بار دوم که ترامپ تصمیم خود مبنی بر عقب‌نشینی از سوریه را اعلام کرد، در آوریل سال جاری میلادی بود. در آن روز امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه به دیدار ترامپ رفت و گفت که تلاش خواهد کرد رئیس‌جمهور آمریکا را از تصمیم خود منصرف کند. اما اعلام اخیر آمریکا در روز 19 دسامبر مبنی بر عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه طی مدت 60 تا 100 روز، یک شوک به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید:

عزا گرفتن نتانیاهو و آل سعود

وزیر دفاع آمریکا چرا استعفا کرد؟

تکذیب توافق روسیه درباره خروج آمریکا از سوریه

درست است که بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در مطلبی در توییتر اعلام کرد که دوستان آمریکایی‌اش این موضوع را با وی مطرح کرده بودند، اما واکنش‌هایی که اسرائیلی‌ها نسبت به این موضع گیری نشان دادند، اثبات می‌کند که این اقدام جدی است و به معنی یک سیلی محکم برای مقامات رژیم صهیونیستی به شمار می‌رود.

«آمریکایی‌ها مجموعه‌ای از اهداف را برای خروج از سوریه برای خود ترسیم کرده‌اند. اولین این اهداف، تغییر حاکمیت و خروج نیروهای ایرانی از سوریه و هدف پایانی نیز از بین بردن داعش بود.» این موضوع را دونالد ترامپ در دوران تبلیغات انتخاباتی خود در ایالت فلوریدا مطرح کرد و گفت این باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا بود که داعش را تاسیس کرد و هیلاری کلینتون نیز با او در این اقدام شریک بود.

امروز و با گذشت 2 سال هیچ اظهار نظر رسمی از سوی اوباما و کلینتون برای رد این اتهامات مطرح نشده است. نکته جالب توجه اینکه بعد از ورود داعش به سوریه و اعلام تشکیل خلافت اسلامی به پایتختی الرقه در این کشور در سال 2013 ، نیروهای آمریکایی اقدام به تاسیس پایگاه التنف در طول مرزهای عراق و سوریه کردند. این اتفاق در سال 2014 انجام شد، اما یک سال بعد داعش وارد منطقه التنف شد و تروریست‌های آن کنترل این پایگاه را در اختیار گرفتند.

تحلیل اتفاقات تاریخی سال‌های گذشته و مواضع نظامی و سیاسی مختلف نشان دهنده میزان همکاری آمریکایی‌ها با داعش برای تحت کنترل گرفتن مناطق رود فرات و صحرای سوریه بوده است. این موضوع علاوه بر مطالبی است که محمد حسنین هیکل [روزنامه نگار مشهور مصر] مطرح کرده و گفته بود که آمریکا بزرگترین شریک تاسیس گروه تروریستی داعش بود و ترکیه مسئولیت اصلی این اقدام را در اختیار داشته است.

علاوه بر این‌ها ولید بن طلال یکی از شاهزادگان سعودی در گفتگو با شبکه تلویزیونی سی ان ان که در سال 2014 انجام شده، اعلام کرد که گروه تروریستی داعش توسط کشورهای حاشیه خلیج فارس و برای براندازی دولت سوریه تاسیس شد.

بعد از ادعای اعلام پیروزی ترامپ بر داعش و اعلام متناقض وی در خصوص عقب‌نشینی نیروهای این کشور از سوریه، بسیاری از مقامات فرماندهی نظامی آمریکا اعتقاد دارند که این عقب‌نشینی به استراتژی آمریکا ضربه خواهد زد.

به صورت خلاصه می‌توان گفت خروج آمریکا از سوریه شبیه به خروج رژیم صهیونیستی از جنوب لبنان در سال 2000 است. البته این خروج بعد از تقویت دوستی آمریکا با متحد سنتی خود یعنی ترکیه صورت گرفته و این موضوع زمینه را برای فعالیت آزاد ترک‌ها در سوریه و تخلیه پایگاه منبج فراهم می‌کند که 400 نیروی ویژه آمریکایی در آن حضور دارند.

از دیدگاه ترک‌ها، مرحله آینده مرحله ساده‌ای نخواهد بود. این در حالی است که باقیمانده های گروههای تروریستی نیز همچنان در ادلب حضور دارند و موجودیت نظامی ترکیه در سوریه نیز از هیچ پشتیبانی برخوردار نیست. به نظر می‌رسد در شرایط آینده ترکیه وارد باتلاقی خواهد شد که این روند مدت جنگ در ادلب را افزایش خواهد داد.

احتمالا تا مدتی بعد نیروهای ترکیه وارد مناطق شرق فرات شوند، اما اگر کسی تصور می‌کند که آنها می‌توانند خلاء ناشی از خروج آمریکا در شرق فرات را پر کنند، اشتباه می‌کند. احتمالا این اقدام موقتی خواهد بود، اما دولت سوریه هرگز اجازه تغییر اشغالگری آمریکا با اشغالگری ترکیه را نخواهد داد و آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها نیز این موضوع را به خوبی می‌دانند.

اگر آمریکایی‌ها به دنبال حفظ اتحاد سنتی خود با ترکیه در منطقه هستند، نباید زیاد روی این کشور حساب کنند، چرا که کسانی که در محور مقاومت برای آزادسازی سوریه خون داده‌اند، جز با بازگشت تمامی اراضی سوریه زیر پرچم دولت این کشور رضایت نخواهند داد و تمامی ارتش‌های خارجی باید خاک سوریه را ترک کنند. این چیزی است که مقامات سوریه و روسیه و ایران نیز در تمامی مناسبتها بر آن تاکید کرده‌اند.

وقتی کردها از پشت خنجر می‌خورند

کسانی که منطقه را پیگیری می‌کنند، می‌دانند که آمریکایی‌ها از چندین ماه پیش به کردها اعلام کرده‌اند که باید پرونده‌های خود را با دولت سوریه یکسره کنند و تصمیم آنها در خصوص تشکیل دولت کرد به پایان رسیده است.

باجود اینکه کردها از آوریل گذشته به دنبال افزایش هماهنگی‌های خود با فرانسوی‌ها بوده‌اند و سفرهای دوره‌ای متعددی به روسیه داشته‌اند، اما به نظر می‌رسد آرزوی آنها برای تشکیل دولت در سوریه مانند آرزوی آنها در عراق به پایان خود رسیده است.

در صورتی که نظامیان روس نیز مانند آمریکایی‌ها از سوریه خارج شوند، اوضاع کُردها بدتر از این هم می‌شود. به این ترتیب آن‌ها باید منتظر حمله قریب الوقوع ترکیه باشند که تمامی آرمان‌های آن‌ها را از بین می‌برد.

در این صورت این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان به عنوان یک شهروند سوری روی آنها حساب کرد یا نه؟ طی ماهها و سالهای گذشته گروه تروریستی داعش بسیاری از شخصیت‌های کرد را ترور کرده و همین موضوع شکاف ویژه‌ای را میان آنها با افکار عمومی و ساختارهای مختلف ملت سوریه ایجاد کرده است.

اهالی منطقه جزیره سوریه نقش کردها در حمایت از داعش و به خطر انداختن جان مردم سوریه و مجبور کردن آنها به مهاجرت طی 5 سال گذشته از جنگ در این کشور را فراموش نکرده‌اند. بیانیه ای که عشایر سوری با تمام جرات و جسارت خود در دوران اشغالگری نیروهای آمریکایی و فرانسوی و کردها ضد تمامی نیروهای خارجی در منطقه الجزیره منتشر کرده‌اند، نشان دهنده خشمی است که آنها نسبت به روند تحولات و اشغالگری خارجی در منطقه داشته‌اند. بنابراین طبیعی است که کردها نسبت به پروژه خود در سوریه احساس خطر کنند.

دومین بازنده خروج آمریکایی‌ها از سوریه فرانسوی‌ها هستند. آنها در ابتدا تعداد اندکی از نیروهای خود را برای حفاظت از کارخانه سیمان لافارج به شمال شرق سوریه اعزام کردند. اما در آوریل گذشته فرانسه نیروهای خود در شمال سوریه را تقویت کرد و بنابر اطلاعات موجود مدیریت درگیری‌ها در منطقه حقل العمر که از بزرگترین چاه‌های نفت در شرق فرات به شمار می‌رود را بر عهده داشت.

فرانسه اخبار مربوط به حضور و تقویت نیروهای خود در سوریه و استفاده از نیروهای ویژه را مخفی نگه داشته بود. اما روزنامه النهار لبنان فاش کرد که 900 مستشار فرانسوی و نیروهای ویژه این کشور و عناصر یگان توپخانه‌ای نیروهای دریایی در شمال شرق سوریه مستقر هستند.

امروز خروج نیروهای آمریکایی باعث افشای موجودیت و استقرار نیروهای فرانسوی در سوریه می‌شود و این موضوع امانوئل ماکرون رئیس جمهور این کشور را در شرایط سخت‌تری قرار می‌دهد. در شرایط کنونی درخواست‌ها و مطالبات گسترده‌ای از سوی بازرگانان فرانسوی برای خروج این کشور از سوریه مطرح می‌شود که تنها در خصوص توقف اقدامات نظامی نیست، بلکه آنها نسبت به افزایش تنش آفرینی فرانسوی‌ها در بحران سوریه نیز هشدار داده و خواستار راه حل سیاسی در این کشور هستند.

نگاهی به واکنش‌های مطرح شده نسبت به تصمیم ترامپ نیز قابل توجه است. در این خصوص می‌توان به نگرانی روسها اشاره کرد که از زبان ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور مطرح شده و رئیس کمیسیون دفاع در مجلس دوما به نقل از پوتین گفته است که باید نسبت به این تصمیم هوشیار بود، چرا که آمریکایی‌ها احتمالاً فریب‌هایی را برای باقی ماندن در سوریه خواهند تراشید.

در هر حال به نظر می‌رسد تصمیم آمریکا مبنی بر خروج از سوریه قطعا نشان دهنده شکست سیاست‌های آمریکا در منطقه باشد و این موضوع دور از دسترس نیست.