولش است. ایشان اخیرا به عنوان رئیس کمیته تحول علوم انسانی گزارش کارشان را دادند. این نشان می‌دهد که ما خودمان دغدغه علوم انسانی  داریم.

ما در سرفصل مشکل نداریم؛ مشکل ما در تبدیل سرفصل به متن و محتوا است. ما تا مرحله سرفصل‌نویسی راحت جلو می‌رویم ولی مشکل از اینجا به بعد است. این چیزی نیست که سریع به نتیجه برسد. علوم انسانی مثل علوم‌تجربی و فنی و مهندسی نیست؛ جوشش آن باید همراه علم، بصیرت، روانشناسی و روحیه مذهبی باشد.

برای تحول علوم انسانی استفاده از اندیشه‌های بزرگان چقدر در دستور کار است؟

*زاهدی: همه اینها در دستور کار است. در برخی از رشته‌ها همچون روانشناسی و جامعه‌شناسی در کشور ما کار نشده است. یادم است در همان ایام از پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خواهش کردم که روانشناسی تربیتی را با رویکرد اسلامی راه‌اندازی کنند. الان نمی‌دانم این موضوع به کجا رسید.

امیدوارم کارهایی انجام شده باشد. مهم انگیزه است که خوشبختانه در کشور وجود دارد. البته شک نداریم که سرعت کار کم است؛ باید بررسی کنیم که چرا سرعت کم بوده است. به طور حتم یکی از دلایلش مشکل تبدیل علم به متن و اینکه کادر هیئت علمی به میزان کافی در این حوزه‌ها نداریم، است. بنابراین بایستی دوره‌های دکترا ایجاد کرد که خیلی از آنها را ما ایجاد کردیم و فارغ‌التحصیلان آن از امسال و سال آینده از دانشگاه بیرون می‌آیند.

حال بفرمایید که کمیسیون در تسهیل قوانین برای شرکت‌های دانش‌بنیان و... چه برنامه‌هایی در دستور کار دارد؟

*زاهدی: ما 5 کمیته در کمیسیون ایجاد کردیم که یکی از کمیته‌ها، کمیته تحقیق و فناوری است. در کنار این از همه کمیته‌ها خواستیم اولویت‌هایشان را برای بررسی به ما بدهند تا بررسی کنیم. خود من ایده‌هایی را به دوستان دادم. یکی از مواد تاکیدی شرکت‌های دانش‌بنیان است. آن چیزی که شما اشاره کردید، تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد است. مجلس قانونی در حمایت از این مراکز تصویب کرده‌ اما این قانون آنطور که باید و شاید هنوز به کرسی ننشته. باید ببینیم گیر کار در کجاست که حمایت لازم را ندارد.

ما باید در پایان سال چشم‌انداز 1404، 50 هزار شرکت‌ دانش‌بنیان در کشور داشته باشیم. فکر می‌کنم اکنون حدود 12 هزار شرکت داریم؛ بنابراین باید کار سنگینی را انجام دهیم تا به این افق برسیم. امیدواریم که در کمیسیون بتوانیم در تعامل نزدیک با معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور، وزارت علوم، بهداشت، جهاد و صنایع، موانع پیش‌رو را از بین ببریم و بتوانیم حرکت شتابانی برای حمایت از این شرکت‌ها داشته باشیم. مقام معظم رهبری نیز بر حمایت بیشتر از این شرکت‌ها تاکید داشتند.

دنیای امروز دنیای علم و فناوری است ما حتی اگر دنبال ثروت هم باشیم به جای اینکه تکیه کنیم بر منابع طبیعی، باید به دنبال علم و فناوری باشیم.

 یکی از مشکلات امروزی فاصله بین نخبگان و نهادهای دولتی است. نخبگان گلایه دارند که باید به دنبال نهادهای دولتی بدوند. مجلس چه اقدامی می‌خواهد در این زمینه انجام دهد تا شاهد چنین موضوعاتی نباشیم؟

*زاهدی: رسیدگی به شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری جزو اولویت‌های ما است ولی تاکنون انتظار پیش‌بینی شده، برآورده نشده که این موضوع را باید بررسی کنیم. این مربوط به سوال شما می‌شود. وقتی ما ببینیم گیر کار کجا بوده است و آن را بشناسیم، یقینا می‌توانیم آن را از بین ببریم.

*نقش دولت نهم در رشد پارک‌ها

ارزیابی‌ای در این زمینه دارید؟ با توجه به اینکه خودتان وزیر بودید؟

*زاهدی: شرکت‌های دانش‌بنیان بحث جدیدی است و قانونش 2 سال پیش تصویب شده و هنوز آئین‌نامه‌های اجرایی آن نهایی نشده؛ باید در دولت این اتفاقات بیفتد تا آثارش را در جامعه ببینم. اگر پارک‌های علم و فناوری که قبل از دولت نهم در کشور ایجاد شده و بعد با سرعت زیادی در دولت نهم در تمام کشور ایجاد شد، نمی‌بود، یقینا دستاوردهای ما خیلی کمرنگ‌تر از آن چیزی است که اکنون داریم.

* با واژه«خروج نخبگان» موافق نیستم

کمیسیون آموزش برای کاهش خروج نخبگان چه برنامه‌ای دارد؟

*زاهدی: من با واژه «خروج نخبگان» خیلی موافق نیستیم.  معتقدم هر ایرانی از هر طیف هم باشد، هر جای دنیا برود، به فکر کشورش هست. دلیلی ندارد همیشه نخبگان را مدیریت کرد. مدیریت کردن یک بحث است، استفاده کردن یک حرف دیگر. یک اشکالی هم در واژه فرار مغزها و نخبگان است که بدون اینکه بیاییم بگوییم منظورمان چه هست، از فرار صحبت می‌کنیم. آیا هر کسی که از کشور خارج شد، نخبه است و فرار کرده است؟ واقعیتش این طور نیست.

من در وزارت علوم مسئولیت داشتم و بعد وزارت نیز سفیر بودم و با بخش‌های زیادی از ایرانیان خارج کشور ارتباط داشتم. خیلی از آنها به توسعه علم و فناوری کشور کمک کردند.

مقام معظم رهبری بارها و بارها در حمایت از نخبگان وارد کار شدند؛ اینکه جلسه ماه رمضان صرفا با شرکت‌های دانش‌بنیان گذاشته شود، حامل یک پیام مهم است. یعنی بالاترین مقام کشورمان پشت این شرکت‌ها است؛ دولتمردان هم هستند؛ مجلس نیز فراکسیونی که از قبل به نام «نخبگان» بود را به فراکسیون «اقتصاد دانش‌بنیان و نخبگان» تغییر نام داد تا نشان دهد نگرش مجلس به این فراکسیون تغییر پیدا کرده و مخترعین و مکتشفین مورد حمایت مجلس‌اند.

-فارس: اخیرا یکی از فعالین شرکت‌های دانش‌بنیان نامه‌ای را برای ما ارسال کرده است که در آن یکی از زیرمجموعه‌های یک نهاد دولتی به طور رسمی تقاضای ارائه فرمول از این فرد را کرده است. اگر این فرد فرمول اختراع خود را ارائه کند، عملا اختراعش دزدیده می‌شود و امکان سوءاستفاده‌ از آن وجود دارد. برنامه‌ای برای ورود به این مباحث دارید؟

*زاهدی: در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ضمن اینکه همه اجزای نظام به دنبال این هستند، باید کاستی‌ها را رفع کنیم و شتابزده هم نباید عمل کنیم تا اثرات منفی نیز داشته باشد. ما اطلاعاتی هم داشتم که در برخی مواقع سوءاستفاده شده. موارد خلاف قانون را برای پرهیز از آن، حتما به ما ارجاع دهید؛ مطمئن باشید که کمیسیون بلافاصله اقدام می‌کند.

-فارس: شرکت‌های دانش‌بنیان از کمبود نقدینگی هم گلایه دارند. برنامه‌ای برای حمایت مالی از شرکت‌ها دارید؟

*زاهدی: با حمایت مجلس و دولت، برای حمایت مالی از شرکت‌ها، صندوق توسعه فناوری پیش‌بینی شده است ولی در این زمینه نباید عجله کرد که برخی مسائل لازم را فراموش کنیم.

-فارس: سال گذشته کمیسیون وزیر علوم را موظف کرد که  کمیته صیانت از دانشمندان هسته‌ای را تشکیل دهد و تا مهرماه گزارش آن را به کمیسیون ارائه دهد. آیا این گزارش داده شده است؟

*زاهدی: هنوز نزدیک به 3 ماه از عمر مجلس را گذراندیم. واقعا کمیسیون فعال است ولی اینقدر مساله جاری در کمیسیون مطرح است که باورتان نمی‌شود. بعد 6 ماه بهتر می‌توانیم درباره گزارشات پاسخ دهیم.

-فارس: وزارت علوم باید سال گذشته این گزارش را ارائه می‌داد. چرا این گزارش هنوز ارائه نشده و کمیسیون پیگیری نکرده؛ علاوه بر این وزارت علوم و بهداشت می‌بایست براساس برنامه پنجم توسعه بیش از 10 مورد گزارش به کمیسیون به صورت سالانه دهند. آیا این گزارش‌ها به شما داده شده است؟

*زاهدی: از کمیته‌های 5 گانه خواسته‌ام که چند مساله را لحاظ کنند. یکی از این مسائل اولویت‌سنجی اسناد بالادستی همچون «نقشه جامع علمی کشور»، «برنامه‌ پنجم توسعه» و  سندهایی مثل «نانو فناوری»، «هوافضا» و «زیست فناوری» و همین طور مطالبات رهبری است.

بحث‌های نظارتی، یکی از مسائل وارد بر آنهاست. اگر قانون برنامه پنجم را در نظر بگیریم، یکی از مباحث‌ گزارشات آن است. در کنار این وظیفه رصد تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی، میزان تولید علم و بودجه پژوهشی که باید به 3 درصد در پایان برنامه پنجم برسد، بر عهده ماست. همچنین بررسی برنامه‌هایی برای رسیدن به این مسائل از وظایف کمیسیون است که کمیته‌ها آن را بررسی می‌کنند.

-فارس: ارزیابی شما از حضور دانشجو و تغییر مدیر دانشگاه آزاد بعد از 30 سال چیست. برنامه مجلس برای تحقیق و تفحص از دانشگاه آزاد چیست؟

*زاهدی: آئین‌نامه داخلی مجلس اجازه می‌دهد هر کسی درخواست تحقیق و تفحص کند. درست نیست که این را به حساب کل مجلس بیاوریم؛ در این زمینه اگر نمایندگان درخواست کنند، تفحص صورت می‌گیرد.

* توصیه زاهدی به فرهاد دانشجو

نظر بنده این است که هنر یک مدیر این نباید باشد که غرق در گذشته باشد. مدیر بایستی آینده‌نگار باشد و بصیرت داشته و با استفاده از تجربیات و مسائل که در گذشته بوده مسیر را برای سرعت بیشتر هموار کند. اگر دستگاهی بخواهد به دنبال اشکال مجموعه یا وزیری برود، مطمئنا آن مسئول موفق نخواهد شد. پس مسئولین باید مواظب باشند که خود را اسیر گذشته نکنند و فرصت را از دست ندهند. زمانی در ضرب المثل‌ها می‌گفتند وقت طلاست ولی واقعا وقت فوق طلاست.

وقت قابل مقایسه با طلا نیست؛ زمان را نباید از دست داد، به خصوص برای کسی که مسئولیتی دارد و لحظه لحظه زمانش برای خودش نیست و متعلق به کشورش نیست. این فرد اگر زمانی را هدر کند، زمانی از کل کشور را هدر داده است. من به عنوان معلم دانشگاه اگر در کلاسم سهل‌انگاری کنم ضربه‌اش را 30 تا 40 دانشجو می‌بیند ولی وقتی به عنوان وزیر این کار را کنم، وضع خیلی فرق دارد؛ اگر فرد رئیس جمهور باشد که دیگر هیچ.

توصیه‌ام به دکتر دانشجو همین است خودش را زیاد در این فضا نبرد چون به ضررش تمام می‌شود، اما حق بقیه است که این موضوع را بررسی کنند.

-فارس: نظرتان درباره حضور جاسبی در هیئت امنای دانشگاه آزاد چیست؟

*زاهدی: فکر می‌کنم دیگر عضویت جاسبی در هیئت امنا منتفی شده است. آخرین چیزی که چند روز پیش پرسیده‌ام این است که اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی نمی‌توانند عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد باشند.

-فارس: آقای زاهدی! دانشجویان و نخبگان بسیاری به دانشجوی پولی اعتراض دارند. برنامه کمیسیون در این باره چیست؟ نظر خودتان را هم بفرمایید.

*زاهدی: ما با این واژه‌ها بایستی درست مواجه شویم. اکنون 90 درصد آموزش عالی کشور پولی است. پیام نور یک میلیون دانشجو، دانشگاه آزاد یک میلیون و سیصد هزار دانشجو و دانشگاه علمی‌کاربردی 400 هزار دانشجو دارد که همه اینها پول می‌گیرند. 90 درصد آموزش عالی کشور پولی است اما اینکه اینها را جزو دانشجوی پولی می‌گذاریم یا نه، یک مسئله است. به عقیده من اینها نباید جزو دانشجوی پولی محسوب شوند. ما در کشور برنامه‌های بالادستی داریم. یکی از بندهای برنامه پنجم استفاده از ظرفیت اضافه برای جذب دانشجوی پولی را مجاز شمرده است. این قانونی است که شورای نگهبان روی آن صحه گذاشته و اشکالی به آن نگرفته است.

 

ما باید مدافع قانون باشیم ولی اگر ببینیم این قانون، اشکال دارد باید دوباره به صحن علنی مجلس بیاید و عوض شود اما اگر برنامه پنجم بخواهد در مجلس تغییر پیدا کند، باید دوسوم نمایندگان به آن رای بدهند. جمع این مقدار رای، کار آسانی نیست.

-فارس: قانون اختیار جذب دانشجوی پولی را داده است اما برخی دانشگاه‌ها به جذب دانشجوی پولی تمایل عجیبی دارند. در عین حال اساتید معتقدند که نباید دانشگاه‌های نخبه‌پرور مانند تهران به این سمت بروند.

*زاهدی: این سیاست‌ها را باید وزارت علوم مشخص کند. وزیر علوم می‌تواند روی این موضوع نظر دهد که کدام دانشگاه می‌تواند دانشجوی اینچنینی بگیرد و کدام دانشگاه نباید بگیرد. این هنر وزارتخانه است. ما چون مجری قانونیم، به دنبال اجرای آن هستیم. ما دیگر نمی‌توانیم وارد جزئیات شویم.

* دانشجوی پولی دانشگاه تهران، ضرر نمی‌بیند

-فارس: بالاخره مجلس یک بعد نظارتی هم دارد. این یک امر مسلم است که کیفیت کار با دانشجوی پولی پایین می‌آید. کمیسیون می‌تواند از این بُعد وارد شود.

*زاهدی: یقینا فارغ‌التحصیلان پولی دانشگاه تهران کیفیت بهتری از بسیاری از دانشگاه‌های دولتی دارند و مسلما دانشجو ضرر نخواهد کرد ولی اگر اینها را با دانشجویانی که از طریق آزمون سراسری وارد دانشگاه می‌شوند مقایسه کنیم، مطمئنا کیفیت اینها پایین‌تر است.

*نمی‌توانیم به دانشگاه تهران بگوئیم دانشجوی پولی نگیر

ما نمی‌‌توانیم به وزارت علوم و دانشگاه تهران بگوئیم که دانشجو در تهران 2 جذب نکنند؛ اینها را بهتر است وزارت علوم تعیین کند و اگر جایی ما احساس خطر کنیم یقینا در مجلس این موضوع را بررسی می‌کنیم.

-فارس: تا الان احساس خطر نکرده‌اید؟

*زاهدی: ما تازه کار را شروع کردیم و طرح‌های بسیاری همچون نظام آموزش و پرورش را در دست بررسی داریم که خیلی سنگین است و شاید بیش از 60 درصد وقت‌ کمیسیون را بگیرد.

بنابراین اینکه ما فرصت کنیم به همه حوزه‌ها رسیدگی کنیم، فراهم نشده است. ولی حتما در آینده گزارش خواهیم خواست. اینجور موانع را زمان قانونگذاری باید لحاظ کرد. اگر مشکلاتی هم می‌تواند در آینده داشته باشد، باید زمان قانوگذاری احتیاط کرد و خیلی عجولانه برخی قوانین را تصویب نکرد.

*نظرم درباره دانشجوی پولی، دور از شما نیست

ممکن است نظر شخصی من یک چیز باشد و دور از صحبت‌های شما نباشد ولی وقتی به عنوان رئیس کمیسیون جواب می‌دهم باید مدافع قانون باشم.

یکی دیگر اینکه در برنامه پنجم در ماده 20 بند «ح» اختیارات زیادی را به دانشگاه‌ها داده است. این برنامه به دانشگاه‌ها اختیار داده است در مسائل توسعه آموزشی با تصویب هیئت‌امنا و پس از آن تائید وزیر علوم، اجرایی شود.

بنابراین ممکن است در یک دانشگاه هیئت‌امنا یک تصمیم بگیرد و در یک دانشگاه دیگر هیئت‌امنا، تصمیم دیگری بگیرد. هر دوی این تصمیمات صحیح است و لازم هم نیست که هیئت‌امناها از همدیگر تبعیت کنند.

* مطالعه برای بررسی عملکرد برادران دانشجو

-فارس: شما حضور 2 برادر (فرهاد و کامران دانشجو) در نظام آموزش عالی را مثبت می‌دانید یا منفی؟

*زاهدی: من اینطور به قضیه نگاه نمی‌کنم. من نگاه می‌کنم به اینکه افرادی صاحب مسئولیت، ویژگی و شایستگی آن مسئولیت را دارند یا نه و اگر شایستگی دارند چه اشکالی دارد برادر باشند؛ برادر شدن که جرم نیست. درباره عملکردشان نیز باید مطالعه کنیم تا بعد بگوئیم که عملکردشان مثبت یا منفی است.

-فارس: آقای زاهدی! شما همه چیز را گردن دستگاه‌های دیگر انداختید. بالاخره مجلس ابزار نظارتی هم دارد. سوال یا استیضاح و کشاندن وزیر به مجلس، بخشی از این ابزارهاست.

*زاهدی: بگذارید مثالی بزنم؛ مجلس یک بار راجع به مسائل ارزی تصمیم گرفت و روز بعد لغوش کرد. یا بحث وقف دانشگاه آزاد؛ بالاخره مجلس تصویب کرد و شورای نگهبان هم آن را به کمیسیون ارجاع داد. یا بحث دانشگاه پولی که شما می‌گوئید قانون است. ما باید از قانون حمایت کنیم؛ قانون ولو بد باشد، اجرا کردنش بهتر از بی‌قانونی است. اگر مرجعی قانونی آن را تصویب کرده، نمی‌توانیم لغوش کنیم ولی می‌‌توانیم به تصویب‌کننده بگوییم بازنگری کنید. مسلم است که 140 واحد متناسب این مقطع است و 160 واحد درسی برای کارشناسی خیلی زیاد است. ما نمی‌توانیم به دانشگاه دستور توقف دهیم.

-فارس: نظر شما درباره هدفمندی ارز چیست که به دانشجویان برای رشته‌های پیش پا افتاده ارز ندهیم.

*زاهدی: تا آنجایی که من مطلعم هیچ تصمیم‌گیری در این باره نشده و بیشتر شایعات بوده است. نظر شخصی بنده این است که ما هنوز به تحصیلات تکمیلی نیاز داریم و خیلی از کسانی که از کشور خارج می‌شوند، برای تحصیلات تکمیی است که در ایران نتوانستند ادامه تحصیل دهند.

واقعا دانشجویان ایرانی خارج کشورمان در تحصیلات تکمیلی خوش می‌درخشند. وقتی میدان را می‌بینند که می‌توانند در فضای علمی و فناوری آنجا جولان دهند، کار و فعالیت می‌کنند.