نام حضرت عبدالعظيم (ع) نزد همگان آشناست.به نقل تاريخ در سال 173 هجري قمري در مدينه منوره ستاره‌اي درخشان در خانه «عبدالله بن علي» درخشيد و کودکي بر سلاله نبوي افزوده گشت، فرزندي که در آيينه زندگي او اخلاص و ارادت به امامان دين و پيروي از فرامين پيشوايان معصوم ديده مي‌شد.

«عبدالعظيم» کنيه‌اش ابوالقاسم است و از آن سبب که نسبتش با چهار واسطه به حضرت امام حسن مجتبي عليه‌السلام منتهي مي‌شود به «حسني» معروف است. از آن حضرت به عنوان «سيدالکريم» نيز ياد مي‌شود. پدرش عبدالله نام داشت و مادرش فاطمه دختر عقبي بن قيس. جد اول او «علي بن حسن» ملقب به سديد بود که همراه پسر عمويش عبدالله محض و گروهي ديگر از سادات بر ضد عباسيان قيام کردند. ماموران منصور دوانيقي جمعي از آنان را دستگير کرده و به بغداد فرستادند علي هم از آن جمله بود که به زندان افتاد و تا پايان عمر محبوس بود.

جد دومش «حسن بن زيد» از شخصيت‌هاي برجسته عصر خويش بود که مورد خشم منصور دوانيقي قرار گرفت و به زندان افتاد. انساني وارسته و خدمتگزار محرومان بود که در سال 168 هجري در 80 سالگي از دنيا رفت.
جد سومش «زيد بن حسن» فرزند امام حسن مجتبي (ع) بود. وي نيز در زمان خود شخصي معروف و نيکوکار و مورد علاقه مردم بود. در زمان خلافت عمر بن عبدالعزيز به منصب توليت صدقات رسول خدا (ص) گماشته شده بود. وي در 90 سالگي در سال 120 هجري چشم از جهان بست.

عبدالعظيم حسني عليه‌السلام از دانشمند شيعه و از روايان حديث ائمه عليهم‌السلام و از چهره‌هاي بارز و محبوب و مورد اعتماد نزد اهل بيت عصمت و طهارت عليهم‌السلام و پيروان آن بزرگواران بود.

دوران وي گرچه عصر حاکميت عباسيان و ايجاد خفقان و سخت‌گيري نسبت به هواداران ائمه عليهم‌السلام و فرزندان علي و فاطمه عليهما‌السلام بود ولي مدافعان دين و حافظان مکتب که روايات امامان را ثبت، نقل و منتشر مي‌کردند نقش عمده‌اي در پاسداري و صيانت فرهنگ اهل بيت عليهم‌السلام داشتند.

اين بزگوار نيز يکي از سنگربانان عقيده محسوب مي‌شد. عبدالعظيم عليه‌السلام با راويان احاديث ارتباط داشت و در حفظ و نقل سخنان معصومين عليهم‌السلام کوشا بود. ستايش‌هايي که ائمه عليه‌السلام از وي به‌عمل آورده‌اند نشان دهنده شخصيت علمي و مورد اعتماد او است. امام هادي (ع) گاهي اشخاصي را که سوال و مشکلي داشتند راهنمايي مي‌فرمود که از عبدالعظيم حسني (ع)بپرسند و او را از دوستان حقيقي خويش برمي‌شمرد.

در آثار علماي شيعه نيز تعريف‌ها و ستايش‌هاي عظيمي درباره او به چشم مي‌خورد. آنان از او به عنوان عابد، زاهد، پرهيزکار، ثقه، داراي اعتقاد نيک و صفاي باطن و پسنديده ياد کردند. افتخار او اين بود که در مقابل عظمت و بزرگي «اولي‌الامر» کرنش کرده، بر ساحل ولايتشان بنشسته، از کلام نوراني آنان الهام گرفته و عمل به فرامين الهي ايشان را مايه سعادت در سراي خويش مي‌دانست زيرا به خوبي به حقيقت مقام «امام» و «حجت خدا» واقف بود و با جان و دل اين عقيده را پاس مي‌داشت.

*فضيلت زيارت حضرت عبدالعظيم عليه‌السلام
ابن قولويه در کامل الزيارات (باب 107 ص 324) از علي بن الحسين بن موسي بن بابويه و او از محمد بن يحيي اشعري عطار قمي روايت کرده که شخصي از اهل ري گفت: بر حضرت ابوالحسن عسکري امام هادي (ع) وارد شدم، آن جناب از من پرسيد در کجا بودي؟ عرض کردم: به زيارت سيدالشهدا (ع) رفته بودم، فرمود: آگاه و متوجه باش، اگر قبر عبدالعظيم را که در نزد شما مي‌باشد زيارت کرده بودي، مثل اين بود که حسين بن علي عليه‌السلام را زيارت کرده باشي.
اين حديث را رئيس المحدثين شيخ صدوق نيز در ثواب الاعمال ص 95 روايت کرده و گويد: حديث کرد از براي من علي بن احمد، او گفت: حديث نمود مرا حمزة بن قاسم علوي و او گويد: حديث کرد از براي من محمد بن يحيي عطار تا آخر حديث، و همچنين اين روايت در رساله صاحب بن عباد نيز ذکر شده است.
از آن عالم فرزانه کراماتي نيز نقل شده است.

*معرفي برخي از منابع آشنايي با زندگاني حضرت عبدالعظيم الحسني عليه‌السلام

برخي از منابع آشنايي با زندگاني حضرت عبدالعظيم الحسني عليه‌السلام به شرح زير است:
* کتاب جنت النعيم ‌ـ روح و ريحان، نوشته محمدباقر مازندراني کجوري، تصحيح و تحقيق: سيد صادق حسيني اشکوري.
* کتاب التذکره العظيميه، نوشته محمد ابراهيم کلباسي، تصحيح و تحقيق: عليرضا هزار.
* کتاب جنات النعيم في احوال سيدنا الشريف عبدالعظيم عليه‌السلام، نوشته ملامحمداسماعيل کزازي اراکي، تصحيح و تحقيق: علي اکبر زماني نژاد.
* کتاب مسند حضرت عبدالعظيم عليه‌السلام، نوشته عزيزالله عطاردي ‌ـ عليرضا هزار.
*کتاب شناختنامه حضرت عبدالعظيم عليه‌السلام ( مجموعه مقالات) به کوشش: علي اکبر زماني‌نژاد.
به قلم مصطفي هدايي