به گزارش مشرق به نقل از مهر، نتایج نظرسنجی بانک مرکزی از طرح اصلاح پول ملی از طریق مراجعه حضوری به خانوارها و اصناف و مقایسه آن با نظرسنجی پایگاه اطلاع رسانی این بانک منتشر شد. 

تحلیل نتایج نظرسنجی حضوری

* برای 57.3 درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی، اسکناس و مسکوک، برای 38 درصد، ابزارهای الکترونیک و تنها برای 4.3 درصد، چک شخصی اولین اولویت را در انتخابات بازارهای پرداخت به خود اختصاص داده است.

الف- در بخش خانوار و صنوف، اولویت استفاده از ابزارهای پرداخت به شرح جدول زیر بوده است.

 جدول 2- اولویت استفاده از ابزارهای پرداخت نزد خانوار و صنوف (درصد)

بدین ترتیب ملاحظه می‌گردد اولویت بالای استفاده از اسکناس و مسکوک در نتایج کلی طرح به دلیل اهمیت آن نزد خانوارها بوده که 74 درصد جمعیت پرسش شنودگان را تشکل داده است. البته با توجه به ترکیب این گروه از نظر سن و شغل و تحصیلات، سهم بالای اسکناس و مسکوک به عنوان اولین اولویت در پرداخت‌های روزانه دور از انتظار نیست؛ چرا که به نوعی نشان دهنده استفاده از اسکناس و مسکوک در مبادلات خرد روزمره می‌باشد.

ب- در تحلیل نتایج نظرسنجی به تفکیک گروه‌های سنی مشخص می‌شود که گروه سنی 35-26 سال بیشترین سهم (47.7 درصد) را در استفاده از ابزار الکترونیک به عنوان اولویت اول دارا بودند و بیشترین سهم (57.7 درصد) گروه سنی بالای 55 سال در اولویت استفاده از ابزارهای پرداخت مربوط به اسکناس و مسکوک بود.

ج- تحلیل نتیجه این سئوال به تفکیک مشاغل نیز این واقعیت است که در میان مشاغل، کارکنان بانک‌ها و موسسات مالی بیشترین سهم (80.2 درصد) را در استفاده از ابزار الکترونیک به عنوان اولویت اول دارا بودند و ترجیح بیکاران (64 درصد) در استفاده از اسکناس و مسکوک بود.

د- نکته حائز اهمیت آن که در میان استانهای کشور، پرسش شوندگان از استان کهگیلویه و بویراحمد در استفاده از ابزار الکترونیک حائز مقام اول (61.3 درصد) بودند و پس از آن ایلام با 54.2 درصد در مقام دوم قرار داشت. این نسبت در استان تهران 45.3 درصد، اصفهان 31.8 درصد، فارس 35.5 درصد و کل کشور 38 درصد بود.

* در مورد درصد استفاده از بانکداری الکترونیک، چک شخصی و چک بین بانکی در مبادلات پولی، اکثر افراد (46.4 درصد) اعلام کردند کمتر از 10 درصد مبادلات پولی خود را با ابزارهای الکترونیک انجام می‌دهند. درصد افرادی که بیش از 30 درصد مبادلات را از طریق بانکداری الکترونیک انجام داده‌اند 28.4 درصد بوده است. درصد افرادی که دسته چک نداشته یا در صورت دارا بودن کمتر از 10 درصد مبادلات خود را با چک شخصی انجام می‌دهند 80.7 درصد می باشد.

این نظرسنجی نشان می دهد در بین اقشاری که مورد پرسش واقع شده‌اند، ابزار الکترونیک سهم کمی در پرداخت‌ها دارد. این واقعیت به همراه فاقد دسته جک بودن 54.5 درصد از افراد جامعه آماری، بیانگر تمایل آنان به استفاده از پول نقد می‌باشد و هماهنگ با نتایج سئوال قبلی است.

الف- در بخش خانوار 56 درصد گفته‌ اند از بانکداری الکترونیک استفاده نکرده و یا استفاده آنها کمتر از 10 درصد بوده و 20 درصد بیش از 30 درصد مبادلات پولی خود را از طریق بانکداری الکترونیک انجام داده‌اند.

ب- 52.9 درصد پاسخ دهندگان بخش اصناف اعلام کرده اند بیش از 30 درصد مبادلات پولی خود را از طریق بانکداری الکترونیک انجام می‌دهند. 18.6 درصد از این شیوه استفاده نکرده و یا سهم آن کمتر از 10 درصد بوده است.

پاسخ‌های ارایه شده به این سئوال نیز همانند سئوال قبل بسیار تحت تاثیر کیفیت و حجم مبادلات خانوار و اصناف بوده و نشان دهنده تفاوت دیدگاه‌ها و مواردی است که آنان ناچار به استفاده از ابزارهای مختلف پرداخت جهت تسویه مبادلات خود می‌شوند.

* میزان متوسط روزانه وجه نقد همراه طی هفت روز گذشته 34/6 درصد از افراد بین 50 هزار تا 200 هزار ریال بوده است. ارزان‌ترین کالا یا خدمت خریداری شده طی هفته گذشته، 34.1 درصد افراد در دامنه قیمتی یکهزار تا 5 هزار ریال و 22.9 درصد در دامنه قیمتی 501 تا 1000 ریال قرار داشته است.

الف- در حوزه خانوار، 58.1 درصد افراد طی هفت روز قبل از پرسش متوسط پول نقد روزانه همراه خود را کمتر از 200 هزار ریال اعلام کرده و ارزان‌ترین کالای خریداری شده 36.4 درصد از افراد در حوزه خانوار بین هزار تا 5 هزار ریال بود.

ب- در بخش اصناف، حدود 50 درصد افراد طی 7 روز گذشته متوسط پول نقد روزانه‌ای که به همراه داشتند کمتر از 500 هزار ریال و ارزان‌ترین کالای خریداری شده 27.5 درصد از افراد در حوزه صنوف بین هزار تا 5 هزار ریال بوده است. در این حوزه نتایج کلی طرح متاثر از الگوی خرید خانوارها به دلیل سهم بالای این گروه است.

برخی از کالاهایی که قیمت آنها کمتر از 500 هزار ریال بوده و بیشترین فراوانی را در نتایج کلی داشته عبارت بودند از: آدامس، کبریت، بلیت اتوبوس، یک نخ سیگار، آب نبات و شکلات، چسب زخم، پاکت نامه، یک برگ کاغذ کپی، پیچ و واشر، لیوان یک بار مصرف، مداد، تلفن سکه‌ای و بادکنک.

* گران‌ترین کالای خریداری شده توسط 40.8 درصد از کل افراد طی هفت روز گذشته با استفاده از اسکناس و مسکوک بین 100 هزار تا 500هزار ریال، برای 32 درصد افراد کمتر از 100 هزار ریال، برای 15.8 درصد جامعه آماری بین 500 هزار تا 2 میلیون ریال وب رای 8.8 درصد افراد بیش از 2 میلیون ریال بوده است. 2.2 درصد افراد نیز به این سئوال پاسخ نداده‌اند.

الف- 41 درصد خانوارها اعلام داشتند گرانترین کالای خریداری شده آنان طی 7 روز گذشته بین 100 هزار تا 500 هزار ریال بوده است.

ب- 40.2 درصد پرسش شوندگان حوزه اصناف گرانترین کالای خریداری شده طی 7 روز گذشته خورد ا بین 100 تا 500 هزار ریال اعلام کردند. در این مورد ملاحظه می‌شود که نتایج در مورد هر دو گروه مشابه است.

* 66.9 درصد افراد شرکت کننده در نظرسنجی با اصلاح پول ملی (حذف صفر از پول ملی) موافق بوده‌اند. از این میان، 26.6 درصد با حذف 3 صفر و 17.7 درصد با حذف 4 سفر موافق بوده‌اند.

الف- در بخش خانوار 66.8 درصد با حذف صفر از پول ملی موافق بوده‌اند و 24.5 درصد از آنان با حذف سه صفر اعلام موافقت کردند. 17.6 درصد نیز حذف 4 صفر را مناسب دانسته‌اند.

ب- در بخش صنوف 67.2 درصد موافق حذف صفر بودند. 32.6 درصد با حذف س صفر و 17.9 درصد با حذف 4 صفر از پول ملی موافق بوده‌اند. 

جدول 3- دلایل اعلام شده برای موافقت با حذف صفر از پول ملی (درصد)

ج- بیشترین موافقت با حذف صفر از پول ملی (17.6 درصد) مربوط به گروه سنی 25-18 سال یعنی جوانترین قشر و در میان قشر و در میان مشاغل مربوط به اعضای نیروهای مسلح (78.7 درصد) بود. در میان رده‌های تحصیلی نیز بیشترین موافقت با برنامه اصلح پول ملی مربوط به افراد با تحصیلات دکتری و بالاتر (فوق دکترا و تحصیلات حوزوی مشابه) 70.8 درصد بود.

همان گونه که ملاحظه می شود به دلیل مشکلات عدیده‌ای که ناشی از عدم تناسب وضعیت نظام پرداخت نقد با نیازهای مبالاتی جامعه می‌باشد، هر دو گروه خانوار و صنوف، نظرات مشابهی در این خصوص اعلام کرده‌اند.

* 7.6 درصد از شرکت کنندگان معتقدند حذف صفر از پول ملی، نرخ تورم را کاهش می‌دهد. 30.6 درصد افراد بر این باورند که حذف صفر تاثیری بر تورم نداشته یا تاثیر آن اندک و قابل چشم پوشی است. در مقابل 25.8 درصد اصلاح پول ملی را عامل افزایش قابل توجه نرخ تورم می‌دانند. نکته قابل ذکر آن که 33.7 درصد افراد جامعه آماری از تاثیر حذف صفر بر تورم اظهار بی‌اطلاعی کرد و 2.3 درصد نیز این پرسش را پاسخ نداده‌اند. در حوزه خانوار و صنوف، نظرات ارایه شده در این زمینه به شرح جدول زیر می‌باشد. 

جدول 4- نظرات افراد از گروه خانوار و صنوف در خصوص تاثیر برنامه حذف صفر بر تورم (درصد)

* 34.5 درصد از افراد شرکت کننده معتقدند حذف صفر از پول ملی تاثیری بر قیمت املاک و مستغلات نداشته و یا تاثیر آن بسیار اندک است. در مقابل 22.7 درصد شرکت کنندگان تاثیر حذف صفر از پول ملی را عامل موثر بر قیمت املاک و مستغلات می‌دانند و 40.6 درصد از تاثیر آن بر قیمت املاک و مستغلات اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند. 2.2 درصد افراد نیز پاسخی به این سوال نداده‌اند. تحلیل نظرات در دو حوزه خانوار و صنوف به قرار جدول زیر است.

جدول 5- نظرات افراد از گروه خانوار و صنوف در خصوص تاثیر برنامه حذف صفر بر قیمت مستغلات (درصد)

مجموعه پاسخ‌های مربوط به ارتباط برنامه حذف صفر و افزایش قیمت‌ها نشان ‌دهنده لزوم تقویت اطلاعات افراد در این زمینه می‌باشد. این مسئله به ویژه با در نظر گرفتن این نکته که درصد افرادی که برای کسب اطلاعات در خصوص برنامه حذف صفر از پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی استفاده می‌کنند بسیار پایین اعلام شده، نشان می دهد توضیحات موجود بر سایت مذکور در قالب مقالات و سخنرانی‌های ایراد شده مورد استفاده آنها قرار نگرفته است.

لذا لازم است بانک مرکزی به خصوص از طریق رسانه‌های جمعی، برنامه ریزی جامعی جهت اطلاع رسانی در این حوزه انجام دهد. بدین ترتیب با ارتقای سطح اطلاعات افراد جامعه، موجب عدم شکل گیری انتظارات و تصورات اشتباه از طرح شده و قدم‌های بعدی را برای اصلاح پولی ملی هموارتر خواهد نمود.

* براساس جدول ذیل، 57.8 درصد جامعه آماری از رادیو و تلویزیون و تنها 7.9 درصد افراد از پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی اخبار مربوط به حذف صفر از پول ملی را پیگیری می‌کنند. بنابراین در یک برآورد ساده می‌توان گفت تنها نظرات حدود 8 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی حضوری اداره آمار در همه پرسی پایگاه اطلاع رسانی لحاظ شده است.

جدول 6- وضعیت منبع کسب اطلاعات مربوط به برنامه حذف صفر از پول ملی

الف- میزان استفاده افراد از منابع خبری در حوزه خانوار نشان می‌دهد 61.5 درصد اعضای خانوار اطلاعات خود پیرامون برنامه حذف صفر را از رادیو و تلویزیون، 4.9 درصد از پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی و 6.6 درصد از مطبوعات به دست آورده‌اند. نکته جالب توجه آن که 18.2 درصد افراد گزینه هیچکدام را انتخاب کرده‌اند.

ب- 47 درصد از فعالین اصناف اطلاعات خود را در مورد برنامه حذف صفر از رادیو و تلویزیون کسب کرده‌اند و سهم پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی و مطبوعات در این قشر به ترتیب 16.7 و 11 درصد بود. همچنین 6.7 درصد افراد گفته‌اند که گروه‌های مرجع نظیر کارکنان بانک‌ها را برای کسب اطلاعات انتخاب کرده و 10.2 درصد نیز گزینه هیچکدام را برگزیده‌اند.

* شایان ذکر است 49 درصد افراد اطلاعات ارایه شده توسط بانک مرکزی را در خصوص حذف صفر کافی نمی‌دانند. این نسبت در حوزه خانوار 46.2 درصد و حوزه اصناف 56.9 درصد است. البته با توجه به اینکه برنامه حذف صفر سابقه تاریخی در کشور نداشته و مدت زیادی از اطلاع رسانی پیرامون آن نمی‌گذرد، ناکافی دانستن اطلاعات ارایه شده امری طبیعی می‌باشد. از این رو با توجه به نیاز جامعه، لازم است بانک مرکزی از طریق تمامی امکانات ارتباطی اعم از رسانه‌های ملی، مطبوعاتی و سایر ابزارها، برنامه‌های گسترده‌تری برای اطلاع رسانی به عمومی اقشار جامعه داشته باشد و با معرفی پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی در خصوص طرح اصلاح پول ملی و نحوه دسترسی به آن، امکان استفاده عموم مردم از اطلاعات این پایگاه را فراهم نماید. جزئیات نتایج مربوط به کفایت اطلاعات ارایه شده توسط بانک مرکزی به شرح جدول زیر است: 

جدول 7- نظر پاسخگویان به سئوال کفایت اطلاعات ارایه شده بانک مرکزی   (درصد)

* جامعه آماری مورد بررسی، برای طراحی پشت اسکناس به ترتیب "اماکن تاریخی، باستانی و مذهبی" (36.4 درصد)، "چهره‌ دانشمندان، نویسندگان و شعرای ایران" (31.4 درصد) و "سمبل‌های ملی" (15.2 درصد) را انتخاب کرده‌اند. اقبال عمومی به نمادهایی از رویدادهای مهم تاریخی (6.3 درصد) و طرح‌هایی در بزرگداشت برخی فعالیت‌ها یا اقشار مانند کارگران (7.4 درصد) بوده است. 3.3 درصد نیز این سئوال را بی‌پاسخ گذاشته‌اند. 

جدول 8- نظر پاسخگویان نسبت به طرح پشت اسکناس (درصد)