گروه جهاد و مقاومت مشرق - در طول جنگ تحمیلی، نیروی هوایی رژیم بعث عراق، بارها توسط قدرت‌های خارجی بازسازی و به انواع سلاح‌ها و هواپیماها مجهز شد.اما برخی ویژگی‌ها تا آخر جنگ مختص ایران و نیروی هوایی باقی ماند.یکی از این برتری‌ها، واحدهای سوخت رسان بود.نیروی هوایی ایران با در اختیار داشتن سوخت‌رسان‌های عظیمی از انواع بویینگ، این توان را یافت که فانتوم‌های خود را بارها به عمق خاک عراق بفرستد ویا به اف 14ها برای ساعت‌ها گشت هوایی سوخت‌رسانی کند.آنچه در ادامه می‌خوانید خاطرات یکی از خلبانان هواپیمای سوخت رسان – سروان صابر عبدالرزاق - یکی از نفرات با سابقه فنی سوخت‌رسانی نیروی هوایی، در نخستین روز تجاوز ارتش صدام به کشورمان است که توسط فرزند ایشان مستند نگاری وجهت چاپ در اختیار «ایران» قرار گرفته است.در واپسین دقایق چهاردهمین ساعت از آخرین روز تابستان سال 1359، تجاوز آشکار نظامی ارتش تا بن دندان مسلح رژیم بعث عراق با تعرض گسترده و همه جانبه هوایی به 10 مرکز مهم و عمده هوایی با قصد انهدام ظرفیت جنگی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. رژیم بعثی در این تجاوز، سرنگونی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران را به عنوان هدف استراتژیک مد نظر داشت. کارشناسان نظامی دشمن، نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را قدرتی کوبنده و تهدیدی جدی علیه امکانات اقتصادی، سیاسی و نظامی خود می دانستند که می توانست با تسلط و سیادت بر آسمان نقش تعیین کننده ای در صحنه نبرد ایفا کند.
توان عملیاتی فوق العاده نیروی هوایی، دشمن بعثی را بر آن داشت تا در نخستین گام پایگاه‌های هوایی، سیستم کنترل و فرماندهی و شبکه راداری کشور را مورد تهاجم وسیع و گسترده هوایی قرار دهد. به موازات این تحرک و به فاصله کوتاهی پس از نخستین تجاوز هوایی، بیش از 12 لشکر زمینی عراق با عبور از مرزهای بین‌المللی، پیشروی خود در خاک کشورمان را با پشت سر گذاشتن مواضع مقدم پدافندی ایران آغازکردند.... و اینگونه جنگ آغاز شد.
فرماندهان نظامی با توجه به تجاوزات زمینی و هوایی دشمن و لزوم طرح مقابله با حمله احتمالی گسترده رژیم بعث، پس از برگزاری جلسات متعدد نهایتاً در اوایل تابستان سال 59 طرح‌هایی عملیاتی را برای نیرو های سه گانه ارتش تصویب و ابلاغ می کنند، طرح ابلاغ شده به نیروی هوایی ارتش در 99 صفحه به عنوان طرح «نبرد البرز» به یگان های عملیات ارسال می شود.طراحان عملیات، اهداف حیاتی و مهم نظامی و اقتصادی کشور را شناسایی و خلبانان مورد نظر، چگونگی طی مسیر و سایر موارد لازم را بررسی می کنند، دشمن بعثی از نظر کمیت و کیفیت یگان های زرهی و مکانیزه به عنوان چهارمین ارتش توانمند جهان شناخته شده بود و از نظر نیروی هوایی دارای یازده پایگاه هوایی و با استعداد بیش از 366 فروند انواع هواپیمای شکاری بمب افکن از نوع میگ های 15، 21، 23، سوخوی 7، 20، 22، شکاری رهگیر، هانتر و بمب افکن های نیمه استراتژیک و همچنین تعداد 400 فروند انواع بالگرد تهاجمی و ترابری بود، هواپیمای پیشرفته میگ 25، 29، میراژ اف یک و در مقاطعی از جنگ مجهز به هواپیمای پیشرفته سوپراتاندارد شد. در اواخر جنگ تعداد هواپیماهای ارتش بعثی با وجود ساقط شدن تعداد زیادی از آنها توسط نهاجا به 602 فروند رسید که این نشان دهنده حمایت استکبار از آن رژیم بود.بلافاصله پس از آغاز رسمی تجاوز، همه کارکنان پایگاه های هوایی که پس از وقت اداری در حال عزیمت به منزل خود بودند به محل کار بازگشته و برابر طرح‌ریزی های انجام گرفته آماده دادن نخستین پاسخ به متجاوز شدند.
در پایگاه هوایی مهرآباد یکی از هواپیماهای سوخت رسان707 آسیب جدی دیده بود و بقیه هواپیماهای 707 نیز بر اثر تجاوز دشمن آسیب ناچیزی دیده بوده و بنزین از بعضی از آنها جاری بود. خلبانان به سراغ هواپیماها رفتند تا هواپیما های سالم را از آن مهلکه نجات دهند و از هواپیماهایی که احتمال انفجار داشتند دور کنند.به گفته امیر سرتیپ دوم خلبان غفار عبدالعلی‌زاده یک کبریت می توانست انفجاری تولید کند که کل تهران را نابود کند. بنزینی که از هواپیماها جاری شده بود مانند جوی آب سرازیر شده بود. باند فرودگاه پر از ترکش های بمب بود و حرکت هواپیما روی باند امکان نداشت. امیر سرتیپ دو خلبان حسن بنی آدم که سمت افسر عملیات گردان 707 را داشت سریع به گردان پرواز برگشته و از واقعیت ماجرا با خبر شده و سریع جلسه‌ای در پایگاه تشکیل شد؛ خبر از حمله سراسری عراق به ایران بود.سرتیپ دوم خلبان علی اصغر مطلق، عباس عمویی و فریبرز پیرزاده خود به انتقال هواپیمای سوخت رسان 707 و دور کردن آنها از انفجار پرداختند.اگرچه در این روز پرواز از فرودگاه مهرآباد غیرممکن بود ولی در آن طرف هواپیمای آلفا رد و البرز آماده پرواز به سمت پایگاه های الرشید بغداد و شعیبیه بصره بودند و احتیاج به سوختگیری هوایی داشتند. بدین منظور هواپیمای 707 حتماً باید پرواز می کرد.
بالاخره هواپیمای سوختگیری 707 ساعت 3:30 تاریخ 31/6/59 در شرایطی که نیم‌ساعت از حمله متجاوز نگذشته بود پرواز کرد.
امیر سرتیپ دوم خلبان علی اصغر مطلق
سرهنگ خلبان فریبرز پیرزاده
سروان صابر عبدالرزاق (بوم اپراتور) ( پدر نویسنده مطلب حاضر)
سروان محمد افشار تبار (بوم اپراتور)
همافر ثابت راسخ (مهندس پرواز)
سروان اسد تهرانی (کروچیف)
به گفته امیر سرتیپ دوم خلبان علی اصغر مطلق، موقعی که هواپیما روی باند سرعت قرار گرفت تکان زیادی داشت زیرا روی باند پرواز ترکش بود و گوشه ای از باند چاله ای ایجاد شده بود، وقتی لحظه بلند شدن از باند فرا رسید یکی از چرخ های اصلی دچار ترکیدگی لاستیک شد اما بالاخره از باند بلند شدیم. در این لحظه برج مراقبت به من گفت چرخ راست شما ترکیده است و چیزی از آن به پایین پرتاب شد و سپس ما چرخ را جمع کردیم و نگران همکاران اف-4 خود که از پایگاه های همدان و بوشهر آماده عزیمت به عراق بودند، بودیم. بعد از پرواز به منطقه از قبل تعیین شده رفتیم و در آنجا منتظر هواپیماهای اف-4 شدیم تا برای سوختگیری به ما ملحق شوند. این در شرایطی بود که در هر لحظه خطر حمله به ما می رفت و هیچ وسیله دفاعی نداشتیم.
برابر طرح‌های مصوب نخستین پایگاه های حمله‌کننده به عراق، پایگاه همدان و بوشهر بودند.خلبانان در اتاق عملیات به بررسی نقشه های پروازی پرداخته و آخرین توجیهات و توضیحات را از زبان طراحان عملیات می شنیدند و بی صبرانه منتظر پاسخ به متخاصم بودند.در پایگاه بوشهر که باید پایگاه هوایی شعیبیه در بصره را مورد هدف قرار می دادند، چهار فروند هواپیمای اف-4 در هوای گرم بوشهر آماده شده بودند تا هشت خلبان شجاع نهاجا پاسخی دندان شکن به دشمن متجاوز بدهند.پایگاه شعیبیه در بصره برای پشتیبانی از یگان های دشمن در منطقه خوزستان بسیار تأثیرگذار بود و دارای 44 فروند از انواع میگ 21، هلیکوپتر آلوئت و Mi-S بود. هشت خلبان هواپیماهای اف-4 به رهبری سرگرد خلبان جهانگیر ابن یمین در هواپیمای خود آماده پرواز به شعیبیه شدند. هواپیماها در ابتدای باند قرار گرفته و با کسب اجازه از برج مراقبت یکی پس از دیگری دل آسمان را شکافتند. در پایگاه همدان نیز با حمله سراسری به کشورمان بلافاصله طرح البرز که از قبل ابلاغ شده بود اجرا شد. بدین ترتیب خلبانان به مرور نقشه ها و بررسی عملیات پرداختند. هدف انهدام پایگاه های کوت و الرشید بود. انهدام این پایگاه نقش مؤثری بر انجام عملیات عراق داشت.
چهار فروند هواپیمای اف-4 به رهبری سرگرد خلبان جلیل‌پور رضایی راهی انهدام پایگاه الرشید بغداد شدند (در قالب گروه پروازی آلفا-رد). هواپیماها در ابتدای باند قرار گرفته وغرشکنان دل آسمان را شکافتند طبق قرار قبلی بعد از ترک پایگاه این هواپیماها باید با هواپیمای سوخت رسان 707 ملاقات می کردند. با دیدن هواپیمای 707 در جلوی خود خلبان و بوم اپراتور هواپیمای سوخت رسان سلام و احوالپرسی و خوش آمد گویی به فانتوم ها کردند. هر چهار فروند سوخت خود را دریافت کردند و بوم اپراتور با اعلام «منتظر برگشت شما هستند» پایان سوختگیری را اعلام کرد. هر چهار فروند ارتفاع خودرابه حداقل کاهش داده تا از گزند پدافند دشمن در امان باشند. این عملیات به علت نخستین پاسخ حمله سراسری عراق به ایران و جواب دندان شکن به رژیم بعث، «انتقام» نام گرفت.چهار فروند هواپیمای اف-4 که از پایگاه بوشهر راهی بصره بودند اهداف خود را در آنجا پیدا کردند. بمب های خود را یکی پس از دیگری با استفاده از مانورهای خاص که باعث ناباوری و غافلگیری دشمن شده بود روی پایگاه فرو ریختند که به سبب آن باند پروازی، مسیرهای خزش، آشیانه و اماکن و تأسیسات مهم از بین رفتند. در هنگام برگشت وقتی از مرز گذشتند با هواپیمای سوخت رسان تماس گرفتند و هواپیمای سوخت رسان به محض شنیدن صدای رهبر دسته بسیار شادمان شد و به سمت آنها رفت.
سوختگیری هوایی در20,000 پایی انجام شد و بعد از اتمام سوخت‌رسانی هر چهار فروند به پایگاه خود یعنی بوشهر برگشتند.هواپیماهای اف-4 گروه پرواز آلفا-رد نزدیک پایگاه الرشید شده بودند و آتش پدافند بسیار بود. هواپیمای شماره 2 به دلیل آتش پدافند زیاد دچار آسیب شد و در رودخانه دجله سقوط کرد. خلبانان آن شهیدان بزرگوار خالد حیدری و شهید محمد صالحی بودند که جزو نخستین شهدای خلبان نیروی هوایی به شمار می‌آیند.
عملیات باید انجام می‌شد. آن سه فروند اف-4 با مانورهای خاص و ماهرانه پایگاه الرشید را مورد اصابت بمب‌های خود قرار دادند. باند، اماکن، تأسیسات و آشیانه های هواپیماها با خاک یکسان شد. بعد از مورد هدف قراردادن پایگاه الرشید ارتفاع خود را به حداقل رسانده و به کشورمان بازگشتند. به محض عبور از مرز با تانکر سوخت رسان تماس گرفتند. تانکر با شنیدن موفقیت عملیات بسیار خوشحال شد ولی خلبان و بوم اپراتور با دیدن سه فروند از سرنوشت فانتوم پرسید.با شنیدن سقوط آن فانتوم حلقه اشک بر چشمان خلبان و بوم اپراتور ظاهر شد، بغض کنان بوم اپراتور لوله سوخت دیگری را پایین داده و فانتوم‌ها به ترتیب سوخت گرفته و بعد از اتمام سوختگیری به پایگاه خود یعنی همدان بازگشتند. اما عملیات هنوز تمام نشده بود اگر چه اف4 ها به پایگاه‌های خود بازگشته بودند و کمتر از 2 ساعت از تجاوز رسمی ارتش عراق به پایگاه های هوایی ایران نگذشته بود که هشت فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن نهاجا با حمله به پایگاه هوایی شعیبیه و الرشید بغداد، فرماندهان عملیات ارتش عراق را در تعجب فرو برند، ولی هواپیمای سوخت رسان 707 باید به پایگاه خود یعنی مهرآباد باز می گشت. این هواپیما هنگام بلند شدن، چرخ اصلی اش آسیب دیده بود. آنها چرخ های خود را پایین دادند تا هواپیمای اف 14 از زیر آنها را مشاهده کند وقتی هواپیمای اف 14 چرخ ها را دید، قضیه را به خلبان تانکر گفت، چرخ های راست هواپیما لاستیک نداشت و چرخ جلوی هواپیما کم باد شده بود. خلبانان تانکر اصغر مطلق و پیرزاد با برج مهرآباد تماس گرفتند و از او خواستند تا باند پروازی را برای فرود اضطراری آماده کند بدین منظور کف(foam) روی باند ریخته شد .هواپیما بنزین اضافه خود را تخلیه کرد و برای فرود اضطراری آماده شد. ارابه سمت راست هواپیما لاستیکی نداشت، در این شرایط بسیار دشوار با مهارت بسیار بالا و مثال زدنی امیر سرتیپ دوم خلبان پیرزاده، هواپیما را روی باند می نشاند و از خروج آن از باند جلوگیری می کند و با سلامت در انتهای باند می ایستد.
پرسنل آتش‌نشان خود را به هواپیما رسانده و ازخلبانان استقبال با شکوهی به عمل آوردند چون باعث نشستن سالم هواپیما شده بودند. صابر عبدالرزاق بوم اپراتور این هواپیما میگوید: این عملیات نقطه عطفی در پرواز های من بود چرا که نخستین کاربرد تخصص من در عملیات جنگی بود و بسیار احساس شادمانی داشتم. این است نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که با دانش و بینش صحیح نخستین مأموریت رزمی خود را که عملیات هوایی علیه نیروی هوایی دشمن و کسب برتری هوایی بود به مرحله اجرا گذاشت .با انجام این عملیات تا حضور بعدی نیروی هوایی عراق که در مانده شده بود و قادر به عملیاتی از این پایگاه ها نبود، پنج ماه گذشت.
با انجام این عملیات موفق هواپیمای شکاری با کمک هوایی سوخت رسان برتری مطلق هوایی و یک جنگ استراتژیک برای عراق رقم خورد که بعد از دو ساعت حمله گسترده به ایران، نیروی هوایی ایران یک جواب سهمگین و دندان شکن تا ابد به عراق داد.
