گروه فرهنگی مشرق - شاید خیلی از ما و شما با سلایق سیاسیِ سالیان اخیرِ عبدالله شهبازی زاویه جدی داشته باشیم و به مواضع سیاسی‎اش نقدِ جدی؛ اما فراموش نمی‎کنیم که شهبازی محقق و مورخی کم‎نظیر است و با نگاشته‎‎های تاریخی‎اش، خاصه پیرامون موضوعاتی چون بهائیت، صهیونیسم، کانون‎‎های قدرت جهانی و... خدمات بی‎نظیری به تاریخ‎نگاری ذیل آرمان‎‎های انقلاب اسلامی کرده است.
مؤلف کتاب گران‎سنگ «زرسالاران» در سال 34 در شیراز به دنیا آمده است اما اصالتا از طوایف کوهمره سرخی است. فرزند شهید هم هست؛ پدرش از رؤسای طوایفی بود که در سال 42 در حمایت از امام خمینی بر رژیم پهلوی شوریدند و به همین جرم هم تیرباران شد. شهبازی اول‎بار در سال 49 به‎جرم توزیع اعلامیه مرجعیت امام دستگیر و در سال 52 هم به یک‎سال و نیم زندان محکوم شد. در زندان به حزب توده گرایش پیدا کرد و بعد از آزادی، گروه مخفی «پیگیر» را راه انداخت که پس از سازمان «نوید»، دومین گروه مهم مخفی حزب توده به‎شمار می‎رفت. بعد از انقلاب مسئول شعبه کل انتشارات و مسئول نشریه داخلی تئوریک حزب توده بود و در بهمن 61 در جریان دستگیری رهبران حزب توده دستگیر شد اما مورد عفو امام خمینی قرار گرفت.
شهبازی بعد از پیروزی انقلاب بر تحقیقات سیاسی و تاریخی متمرکز شد. در سال 67 «مؤسسه مطالعات و پژوهش‎‎های سیاسی» و در سال 74 «مؤسسه تخصصی مطالعات تاریخ معاصر ایران» را به دستور رهبر انقلاب بنیان نهاد و در این دو مرکز طرح‎‎های پژوهشی عظیمی را به سامان رساند.
مهم‎ترین تألیف شهبازی کتاب هفت جلدی «زرسالاران یهودی و پارسی، استعمار بریتانیا و ایران» است که در سال 85 کتاب سال شد. «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی» نیز از تألیفات ارزشمند عبدالله شهبازی است.
با شهبازی در ایام مرخصی‎اش از زندان - زندانی که به واسطه انتشار اینترنتی کتاب «زمین و انباشت ثروت: تکوین الیگارشی جدید در ایران امروز» نصیبش شده است- گپ زده‎ایم.

نام؟     
عبدالله.
نام خانوادگی؟
شهبازی.
شغل؟
نویسنده. دغدغه فکری‎ام نویسندگی است و البته برای رفع دغدغه‎‎های مالی، مشاغل سنتی خانوادگی را هم دنبال می‎کنم.
نام پدر؟
حبیب‎الله.
شغل پدر؟
پدرم رییس یکی از ایلات کوه‎نشین جنوب شیراز بود. شغلش هم کشاورزی بود و کشاورز مدرن و برجسته‎ای هم بود و از اولین کسانی بود که تجهیزات مدرن کشاورزی مثل تراکتور و کمباین را در سطح گسترده در استان فارس به‎کار گرفت.
تحصیلات؟
لیسانس علوم اجتماعی از دانشگاه تهران.
همه مشاغلی که داشته‎اید؟
چند ماهی در شرکت ایران دوچرخ (یاما‎های سابق) مسئول خرید خارجی بودم؛ دوره‎‎های خرید خارجی بانک مرکزی را هم گذراندم. بعد از زندان زمان شاه مدتی کشاورزی می‎کردم تا سال 59؛ بعد از آن هم تمام‎وقت دنبال کار‎های تحقیقی بوده‎ام.
دورترین خاطره‎ای که از کودکی در ذهن دارید؟
تصاویر لحظاتی که با پدرم بودم و با اتومبیلش در جنگل‎‎ها و کوه‎‎های کوهمره این‎سو و آن‎سو می‎رفتیم.
بزرگ‎ترین اشتباه جوانی؟
اشتباه زیاد کرده‎ام، اما بزرگ‎ترینش را نمی‎دانم!
شغل مورد علاقه‎تان در کودکی؟
روزی در قلعه پدرم روضه‎خوانی بود و روحانی جوان و خوش‎بیانی به نام شیخ‎ عیسی حسانی منبر رفته بود. پدرم از من پرسید «می‎خواهی چه‎کاره بشوی؟» گفتم: «می‎خواهم مثل شیخ ‎عیسی بشوم!» آن‎موقع پنج شش ساله بودم. در دوره دبستان داستان و رمان زیاد می‎خواندم. کتاب «کیمیاگران» حمزه سردادور را خوانده بودم و خیلی دوست داشتم کیمیاگر بشوم! به شیمی خیلی علاقه داشتم. البته در «مارگیری» هم تبحر داشتم که موجب وحشت مادرم می‎شد!
اولین‎بار که طعم شهرت را چشیدید؟
به‎واسطه برنامه‎‎های تاریخ معاصر که در تلویزیون داشتم، گاهی پیش می‎آمد که بشناسندم. اما طعمش را همین ماه پیش بعد از مرخصی که از زندان گرفته بودم، به‎شدت چشیدم! تهران که می‎آمدم، در هواپیما کسی که کنارم نشسته بود مرا شناخت. در فرودگاه یکی دیگر شناختم. در مترو آقایی که مهندس ایران‎خودرو بود، دوید و خم شد که دستم را ببوسد و من حیرت‎زده و خجالت‎زده ماندم. جلوی حوزه هنری از کسی پرسیدم در اصلی حوزه کدام است؛ که دست انداخت گردنم و گفت شما آقای شهبازی نیستید؟! خلاصه گوشه‎ای قایم شدم و به همسرم تلفن زدم و گفتم ظاهرا علی دایی شده‎ام! همه می‎شناسندم!
میانه‎تان با موسیقی چطور است؟
گاهی موسیقی محلی و فولکور فارس را گوش می‎دهم اما عموما صدا اذیتم می‎کند. در اتومبیل هم که هستم، شیشه‎‎ها را پایین می‎دهم و به صدای طبیعت گوش می‎کنم. به اصطلاح، گوش موسیقایی ندارم.
منطقی هستید یا عاطفی؟
در نوشتن سعی می‎کنم منطقی باشم، هرچند گاهی عاطفه هم غلبه می‎کند. اما در زندگی آدم عاطفی هستم.
سه شیء که همیشه همراه‎تان است؟
عینک، سیگار، فندک. به اولی که کاملا عادت کرده‎ام. دوتای آخری هم اگر نباشند، مثل ماهی که از آب بیرون افتاده احساس خفگی می‎کنم!
اهل پیامک فرستادن هستید؟
نه. اگر پیامکی هم بفرستم، برای کار است.
با چند انگشت تایپ می‎کنید؟
در چهارده‎سالگی دیپلم تایپ گرفتم. تایپم حرفه‎ای است، با ده انگشت.
هفته‎ای چندبار اسم‎تان را در گوگل سرچ می‎کنید؟
هربار که پای اینترنت می‎روم، اسمم را در بازه زمانی 24 ساعت اخیر سرچ می‎کنم.
اهل چت کردن هم هستید؟
اوایل که با اینترنت آشنا شده بودم، چت برایم خیلی جذاب بود. اما جذابیتش چند ماهی بیشتر طول نکشید. این‎روز‎ها فقط گاهی از اسکایپ برای صحبت با خویشانم که خارج از کشور هستند، استفاده می‎کنم.
سخت‎ترین تجربه درد؟
زندگی پرحادثه و پرماجرایی داشته‎ام. شهادت پدرم و مرگ برادر کوچکم در اثر تصادف اتومبیل زمانی که در زندان بودم، خیلی برایم دردناک بوده‎اند.
درد‎های جسمی چطور؟
زمانی که بر اثر برخی فشار‎ها خانه‎نشین بودم و تحت مضیقه شدید مالی؛ به‎طوری که پیکانی که داشتم را فروختم و یک‎سالی با پولش زندگی را گذراندیم، یک‎بار به علت تألم فکری و اشتغال ذهنی حواسم پرت شد و از پله‎‎ها سر خوردم. شانس یارم بود که دست چپم حائل شد بین مهره‎‎های کمر و گردنم و پله‎ها، و خرد شد، اما به کمر و گردنم آسیبی نرسید. البته این ماجرا هم بیشتر درد روحی بود نه جسمی. در همین یک‎سال بود که جلد اول و دوم زرسالاران را نوشتم.
پس می‎شود گفت مضیقه مبارکی بوده است!
بله. همیشه زیر بار درد، زایمانم خوب بوده است! معمولا هر وقت زیر فشار بوده‎ام، خلاقیتم گل کرده و هر وقت در آسایش بوده‎ام ـ به قول معروف ـ رفته‎ام ددر!
و سخت‎ترین تجربه ترس؟
پدرم با سینما رفتن ما به‎شدت مخالف بود. هفت سالم که بود یک‎بار مخفیانه رفتم سینما و فیلم «دراکولا» را دیدم. وقتی برگشتم شب تا صبح از ترس لرزیدم!
شیر، چای یا قهوه؟
شیر خیلی دوست دارم ولی معده‎ام نمی‎تواند هضمش کند. گاهی چای، اما بیشتر اوقات قهوه. قهوه فوری البته.
کوه، کویر یا دریا؟
کوه را ترجیح می‎دهم. هرچند مدتی است به‎خاطر بیماری قلبی‎ام نمی‎توانم کوه بروم. اما تماشای کوه‎‎های زاگرسی منطقه خودمان را خیلی دوست دارم.
به‎نظر خودتان ماندگارترین اثرتان کدام است؟
«زرسالاران.» فکر می‎کنم تأثیر این کتاب بعد‎ها نمایان خواهد شد. در مرحله بعد هم «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی.»
بهترین ساعت برای فکر کردن و کار کردن؟
معمولا شب‎‎ها خوب کار می‎کنم. اگر هم شب زود خوابیده باشم، صبح زود برای فکر کردن بسیار مناسب است.
مهم‎ترین کلمه عالم؟
نمی‎گویم. گفتنش ریا می‎شود.
بهترین فیلم بعد انقلاب؟
با «بهترین» میانه‎ای ندارم. از سریال‎‎ها «سربداران» و «امام علی» خیلی رویم تأثیر گذاشته و البته «روزی روزگاری»
و نظرتان درباره «روزی روزگاری»؟
فضا‎ها و چهره‎‎ها و تیپ‎هایش برایم خیلی صمیمی و آشنا بود. بعد‎ها در مصاحبه‎ای خواندم که کارگردان سریال گفته بود ایده گریم و لباس شخصیت‎‎ها را از کتاب «ایل ناشناخته» عبدالله شهبازی گرفته بودم.
کوتاه درباره تلویزیون؟
ابزار مدرنی که جزء زندگی شده است. البته خودم خیلی نگاه نمی‎کنم مگر برای دیدن اخبار یا وقتی خیلی خسته‎ام برای وقت‎کشی.
اینترنت؟
از عجایب خلقت. زندگی بشر را دگرگون کرده است.
مشروطه؟
آشوبی که هنوز ماهیتش روشن نیست. پیامدش هم برای جامعه ایرانی فکر نمی‎کنم چندان مثبت بوده باشد.
مجسمه آزادی؟
اصلا چیز مهمی نیست. ماه‎‎ها در نیویورک بودم اما هیچ‎وقت نخواستم ببینمش.
شیراز؟
شهری در حاشیه کوهمره! به موطنم، کوهمره در جنوب شیراز، تعلق خاطر زیاد دارم.  
کاغذ کاهی؟
خراب‎کننده نوک خودنویس!
اسب؟
سوارِ خوبی بودم. اسبی هم داشتم که بعد از شهادت پدرم فروختندش و برایش خیلی گریستم. در سال‎‎های اخیر در ایران نسلش دارد منقرض می‎شود.
کارت عابربانک؟
تازه با این پدیده آشنا شده‎ام. به شرطی که به پول منجر شود، چیز خیلی خوبی است!
قورمه‎سبزی؟
دوست دارم، البته اگر دست‎پخت همسرم باشد!
اگر نابینا شوید چه می‎کنید؟
وحشتناک است. البته الان هم با این نزدیک‎بینیِ شدید، خیلی بینا نیستم!
اگر جای رستم بودید در رزم سهراب؟
خنده‎دار است که با این جثه و عینک نمره بالا و قلب ناخوش جای رستم باشم! اما این‎که آدم با دست خودش پسرش را بکشد، خیلی وحشتناک است. حتی نمی‎خواهم تصورش را بکنم.
اگر بدانید بیست و چهار ساعت بیشتر زنده نیستید؟
وصیتنامه‎ام را می‎نویسم و ناگفته‎‎هایی را که بچه‎‎ها و خانواده و مردم باید بدانند؛ و دعا می‎کنم و استغفار و عبادت.
نان مهم‎تر است یا تاریخ؟
بدون نان تاریخی نوشته نمی‎شود. دیده‎ام چه استعداد‎هایی به‎خاطر دغدغه نان از دست رفته‎اند. شاید من هم اگر کمابیش از ارثیه پدری برخوردار نبودم دوام نمی‎آوردم و نمی‎توانستم گلیمم را از آب بیرون بکشم و مزدور نباشم و قلم‎فروشی نکنم. اگر کارمند بودم، قطعا مورخ و محقق نمی‎شدم.
پاسخ‎تان به کسانی که می‎گویند شما توهم توطئه دارید؟
احتمالا نمی‎دانند توطئه چیست! کسانی که چنین حرفی می‎زنند، عموما کتاب‎‎های مرا و لااقل مقاله مفصلم را در باب توطئه نخوانده‎اند و یا قصد تخطئه دارند و از روی غرض چنین می‎گویند.
و پاسخ‎تان به کسانی که می‎گویند افشاگری‎‎های شما از روی اغراض شخصی است؟
پاسخم مشابه پاسخ سؤال قبلی است.
پاسخ‎تان به این پرسش که «چرا باید تاریخ خواند»؟
تاریخ مهم‎ترین دانشی است که مطالعه‎اش لازم است برای کسی که می‎خواهد در حیات اجتماعی مؤثر باشد. تاریخ - البته تاریخ درست و واقعی- علم خشک نیست و کاملا کاربردی است. می‎توانم بگویم هرچه می‎کشیم، از نخواندن و ندانستن تاریخ است.
و اگر بخواهید به علاقه‎مندان غیرمتخصص تاریخ، کتابی در حوزه تاریخ معاصر معرفی کنید؟
طبیعتا «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی» خودم را پیشنهاد می‎کنم! اما واقعا نمی‎شود یک کتاب معرفی کرد.
خودتان نخواسته‎اید برای این دسته از مخاطبان کتابی بنویسید؟
نگارش یک دوره کامل تاریخ ایران به زبان ساده از آرزوهایم بوده است که البته فکر نمی‎کنم هیچ‎گاه محقق شود. فکر نمی‎کنم عمرم برای تمام کردن همین کار‎های ناتمام و جمع و جور کردن یادداشت‎‎ها و فیش‎‎های موجود و نوشتن حرف‎‎های ناگفته هم کفاف بدهد.
کوتاه درباره آقامحمدخان قاجار؟
بیمار روانی!
محمود غزنوی؟
اولین سلطان سنتی. محمود غزنوی اولین پادشاه ایران بود که سلطان لقب گرفت.
سیدجمال‎الدین اسدآبادی؟
شخصیت بزرگ ناشناخته و البته مظلوم. در سال‎‎های اخیر سندسازی‎‎ها و جعل‎‎هایی به قصد تخریب علیه سیدجمال شده و موجی راه افتاده که او فراماسون و عامل انگلیس بوده است و متأسفانه بعضی از تحصیل‎کردگان مسلمان و بچه‎حزب‎اللهی‎‎ها هم تحت تأثیر این موج قرار گرفته‎اند.
امام خمینی؟
از وقتی که چشمم به دنیای سیاست باز شد، ایشان را شناختم و افتخارم این است که با وجود تمام تلاطمات فکری و سیاسی که قبل و بعد از انقلاب داشته‎ام، عشقم به ایشان کم‎رنگ نشده است. امام خمینی یکی از محبوب‎ترین شخصیت‎‎های زندگی‎ام بوده و هست.
علی‎محمد باب؟
جوان مجنونی که دایی‎هایش او را در جهت مقاصد سیاسی شیطانی و شرارت‎آمیز مورد بهره‎برداری قرار دادند.
تئودور هرتزل؟
روشن‎فکری یهودی که تابلوی کانون‎‎های قدرت و ثروت شد. هرتزل ابزار دست زرسالاران یهودی مثل روچیلد‎ها واقع شد، برای این‎که صهیونیسم را جریانی متعلق به طبقه متوسط و روشن‎فکر یهودی جلوه دهند.
محمدرضا پهلوی؟
پادشاهی که لیاقت پادشاهی نداشت. شاید در اوایل آن‎قدر‎ها بد نبود، اما در ادامه توهم قدرت کارش را به‎جا‎های بد کشانید.
ارتشبد فردوست؟
کودک فقیر و گوشه‎گیری که دست سرنوشت وارد دربارش کرد و همان دست سرنوشت کاری کرد که در نهایت با روشنگری‎هایش خدمت شایانی به تاریخ‎نگاری دوره پهلوی کند.
علی دایی؟
این‎یکی را از جوانتر‎‎ها و اهل فوتبال باید بپرسید!
میانه‎تان با شعر چطور است؟
زمانی خیلی خوب بود ولی الان بیش از دو دهه است که سرم در کتاب‎‎های تاریخ است و اگر رجوعی هم به کتاب‎‎های شعر دارم، بیشتر برای تحقیق است. البته غیر از دیوان حافظ و دیوان شمس که همیشه کنار دستم هست. مدتی هم که در زندان بودم، شعر‎های بیدل را خیلی می‎خواندم.
بهترین شهر برای زندگی؟
استانبول.
اگر مجبور شوید در خارج از ایران زندگی کنید، کدام کشور را انتخاب می‎کنید؟
ترکیه. برای این‎که بتوانم در استانبول زندگی کنم و به ایران هم نزدیک باشم!
اگرچه با «ترین‎ها» مشکل دارید، اما غم‎انگیزترین فراز تاریخ معاصر را کدام می‎دانید؟
زیاد بوده. همین یکی دو سال اخیر هم خیلی غم‎انگیز است.
و باشکوه‎ترین فراز تاریخ معاصر؟
دوازدهم و بیست و دوم بهمن 57. فتح خرمشهر را هم هیچ‎گاه فراموش نمی‎کنم.
محبوبیت مهم‎تر است یا انجام وظیفه؟
هیچ‎وقت به محبوبیت فکر نکرده‎ام. بسیاری از کار‎هایی که کرده‎ام با علم به این بوده است که توهین خواهم شنید و فحش خواهم خورد. اگر دنبال محبوبیت بودم، باید یکی به نعل می‎زدم و یکی به میخ. این‎طوری وجهه روشن‎فکری‎ام را هم حفظ می‎کردم!
جاودانگی مهم‎تر است یا تأثیرگذاری؟
عاقبت به خیری از هردوی این‎‎ها مهم‎تر است.
و حرف آخر؟
حرف آخر این‎که یکی از لحظات خوبم زمانی است که وارد صفحه امید مهدی‎نژاد در فیس‎بوک می‎شوم!
این را اگر در مصاحبه بیاورم که برای من ریا می‎شود!
ولی بیاوریدش؛ که این ‎روز‎ها هرگاه می‎خواهم کمی آرام شوم، وارد این صفحه می‎شوم