به گزارش مشرق به نقل از ايسنا، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي درباره اين مصوبه اظهار كرد كه مجلس، خبرگزاري‌ها و نشريات الكترونيكي را به مطبوعات ملحق كرد و اين يعني همان قانون مطبوعاتي كه داريم كه اكنون خبرگزاري‌ها و پايگاه‌هاي خبري را هم شامل مي‌شود.

به گفته سيدمحمد حسيني لازم بود براي اين كار آيين‌نامه نوشته شود و مجلس ما را ملزم به نوشتن اين آيين‌نامه كرد كه انجام شد و تعجب مي‌كنم بعضي از نمايندگان مجلس گفته‌اند كه دولت قانون جديدي نوشته است. اين موضوع هيچ قانون جديدي نيست، بلكه آنچه نوشته شده آيين‌نامه مصوب مجلس است و امروز در هيات نظارت درباره آن بحث كرديم.

اين آيين‌نامه به گفته وزير ارشاد موارد بسيار خوبي دارد، از جمله آنكه بايد شناسنامه خبرگزاري يا پايگاه خبري مشخص باشد و يكي از بحث‌ها هم منابع خبري است. بالاخره منبع آگاه بايد معلوم باشد كه چه كسي است. اين بدين معناست كه هر كس به اسم منبعي نامعلوم اخباري را منتشر نكند، بلكه بايد چارچوب و ضوابطي را داشته باشد.

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي تصريح كرد: اين نكته در تمام دنيا هم وجود دارد و فرد منبع آگاه حاضر است كه در دادگاه حاضر شود و شهادت بدهد كه مطلب را گفته است اما در هر صورت به دلايلي نمي‌خواسته كه نامش اعلام شود. لذا بايد اين مساله ضوابط خاص خودش را داشته باشد، به همين دليل چنين تصميمي گرفته شد كه اجرايي مي‌شود. اين آيين‌نامه هيچ محدوديتي را براي خبرگزاري‌ها ايجاد نخواهد كرد و تنها نوعي نظم دادن به امور است

متن کامل مصوبه دولت به شرح زیر است:

فصل پنجم- مقررات مربوط به خبرگزاری‌ها

ماده 35- خبرگزاریها مشمول مقررات این فصل و سایر مقررات این آیین نامه به جز مواد(1)،(4)، (6) و (8) از فصل اول، مواد(16) و (17) از فصل دوم و مواد (23)، (26)، (27) و (28) از فصل سوم هستند.

ماده36- اضافه کردن هر گونه کلمه یا عبارت به نام یا آرم نشریه و خبرگزاری و یا عدم رعایت تناسب در اجزای آن مطابق با آنچه در پروانه خبرگزاری ذکر شده، ممنوع است.

ماده37- در تارنمای هر خبرگزاری باید نام صاحب امتیاز، مدیر مسئول و نیز زمینه فعالیت در بخشی با عنوان "شناسنامه" یا "درباره ما" در محل ثابت درج شود.

ماده38- خبرگزاریها موظفند مطالب خود را به طور مستمر و با درج شماره و زمان جداگانه منتشر کنند. درج منابع اخبار در خبرگزاری الزامی است.

ماده 39- ترجمه تمام یا قسمتی از مطالب نشریه و خبرگزاری و انتشار منظم آن به طور جداگانه و با رعایت مندرجات پروانه انتشار بلامانع است.

ماده40- نقل آن قسمت از اخبار، مطالب یا تصاویر نشریات و خبرگزاریها که موجب توقیف، لغو پروانه یا پالایش(فیلتر) شده، توسط خبرگزاری ممنوع است.

ماده 41- خبرگزاری ها موظفند پاسخها و توضیحات موضوع ماده(23) قانون مطبوعات را پس از وصول در همان روز منتشر کنند. (ماده 23 - مطبوعاتی که به شکل روزنامه منتشر می‌شوند، مکلف به درج نام به طور کامل، ترتیب و تاریخ‌انتشار، شماره ردیف مسلسل و شماره صفحه در بالای تمام صفحات و نیز قیمت در صفحه اول هستند. ‌همچنین مطبوعاتی که به شکل مجله منتشر می‌شوند موظف به درج نام بطور کامل، ترتیب و تاریخ انتشار،‌ شماره ردیف مسلسل، تعداد صفحات و قیمت بر روی جلد و نیز قید شماره هر صفحه در تمام صفحات هستند).

ماده 42- مدیر مسوول خبرگزاری موظف است؛ مشخصات فنی تارنما و نام مراکزی که خدمات میزبانی و پشتیبانی خود را از آنها اخذ می کند، اعلام کند.

ماده 43- مدیر مسوول خبرگزاری موظف است؛ مجموعه کامل تولیدات رسانه ای خود را ماهانه در چهار نسخه در قالب لوح فشرده به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل کند.

ماده 44- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است؛ در صورت اعلام هیات نظارت بر مطبوعات مبنی بر توقیف لغو پروانه یا دستور پالایش(فیلتر) موقت، بلافاصله خبرگزاری را پالایش (فیلتر) کند.

ماده 45- مراکز ارائه خدمات دیجیتال و میزبانی، مجاز به ثبت دامنه و میزبانی خبرگزاریها با نشریات الکترونیکی که فعالیت آنها از سوی دادگاه صالح یا هیات نظارت بر مطبوعات مغایر با اصول مندرج در قانون مطبوعات و این آیین نامه تشخیص داده شوند، نیست.

ماده46- مدیران مسوول خبرگزاریها می توانند در انتخابات مدیران مسوول شرکت کنند، مشروط به اینکه خبرگزاری حداقل شش ماه در محدوده یک سال باقی مانده به انتخابات فعالیت مستمر داشته باشند.

ماده47- نشریات الکترونیکی نیز مشمول مقررات این فصل هستند.

اما موضوعي كه توجهات بيشتري را به خود جلب كرده به ماده 38 مقررات مربوط به خبرگزاری‌ها مربوط است كه درج منابع اخبار در خبرگزاری‌ها را الزامی دانسته است.

مصوبه دولت براي رعايت حقوق خبرنگاران است

در اين زمينه دكتر اميدعلي مسعودي - استاد دانشگاه - معتقد است كه ذكر عنوان منبع در هر خبر، گزارش و مقاله‌ ضروري است و علاوه بر آن بايد اسم خبرنگاران و تهيه‌كنندگان اين آثار نيز در آن‌ها قيد شود تا اهميت ضرورت اخبار مشخص شود.

او با اشاره به اين‌كه مصوبه اخير هيات دولت مبني بر الزام درج منبع خبر در خبرگزاري‌ها در راستاي رعايت برخي حقوق حرفه‌يي مطبوعات و فعالان رسانه اقدام موثر و شايسته‌اي است، اظهار كرد: ذكر عنوان منبع در هر خبر، گزارش و مقاله‌ ضروري است و علاوه بر آن بايد اسم خبرنگاران و تهيه‌كنندگان اين آثار نيز در آن‌ها قيد شود تا اهميت ضرورت اخبار مشخص شود.

وي گفت: در بسياري از رسانه‌هاي مطرح و بين‌المللي، اين اسامي خبرنگاران است كه به مطالب و نوشته‌هاي آن‌ها اعتبار مي‌بخشد و مخاطبان خاصي را به دنبال آن‌ها مي‌كشاند و درواقع اين رسانه‌ها هستند كه از نام خبرنگاران و هيات تحريريه‌ خود به عنوان اعتبار استفاده مي‌كنند.

او تصريح كرد: بنده در كتاب مباني نگارش رسانه‌يي خود يك فصل را به منبع اخبار اختصاص داده‌ام و در آن قيد شده كه هر اثري حتما بايد منبع مشخصي داشته و اسم پديده‌ آورده نيز مشخص شده باشد در غير اين صورت اين ذهنيت براي افراد ايجاد مي‌شود كه برخي اخبار سايت‌ها، وبلاگ‌ها و منابع خبري قابل استناد و موثق نيستند چون هيچ منبع و اعتباري در آن ذكر نشده است.

وي همچنين معتقد است كه در راستاي تصويب اين مصوبه‌ بهتر بود خود مطبوعاتي‌ها چنين پروتكلي را تدوين مي‌كردند و مديران مسوول رسانه‌هايي كه هر كدام براي خود ميثاق‌نامه‌اي مشخص دارند را در كنار يكديگر جمع مي‌كرديم تا بتوانند قانوني جامع را خودشان براي خود به اجرا بگذارند.

مسعودي اما اين مصوبه را در مجموع كارشناسانه‌ دانسته و اقدام هيات دولت را تحسين كرد و گفت: اميدواريم از همين امروز مديران مسوول اين مصوبه را ملاك فعاليت‌هاي خود قرار داده و نسخه‌اي از مطالب منتشر شده در رسانه خود را در اختيار معاونت امور مطبوعاتي وزارت ارشاد قرار دهند و از آن‌ها بخواهند كه سايت آرشيوي براي اين موضوع تخصيص دهد تا تحقيقاتي كه در حوزه رسانه و مطبوعات صورت بگيرد با استناد به منابع موثق داخلي كشور خودمان باشد.

خبر بدون منبع سنديت ندارد

همچنين سردبيركل روزنامه ايران معتقد است: ذكر منبع در خبر از ابتداي‌ترين موضوعات هنگام آموزش روزنامه‌نگاري است كه به خبر اعتبار و به مخاطب براي صحت خبر اطمينان خاطر مي‌دهد و بايد منبع در خبر به‌عنوان اصل حرفه‌يي ذكر شود چراكه خبر بدون منبع سنديت نخواهد داشت.

غلامحسين اسلامي‌فر درباره الزام ذكر منبع در خبرگزاري‌ها كه از سوي هيات دولت تصويب شد، اظهار كرد: خبر هنگامي اهميت دارد كه صحت آن براي مخاطب مشخص شود و رسانه‌اي معتبر است كه خواننده را به مسيري هدايت كند و در آن سرگردان نشود و موضوع ابهامي وجود نداشته باشد و اين اختيار را به خواننده كه مصرف‌كننده‌ي رسانه است بدهد تا از خبر و منبع آن اطمينان حاصل كند.

او با بيان اينكه در همه‌ي خبرگزاري‌ها و رسانه‌ها در جهان به‌ اين صورت است كه ذكر منبع به آن‌ها اعتبار مي‌بخشد، تاكيد كرد: اگر از اين منظر بنگريم كه فردي بخواهد بر اساس تصميم‌ شخصي براي جامعه تصميم‌گيري كند اينجا ذكر منبع لازم است و مي‌دانيد كه از چه كسي خبر را مي‌گيريد و مستند و دقيق بودن آن مشخص خواهد شد.

اين كارشناس ادامه داد: موضوع مطرح شده درباره الزام ذكر منبع خبر چندان جديد نيست چراكه همان طور كه گفته شد از ابتدايي‌ترين موضوعات مطرح شده در حوزه روزنامه‌نگاري است.

او با ابراز اميدواري از ابلاغ اين مصوبه بيان كرد: بهتر است جامعه رسانه‌‌يي و اهالي رسانه از اين موضوع حمايت بيش‌تري كنند و هنگامي كه چنين بستري ايجاد شود، اخبار كذب، گسترش فضاي شايعات و دوري از اخلاق حرفه‌يي كمتر خواهد شد؛ رسانه‌ها بايد تلاش كنند با ذكر منبع درست از وجود مشكلاتي كه در فضاي اينترنت ايجاد شده است بكاهند چراكه اين امر به اعتبار رسانه مي‌افزايد و استقبال مخاطب نيز بيش‌تر خواهد شد.

سنديت رسانه‌ها به درج منابع خبري آنهاست

معاون پژوهشي گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي هم معتقد است كه سنديت فعاليت و اخبار رسانه‌ها به درج منابع خبري در آن‌ها است.

به گفته دكتر علي‌اصغر كيا اين موضوع يك ضرورت به شمار مي‌رود اما در راستاي تكليف كردن آن براي فعاليت‌هاي رسانه‌يي كمي با تاخير مواجه شده‌ايم كه سرانجام هيات دولت مصوبه‌اي را در اين راستا اجرايي كرد.

وي گفت: وب سايت‌هاي خبري و كليه خبرگزاري‌ها در راستاي فعاليت حرفه‌يي خود در حوزه مطبوعات بايد ذكر منبع كرده و جريان آزاد اطلاعات را پيگيري كند.

معاون پژوهشي گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي درباره منبع خبر گفت:‌ منبع خبر يعني همان توليدكننده خبر و كسي كه سنديت يك خبر به واسطه‌ي وي تضمين شده است و اين روند باعث مي‌شود كه مخاطب ارتباط بهتري با مطلب برقرار كرده و آن را راحت‌تر بپذيرد و همين موضوع مي‌تواند جلب توجه مخاطبان را به ارمغان آورد.

كيا گفت: هويت يك رسانه به واسطه شناسنامه آن تامين مي‌شود و اين يك موضوع قانوني است كه هر رسانه‌اي بايد براي فعاليت خود داراي شناسنامه‌اي از كادر فعالان آن و مدير مسوول باشد و اين مي‌تواند رسالت حرفه‌يي را در سطح رسانه‌هاي ما پديد آورد و براي كار فعالان عرصه رسانه اهميت قائل شود.

نقل منبع خبر منافاتي با آزادي رسانه ندارد

نقل منابع خبري هيچ منافاتي با آزادي فعاليت رسانه نخواهد داشت؛ اين را محمود دهقان - عضو هيات علمي دانشكده صدا و سيما - گفته و با اشاره به اين كه مصوبه هيات دولت مبني بر الزام درج منابع خبري امري بس پسنديده است اظهار كرد: نقل اخبار بدون منبع با شايعه و دروغ هيچ تفاوتي ندارد و هر چند كه در گذشته نيز قانون مطبوعات بر اين رويه تاكيد داشته اما بايد دانست كه اين قانون سايت‌ها و پايگاه‌هاي اينترنتي را دربرنمي‌گرفت و تنها تاكيدي بر فعاليت مطبوعات و خبرگزاري‌ها بود.

وي گفت: با اين حال كه قانوني در اين راستا داشتيم اما روزنامه‌هاي بسياري بوده و هستند كه اين رويه را رعايت نكردند در حالي كه نقل منابع خبري هيچ منافاتي با آزادي فعاليت آن‌ها نخواهد داشت.

ضرورت ذكر منبع خبر در همه رسانه‌ها

همچنين حميد ضيايي‌پرور - مدرس دانشگاه - دراين باره و با تاكيد بر لازم بودن اجراي ذكر منبع در خبرگزاري‌ها گفت: من با اين طرح كاملا موافق هستم و معتقدم اين رويه بايد براي ديگر رسانه‌ها چه مطبوعات و چه خبرگزاري‌ها اجرا شود كه اين موضوع روابط عمومي‌ها، بخش ترجمه و گزارش‌ها را هم شامل مي‌شود.

وي با تاكيد بر اينكه اين موضوع الزام درج منابع در اخبار خبرگزاری‌ها عجيب نيست چراكه بيش‌تر به آن توجه شده است، به خبرنگار ايسنا تصريح كرد: در روزنامه‌‌نگاري بايد به مضوع منبع اخبار توجه ويژه و نقطه ضعف رسانه‌ها در اين بخش مشخص شود.

اين كارشناس فضاي وب خاطر نشان كرد: ضرورت ذكر منبع در اخبار بعد از خبرگزاري‌ها در وب‌سايت‌ها و منابع ديگر هم ديده مي‌شود چرا كه بايد توليدكننده اصلي را ذكر كنند اما گاهي ديده مي‌شود كه آنقدر خبري تكرار و كپي شده كه منبع واقعي آن گم شده است.

ذكر منبع از اصول بديهي كار رسانه است

حسن بهشتي‌پور - كارشناس رسانه - هم در اين باره اظهار كرد: ذكر منبع از اصول بديهي كار رسانه است و موضوع جديدي نيست و شايد به دليل اهميت آن مورد تذكر قرار گرفته است.

وي افزود: همه خبرگزاري‌ها بايد ذكر منبع داشته باشند، اما در موارد اندكي كه شايد در ميان هر 100 خبر يكي اتفاق افتد، درخواست مصاحبه‌شونده بدون ذكر نام باشد.

بهشتي‌پور تصريح كرد: اين موضوع در تمام دنيا رايج است كه افرادي مي‌خواهند خبري را اطلاع‌رساني كنند، به دليل برخي ملاحظات از گفتن نامشان پرهيز مي‌كنند. اما يكي از مهم‌ترين مسائلي كه در اين باره پيش مي‌آيد، خبرسازي براساس ذكر‌ نكردن نام منبع است كه گاهي خبرنگار يا شخصي براي منافعي خبرسازي مي‌كند كه اين كار غيراخلاقي و در عرصه خبري غيرحرفه‌يي‌ است و اين مي‌تواند مهم‌ترين مشكل در اين باره محسوب شود.

ذكر منبع قدمي در جهت حرفه‌يي شدن رسانه

محمد سلطاني‌فر - مدرس دانشگاه - هم گفت كه با تصويب مصوبه هيات دولت مبني بر الزام ذكر منبع در خبرگزاري‌ها يك قدم در جهت حرفه‌يي شدن و سواد رسانه‌اي نزديك‌تر شده‌ايم.

اين كارشناس باب بيان اينكه ذكر منبع خبرگزاري‌ها را يك قدم در جهت حرفه‌يي‌ شدن دانست و اظهار كرد: ايجاد چنين كاري مبارك و خوب به نظر مي‌رسد، تصريح كرد: اما بحثي كه مطرح مي‌شود اين است كه چرا در طول سال‌هاي گذشته به اين موضوع توجه ويژه‌اي نشده است.

به اعتقاد او ذكر منبع در هر رسانه‌اي به مخاطب كمك مي‌كند تا با نگاه كارشناسانه‌تر به موضوع نگاه شود و اطمينان خواننده بيش‌تر شود و اين امر در صورت مبارك‌ بودن براي رسانه اين را مطرح مي‌كند چرا در طول 30 سال گذشته به اين موضوع توجه نشده است، اما خوشحاليم كه با تصويب اين مصوبه يك قدم به حرفه‌يي شدن و سواد رسانه‌يي نزديك‌تر شده‌ايم.

ذكر منابع خبري ضرورتي غيرقابل انكار

محمدتقي روغني‌ها - مدرس دانشگاه - لزوم درج منابع خبري و شناسنامه‌ رسانه‌يي در پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني و خبرگزاري‌ها را امري مثبت دانست كه ضرورت آن غيرقابل انكار دانست.

با اشاره به اين‌كه طبيعت فعاليت رسانه‌يي مبتني بر دارا بودن هويت روشني از چارچوب فعاليت‌هاي آن است،‌ اظهار كرد:‌ به طور طبيعي هر رسانه‌اي كه در حوزه سايبر و مطبوعات فعاليت مي‌كند بايد داراي هويت روشني باشد تا بتواند جلب نظر مخاطب را به دنبال داشته و اعتبار كار رسانه‌يي خود را ارتقاء ببخشد و اين تنها وظيفه خود رسانه‌هاست كه به دنبال هويت روشن و مشخص براي خود باشند و آن را به مخاطبان ارائه كنند تا اعتماد هماهنگي شكل بگيرد.

او ادامه داد: از جهت ديگر مخاطبان نيز نبايد به فعاليت هر رسانه‌اي اعتماد كرده و اخبار آن را ملاك تصميم‌گيري و اظهارنظرهاي خود قرار دهند چراكه ركن اول هر رسانه اعتبار و هويت آن است كه متاسفانه بعد از راه‌اندازي شبكه‌ي اينترنت مراكز بسياري تحت عنوان پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني ايجاد شده‌اند كه هرج و مرجي را در اين حوزه شاهد بوديم و متاسفانه اين يك معضل به شمار مي‌رود چرا كه حق كپي‌رايت در بسياري از اين پايگاه‌ها رعايت نشده و اخبار منتشر شده در يك رسانه در برخي رسانه‌هاي ديگر كپي مي‌شود.

اين كارشناس خاطر نشان كرد:‌ نظم دادن به چنين حوزه‌اي يك امري ضروري به شمار مي‌رود و رسانه‌ها بايد بر مبناي آزادي عملي كه به آن‌ها داده شده است هويت و چارچوب كاري خود را مشخص كنند تا در راستاي قانون حرفه‌يي مطبوعات گام بردارند.