سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل بانام «ویژه‌های مشرق» شمارا در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم.

در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید

************

روزنامه‌های امروز چهارشنبه ۲۵ مردادماه در حالی چاپ و منتشر شد که شب‌های سرخ در مناطق اشغالی، وضعیت زندان‌ها و زندان‌های تعطیل شده، حکم بازداشت ترامپ، بهره برداری از ۱۵ میلیارد دلار طرح نفت و گاز و یک قدم تا آزادسازی قیمت خودرو در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.

برای ارزیابی حکومت طالبان در این دو سال گذشته، موضوع‌ها و موارد مختلف می‌توانند به عنوان معیار موفقیت و یا ناکامی در نظر گرفته شود، ولی تجربه نشان داده است که معیارهای انتزاعی و یا کاملا فرعی برای بررسی وضعیت طالبان و چشم‌اندازهای پیش رو، کارآمد نیستند. در تهران انتشار سازمان یافته برخی اخبار درباره همسایه شرقی قابل توجه است، گویی جریانی خاص قصد دارد مسائل میان دو کشور را امنیتی کند! با توجه به حوزه تمدنی مشترک میان ایران و افغانستان و حضور بسیاری از پناهندگان در ایران این دست اخبار تفسیر خاصی دارد.

روزنامه آرمان امروز که وابسته به اصلاح‌طلبان است، در شماره امروز خود دستاورد صادراتی طالبان را ترور خوانده و نوشته است:

اینکه طالبان جهاد در خارج از افغانستان را روا نمی دانند و سخنگوی این گروه به صراحت از مذموم بودن آن یاد می کند، صرفا فشارهایی است که دولت پاکستان با توجه به چالشهای که در داخل با گروه های تروریستی مواجه است، برطالبان وارد می کند تا جلوی هرگونه تعرض به خاک پاکستان را بگیرد. دکترین تروریست پروری سیاست مداران پاکستان که سالها به صورت موفقیت آمیز در داخل افغانستان از آن کار می گرفتند امروزه به مانند تیغ دولبه عمل کرده و گریبان دولت مردان اسلام آباد را گرفته است و با چالشهای بسیاری که از سوی گروه های تروریستی روبروهستند هرگونه مجال مقابله با این گروه ها را از آن ها گرفته است.

این روزنامه در ادامه نوشته است:

معقول است که در مقابل تمام رفتارهای ضد دینی و ضد انسانی گروه طالبان شاهد موضع گیری علمای جهان اسلام باشیم و اینگونه از حریم دین و ساحت آن حفاظت شود و جلو هرگونه سوء استفاده از دین و اعتقادات دینی گرفته شود.

روزنامه هم‌میهن هم به سراغ سوژه طالبان رفته و می‌نویسد:

شاید وقت آن رسیده که ایران در سیاست‌هایش در قبال طالبان، اندکی از رویه مدارا و مصلحت‌جویی بدون نتیجه جدا شود و تا حدی در مسیر سیاست قاطعانه حرکت کند. البته محدودیت‌های ایران نیز در این خصوص قابل درک است. بدیهی است که طالبان نه صلاح مردم خود را لحاظ می‌کند و نه صلاح ملک خود را. از این جهت هر اقدامی از سوی طالبان قابل انتظار است. نقطه‌قوت ایران در این خصوص این است که سیاست‌های قاطعانه در قبال طالبان حمایت افکار عمومی را نیز پشت خود خواهد داشت. افکار عمومی ایران به‌شدت به ظهور قدرتی نظیر طالبان در مرزهای خود حساس است. بنابراین می‌توان از این پتانسیل قدرتمند برای پیشبرد سیاست‌های قاطعانه‌تر در قبال طالبان بهره برد. همکاری با کشورهای همسایه نظیر تاجیکستان و ترکمنستان در قبال طالبان نیز بسیار لازم و ضروری است.

شواهد نشان می‌دهد که کارنامه طالبان در امور نظامی، امنیتی، اقتصادی و اتحاد درون گروهی تا حدود زیادی در دومین سال حکومت طالبان نسبت به یکسال اول، موفق بوده است. با وجود این، عملکرد طالبان در کسب مشروعیت داخلی، تشکیل دولت ملی و فراگیر، تأمین حقوق شهروندی، رعایت حق کار و آموزش زنان و دختران و زمینه‌سازی برای شناسایی رسمی در سطح بین‌الملل، نا امیدکننده‌تر از سال اول حاکمیت بوده است. در این وضعیت افزایش حساسیت‌های سیاسی میان دو همسایه به سود آمریکایی‌ها است.

اصلاح‌طلبی یعنی خود تخریبی و عدم درک گفتمانی

بررسی آخرین دیدگاه های برخی اصلاح طلبان بیانگر آن است که آنان ضمن پرهیز از بیان عدم مشارکت در انتخابات تا بررسی نهایی وضعیت بررسی صلاحیت ها از سوی شورای نگهبان تاکید کرده اما در عین حال به بیان مطالبی دال بر چرایی برخی دیدگاه های خود مبنی بر عدم تصمیم گیری نهایی برای حضور در انتخابات می پردازند. بر اساس احصاء صورت گرفته اصلاح طلبان در این رابطه با تاکید بر اینکه چند لایه مشکل روی هم سوار شده تا فضای کشور انتخاباتی نشده و اصلاح طلبان نیز به موجب آن تصمیم گیری نهایی برای حضور در انتخابات را به تاخیر بیندازند.

روزنامه آرمان ملی در شماره امروز خود به آنالیز رفتاری جناح چپ پرداخته و نوشته است:

اصلاح‌طلبان در خصوص مسائل مختلف از جمله انتخابات و تحولات اجتماعی در جامعه با دو دیدگاه تندرو و میانه‌رو مواجه بوده‌اند. در همین جهت زمانی که بهزاد نبوی ریاست این جبهه را برعهده داشت سیاستی میانه و متوازن پیش می‌گرفت و حتی در گفت‌وگویی با آگاهی‌نو در خصوص تحولات پاییز سال گذشته نیز گفته تصور می‌کنم برخی افراد در بدنه اصلاح‌طلبان طی یک سال گذشته، به این نتیجه رسیده‌اند که کار دارد تمام می‌شود پس بگذارید ما برای حرکت‌های بعدی خودمان را آماده کنیم و جا باز کنیم در حرکت بعدی. استنباط من این بود. حالا نمی‌دانم چقدر درست است و چقدر غلط. ولی احساس می‌کنم که نگران بودند که سرشان بی‌کلاه بماند.» وی همچنین با اشاره به انتخاب آذر منصوری به ریاست جبهه اصلاحات عنوان کرده: «در جبهه اصلاحات یک زن که فعالیت سیاسی گسترده‌ای هم از گذشته داشته رئیس‌شده است که مبارک است ولی بعضی از دوستان تصورشان این است که با شعار جوانگرایی یا استفاده از خانم‌ها، جوان‌های کف خیابان به سمت ما خواهند آمد که من چنین تصوری ندارم!

در ادامه این گزارش آمده است:

صحبت‌های آقای نبوی از روی دلسوزی و به‌خاطر تجربیات عملی است که در سیاست‌ورزی دارند و باید صحبت‌های مهمی تلقی کرد و جدی گرفت. آسیب‌شناسی مسائل جریان اصلاحات خارج از مسائل روزمره و جوزدگی‌های زودگذر یک بحث مبنایی است. به هر جهت جریان اصلاحات چون یک جریان حقوقی و قانونی است باید برگردد و دقیقا جایگاه خود را تعریف کند، مواضع خود را معلوم کند و روی مسائل اصلی کشور و آنچه فکر می‌کند معضلات جامعه است علنا برنامه‌های خود را طرح کند تا تفاوت‌ها معلوم شود.

روزنامه اعتماد نیز به نقل از حمیدرضا جلایی‌پور می‌نویسد:

تصمیمات جبهه اصلاحات به صورت شورایی و مبتنی بر گفت‌وگو است؛ تصمیم اخیر شورا هم درباره انتخابات به صورت جمعی بوده و تعداد مخالفان و موافقان در تصمیم‌سازی‌ها نزدیک به هم بوده است. بدون تردید در آینده هم دوباره درخصوص موضوعات مختلف بحث و گفت‌وگو خواهد شد. در آینده باید دید چه نامزدهایی (از جریان اصلاحات) تایید می‌شوند و تخمین میزان مشارکت مردم در انتخابات چه مقدار است؟ با داده‌های فعلی می‌توان گفت که وضع اصلا خوب نیست!

مساله مشارکت یا عدم مشارکت در انتخابات در حالی ابعاد جدیدتری در جریان اصلاحات به خود می گیرد که بخش قابل توجهی از این جریان بنای بر حضور در انتخابات داشته و در برابر تاکید اصلاح طلبان ساختاری برای عدم مشارکت، مقاومت می کنند. در این رابطه اما بررسی برخی اظهارات چهره های معتقدان به اصلاحات ساختاری بیانگر آن است که آنان در میان محاجه های خود با اصلاح طلبان نهادی به واقعیتی اشاره می کنند که اصرار دارند در فضای عمومی مطرح نشده و دلیل بر ضعف جریان اصلاحات طرح و بیان نگردد.

بر اساس اطلاعات دریافتی اصلاح طلبان ساختاری در گفتگوهای درونی خود تاکید دارند در شرایط کنونی جریان اصلاحات توان و نیروی لازم برای بسیج سیاسی و اجتماعی برای موج سازی در جریان انتخابات نداشته و در صورت ورود با این شرایط به انتخابات علاوه بر روشن شدن کاهش شدید سرمایه اجتماعی جریان اصلاحات زمینه های آتی برای حضور اصلی اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۴ با اما و اگرهای جدی مواجه خواهد شد.