به گزارش مشرق، در جریان اجلاس گروه  ۲۰ در هامبورگ آلمان، رؤسای جمهور آمریکا و روسیه درباره آتش بس در ترسیم خطوط مناطق کاهش نزاع در جنوب غربی سوریه به توافق رسیدند تا از امروز یکشنبه این توافق وارد مراحل اجرایی خود شود و جزئیات آن نیز تا پایان هفته اعلام و امضا شود. فارغ از آنکه اصل توافق اولیه  دو طرف در مورد سوریه، از دید ناظران اتفاقی جالب توجه در روابط میان مسکو و واشنگتن به شمار می رود عملا باید توافق هامبورگ را پایانی بر اجلاس آستانه به خصوص نشست ناکام آستانه ۵ که هفته گذشته برگزار شد دانست. براساس توافق مورد اشاره، منطقه جنوبی و جنوب غربی سوریه یعنی سویداء، درعا و قنیطره (جولان) مشمول مناطق موسوم به مناطق کاهش تنش می شوند. علاوه بر اینکه فقط نیروهای پلیس نظامی روس به عنوان ضامن اجرای این توافق در مناطق مزبور مستقر خواهند شد و آمریکا هم ضامن پایبندی گروه های مسلح و تروریست موجود در آن مناطق خواهد بود. هرچند که قرار است جزئیات طرح تا آخر هفته منتشر و نهایی شود و تا آن موقع نمی توان با قطعیت و به روشنی درباره جزئیات آن صحبت کرد اما نباید این احتمال را منتفی دانست که چنین توافق نامه ای حاصل توافقات سیاسی و امنیتی مسکو و واشنگتن است.

اگر چه باید توجه داشت این توافق فعلا در حد آتش بس یا همان مناطق موسوم به مناطق کاهش تنش است در عین حال گزارش های منتشر شده از سوی برخی رسانه های عربی و غربی  این توافق را زمینه ساز یک طرح گسترده تر برای نوعی بده بستان در سوریه بین قدرت های درگیر اعلام می کند. همانطور که واشنگتن نیز اعلام کرده است که این توافق زمینه ای برای آتش بسی گسترده تر در سوریه است. در عین حال هنوز نمی توان به این رسانه ها که سابقه خوبی نیز ندارند، اعتماد کرد اما براساس این گزارش ها آینده سیاسی اسد و دولت او، امنیت اسرائیل و کم کردن نقش ایران و حزب ا... در مرزهای نزدیک به رژیم صهیونیستی از جمله مواردی است که می تواند زمینه ساز این توافق و مواد تشکیل دهنده آن باشد. این گزارش ها مدعی اند  که آمریکایی ها در قبال آینده بشار اسد کوتاه آمده اند و آن را به خود روس ها واگذار کرده اند و در مقابل نیز روس ها متعهد به کم کردن یا کوتاه کردن نقش ایران و حزب ا... در مرزهای جنوب غرب موازی با مرزهای سرزمین های اشغالی شده اند. به خصوص آنکه در مناطق قنیطره و درعا ارتش سوریه موفق به گسترش اراضی تحت سیطره خود شده است و این موضوع تبدیل به یک نگرانی برای اسرائیل شده است. به خصوص آنکه در هفته های گذشته الصاق نیروهای عراقی و سوری در مناطق جنوب شرقی سوریه در التنف و سخن از ایجاد یک معبر زمینی از ایران و عراق به سوریه و مدیترانه بر عمق نگرانی رژیم صهیونیستی افزود. ایجاد منطقه کاهش تنش در جنوب غربی با تأکید بر وجود قنیطره در این منطقه در واقع همان محدود کردن حزب ا... و ارتش سوریه برای هرگونه تحرکی در مناطق اطراف جولان اشغالی است. همچنانکه به نظر می رسد اسرائیل تمایلی برای درگیری نظامی مستقیم در مسائل سوریه ندارد و استقرار نیروهای حزب ا... و ارتش سوریه در مناطق موازی با مرزهای سرزمین های اشغالی عملا باعث نگرانی صهیونیست ها از تنش مستقیم بود. در هر صورت ایران در نشست اخیر آستانه با ضمیمه کردن قنیطره به منطقه جنوبی مخالفت کرده بود و این مخالفت عملا به معنای مخالفت حزب ا... نیز هست. در عین حال برخی تحلیلگران توافق آتش بس به عمل آمده را چندان در تضاد با سیاست جبهه مقاومت مبنی بر غیر فعال نگه داشتن جبهه قنیطره و مناطق هم مرز با رژیم صهیونیستی نمی دانند. چرا که اگر این توافق صرفا در حد آتش بس باشد و توافقی فراتر از آن وجود نداشته باشد، غیرفعال ماندن این جبهه، از سیاست های همیشگی ما بوده است. علاوه بر این مشخص نیست که آیا طرف های متعدد شبه مسلح و تروریست تا چه میزان به تعهد خود به آمریکا یا اردن که به همراه آمریکا و روسیه طرف سوم این توافق است پایبند خواهند بود. آیا این احتمال وجود دارد که با آغاز عملیاتی شدن مناطق کاهش تنش در جنوب غرب سوریه این موضوع به جنوب شرق آن یعنی جایی که ارتش سوریه و نیروهای عراقی کشیده شود و چنین مناطقی در آنجا نیز با هدف محدود کردن تحرکات ایران و همپیمانان آن اجرا شود؟ باید منتظر ماند و دید جزئیات توافق مزبور که احتمالا تا آخر هفته منتشر خواهد شد متضمن چه بندهایی است و طرف های درگیر چه واکنشی در میدان به آن نشان خواهند داد. اما بدیهی است هرگونه توافقی در سوریه بدون در نظر گرفتن دولت قانونی و رسمی آن و همچنین متحدان اصلی آن همچون ایران و حزب ا...  نمی تواند توافقی جامع و پایدارباشد.

سید رضا قزوینی غرابی