سرویس فرهنگ و هنر مشرق - دومین نشست هنر و واقعیت هشتمین جشنواره مردمی فیلم عمار با موضوع سوژه‌های سینمایی موسیقی انقلاب و دفاع مقدس، با حضور مرتضی قاضی، محقق و پژوهشگر برگزار شد.
قاضی در این نشست با بیان این که در این سال در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی(راه) به واسطه مصاحبه‌هایی که با بزرگان موسیقی کشور داشته‌ایم به منابع بسیار خوبی در حوزه تاریخ شفاهی موسیقی انقلاب اسلامی رسیده‌ایم اظهار داشت: فرازها و فرودها و نقاط جذاب و ماندگار جریان موسیقی انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و جنگ مورد بررسی قرار گرفته تا افرادی که علاقه‌مند به تکمیل، اصلاح مطالب و کار در عرصه مستند، سینمایی و داستانی هستند از آن‌ها بهره گیرند.
وی با اشاره به معروف‌ترین سرود و آهنگی که ایرانیان با آن خاطره دارند گفت: سرود "ای ایران" که شاعر آن حسین گل گلاب و موسیقی آن را روح ا..خالقی ساخته یکی از بهترین سروهای انقلابی کشور است که در آن زمان در حفظ روحیه انقلابی مؤثر بود که این مسئله اهمیت اشعار انقلابی را بازگو می‌کند.
تأثیر حوادث ملتهب ۵۷ بر شعرهای شاهنگیان
قاضی درخصوص شکل‌گیری جریان موسیقی انقلاب اظهارداشت: اوایل سال ۵۷ آقای حمید شاهنگیان از آمریکا وارد ایران شد و آمدنش مصادف با فضای ملتهب ایران و قیام مردم قم و تبریز بود و مشاهده حوادث جاری در کشور بعدها بر شعرهای او تأثیرگذاشت.
وی با اشاره به جریان موسیقی انقلاب، آقای شاهنگیان و حمید سبزواری را از فعالان شعر انقلابی برشمرد و افزود: آشنایی شاعران نسل انقلاب در حسینیه ارشاد با قاریان قرآن و هنرمندان، در کنار تهدید ساواک شرایط خاصی را برای شاعران انقلابی رقم زد که همه این‌ها بخشی از خاطرات موسیقی ایران در دوران انقلاب است.
وی گفت: دکلمه های شریفی نیا از سروده‌های شفیعی کدکنی نیز در جریان شعر انقلاب از موضوعاتی است که باید به آن اشاره کرد و در این میان برخی اشعار هم در سایه شعر "خمینی ای امام و برخیزید برخیزید" دیده نشدند و نباید این کارهای ماندگار را فراموش کنیم.
وی گفت: شعار های مردم در دوران انقلاب در زمان ورود امام خمینی(ره) در فرودگاه، پخش نوار سرودهای انقلابی در عین حساسیت ساواکی ها در حسینیه ارشاد و فعالیت‌های خانگی گروه‌های سرود در منزل برخی افراد سرشناس نیز بخشی از این جریانات است.
وی در ادامه جریان موسیقی انقلاب گفت: آقای شاهنگیان و سایر شاعران انقلابی با توجه به جو حاکم بر جامعه و در جهت استمرار فعالیت های ادبی سعی داشتند ناشناخته بمانند و شاعران در این دوره مخفیانه و بدون این‌که کسی متوجه شود کار خود را پیش می بردند.
خواننده قبل از انقلابی که در محضر امام به اجرا پرداخت
وی اظهار کرد: در راستای سروده‌های ۱۲ بهمن فرد جدیدی به نام محمد گلریز شناخته شد که قبل انقلاب شروع به خوانندگی در رادیو می‌کرد و آقای محمدگلریز از خوانندگانی بود که در گروه سرود" برخیزید برخیزید" در محضر امام خمینی (ره) نیز اجرا داشته است.
وی افزود: آقای منوچهر ابرآویز از دیگر افراد فعال در حوزه موسیقی است که در کنار همه فعالان موسیقی آن دوران فعالیت می‌کرد، او که پیش از انقلاب، فعالیت‌های تبلیغاتی انجام می داد و در سازمان فاکوپا کار می‌کرد که عقبه مفصلی دارد، او با این‌که سال ها در کشور خارجی بوده تحت تاثیر جریان انقلاب قرار می گیرد و بضاعت خودش را در حوزه موسیقی به کار می‌گیرد که درسال ۹۲ به رحمت خدا رفت و به گفته خودش پیش از فوت با آیت ا..خامنه ای، طالقانی و رفسنجانی و شهید بهشتی ملاقات داشته است.
نقش هموطنان ارامنه در ضبط سروده‌های انقلاب
وی با بیان این که ابرآویز ساخت حدود ۱۸ سرود در کارنامه هنری خود داشته است، اظهار داشت: برخی سرودها نظیر "دیو چو بیرون رودفرشته درآید" و سرود "علی طراح و معمارحرم برخیز " از سروده‌های معروف اوست، او همچنین از پتانسیل دانش آموزان بیت آیت‌الله طالقانی برای سرود استفاده کرد و با همکاری مجتبی میرزاده در مقام آهنگساز سروده‌هایی را تولید کرد.
این پژوهشگر عرصه موسیقی انقلاب در ادامه تصریح کرد: در جریان شعر و موسیقی انقلاب با همکاری وزارت فرهنگ شاهد حضور استاد قره باغی، استاد محمدشمس نیکنام و استاد زمانی نیز بودیم و نقش هموطنان ارامنه در کمک به ضبط سروده‌های انقلاب نیز جای تأمل دارد.
وی افزود: هرزمان صدای سرود "بوی گل سوسن و یاسمن آید" را می شنویم برای همگان تداعی پیروزی انقلاب و بیانگر زحمات شاعران انقلابی است که این موضوع اهمیت شعر اثرگذار و ماندگار را به نمایش می گذارد.
ماجرای ساخت قطعه "ایران ایران ایران، رگبار مسلسل ها"
وی در خصوص دیگر آثار ماندگار انقلابی افزود: در سال ۵۷ همزمان با ماه محرم و حکومت نظامی، مردم از پشت بام‌ها شعار «الله اکبر» سرمی‌دادند که در این زمان استاد فریدون خشنود که از آهنگسازان بود با شنیدن صدای رگبار مسلسل‌ها درصدد خلق شعری با این موضوع بر می‌آید و این جریان را به حسین سرفراز می سپارد و با همکاری رضا رویگری در مقام خواننده قطعه "ایران ایران ایران،رگبار مسلسل ها"را در استودیو صبا تولید می‌کنند، سرودی که در تاریخ انقلاب ماندگار شد.
وی گفت: استاد راغب با جمع آوری نت‌های خود، در بحبوحه انقلاب و با ورود به جریان انقلاب این گنجینه را همراه داشت که به همین پشتوانه سرود "این بانگ آزادی " در اسفند ماه ۵۷ ساخته شد و راغب راجع به جریان ساخت این اثر می‌گوید: «وقتی گروهی از مردم در حال راهپمایی بودند عده ای از مردم مازندران به دیدار امام آمدند که با شعار «الله اکبر، خمینی رهبر» آهنگ خاصی سر می‌دادند که ملودی "الله اکبر خمینی رهبر" ثمره این ایده بود و در ادامه همین روند، آقای سبزواری شعر " این بانگ ازادی کز آسمان خیزد " را در اختیار آقای راغب گذاشت و با خوانندگی آقای گلریز پخش شد.
وی افزود: در دوران اوایل انقلاب هنرمندان ما به گونه‌ای نبودند که در خانه یا گوشه استودیو بشینند و بخواهند آهنگ درست کنند بلکه با حضور در دل مردم ایده ایجاد شده و خلق اثری ماندگار را عهده دار می‌شدند که در راستای این تأثیربخشی شهید مجید حداد عادل در نظر دشات سرود" این بانگ آزادی" به عنوان سرود ملی انتخاب کند که آقای راغب مخالفت می کند و این اتفاق نمی افتد.
تأیید امام بر سرودی ای مجاهد ای مظهر شرف نقطه عطف جریان موسیقی انقلاب
وی گفت: در گیر و دار روزهای اوایل انقلاب برخوردهای مختلفی با سرود و موسیقی وجود داشت و گروهی تصور داشتند که آقای راغب درصدد مطرح کردن خود بوده و جریان‌های گوناگون و دوستان قدیمی نیز سد راه او می شوند و با توجه به محدودیت‌های استفاده از آلات موسیقی در اوایل انقلاب و این‌که برخی افراد درصدد حذف برخی سازها بودند که اتفاق کلیدی که راه را باز می کند سرود "ای مجاهد ای مظهر شرف" بود.
قاضی تصریح کرد: مجید حدادعادل در آن دوران می‌گوید که برای شهید مطهری یک سرود بسازید که سرود ساخته می شود و بازهم با مخالفت‌هایی روبرو می‌شود و آقایان محمد گلریز، شاعر، حمید سبزواری و آهنگساز احمدعلی راغب به دیدار امام خمینی(ره) می‌روند و در دیدار سازندگان اعضای سرود " ای مجاهد ای مظهر شرف" امام خمینی(ره) می‌فرمایند «این سرودی که برای آیت ا... مطهری ساخته شده است مشکلی ندارد» و تأیید امام به نقطه عطف موسیقی انقلاب تبدیل می‌شود و این تأیید حضرت امام تمام آن هجمه‌ها علیه موسیقی را فرو می نشاند.
سرودن اشعار انقلابی با الهام از یک عکس
قاضی تصریح کرد: در جریان موسیقی انقلاب می بینیم با تایید امام، شعارهای مردم الهام بخش شده است و با حس گرفتن عکس یک شهید بسیاری از اشعار سروده شد و شاهد اثربخشی آن در جامعه نیز بودیم و هستیم که به عنوان مثال " سرود امریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو" دستاورد کلام امام خمینی (ره) در رابطه با قطع ارتباط با امریکا است.
وی در ادامه اظهار داشت: وقتی مجید حداد عادل به آقای راغب و سبزواری می گوید پیروزی بزرگی در جبهه ها نزدیک است، آن‌ها سروده " خجسته باد این پیروزی" را خلق می‌کنند و جریانات معناداری در حوزه موسیقی انقلاب رقم می خورد .
وی در پایان گفت: امیدوارم این نقطه آغازی برای افراد علاقه مندی که قصد ورود به این عرصه را دارند باشد و با توجه به کارهای خوب انجام شده در این حوزه علاقه‌مندان در کنار حفظ و بازخوانی آرشیو انقلاب گام های ارزشمندی در این حوزه بردارند.
