به گزارش مشرق، شب و روزهای ماه میهمانی خدا، ماه قرآن، ماه دعا و نیایش و ماه شب‌های قدر، در استان دارالعباده یزد و شهرستان اردکان همچون دیگر شهرهای ایران از حال و هوای خاصی برخوردار است.

در اين ماه بندگی كه به معناي واقعي كلمه مي‌توان در آن بندگی را با تمام وجود حس كرد، مردم نيز همانند پروردگارشان درس بخشندگی می‌آموزند به طوري كه در شهرستان اردکان نيز سفره اطعام و افطاری دادن در هر خانه و مسجدی گسترده می‌شود و همه سعي دارند در اين عمل نيك گوي سبقت را از يكديگر بربايند.

مردم اين شهرستان آداب و رسوم كهن ديگري نيز در ماه مبارك رمضان دارند كه برخي از آنها همچنان پابرجاست كه در ذيل به برخي از آنها اشاره مي‌كنيم.

کلوخ اندازون

"کلوخ اندازون" از جمله آداب و رسوم منسوخ شده‌ي مردم اين ديدار است که اردکانی‌ها با برگزاري آن، به استقبال ماه مبارک رمضان مي‌رفته‌اند.

بنا بر اعتقاد مردم شهرستان اردکان، روز کلوخ اندازون، روز شادی بوده است به طوري كه خانواده‌های اردکانی در آخرین روز ماه شعبان به تفریح مي‌پرداختند و با جمع شدن در کنار یکدیگر، از بهترین غذاها میل می‌کردند.

به گفته‌ي "نادر پیری اردکانی" یکی از محققین حوزه میراث فرهنگی استان یزد، مردم اردکان این روز را بدین علت روز "کلوخ اندازون" می‌ناميدند كه مردم شهر به سبب در پيش رو بودن آغاز ماه مبارك رمضان به خوردن و آشاميدن در تفريح‌گاه مي‌پرداختند تا در ماه مبارک رمضان، هوس خوردنی نكنند.

وي مي‌گويد: البته در جایی دیگر نقل شده كه به این علت آخرین روز منتهی به ماه رمضان را کلوخ اندازون می‌گفته‌اند که در آن روز مردم به اطراف شهر می‌رفتند و بعضی‌ها کلوخ پرتاپ می‌کردند تا قدرت خود را قبل از شروع ماه مبارک رمضان آزمایش كنند، هر چند كه اجراي اين رسم نيز به خاطراتي بیادماندنی براي كودكان و بزرگ‌ترها تبديل مي‌شد.

تشخیص وقت سحر

این سنت تقریباً در بین بیشتر شهرهای ایران مشترک است، به گونه‌ای که از قدیم‌ الایام برای بیدار شدن در سحرهای ماه مبارك رمضان و تشخیص وقت دقیق سحر و انجام اعمال مخصوص، از وسایل و روش‌های گوناگونی استفاده می‌كردند.

بعضی از این روش‌ها امروزه نیز در برخي روستاها متداول و برخی هم منسوخ شده‌ است كه از جمله روش‌هاي پيشيين مي‌توان به شناختن ستارگان و محل و جای آنها در آسمان، بانگ خروس، روشن كردن چراغ‌هایی در نقاط مرتفع شهر و گلدسته مساجد، صدای نقاره و طبل و شیپور، پخش كردن صدای مناجات از گلدسته‌های مساجد، جار كشیدن در كوچه‌ها، صدای بوق حمام‌ها، كوبیدن دیوار همسایه و غیره اشاهر كرد.

البته امروزه اكثر مردم به وسیله زنگ تلفن، ساعت و رادیو و تلویزیون متوجه زمان دقیق سحر می‌شوند.

جزء خوانی قرآن

از جمله آداب و رسوم مردم اردکان در ماه مبارک رمضان، برگزاری جلسات قرآن خوانی است که به آن جلسات "جزء خوانی" می‌گویند.

"نادر پیری اردکانی" كه موسس موزه فرهنگ اردکان نيز هست در خصوص مراسم جزء‌خوانی  ماه مبارک رمضان در اردكان، می‌گوید: همین که ماه رمضان آغاز می‌شود، تلاوت قرآن هم در هر کوی و برزن اردکان رونق می‌گیرد. مساجد "جامع"، "کوشک‌نو" و "حاج محمدحسین" از پررونق‌ترین مساجد قرائت قرآن در اردکان است تا جایی که حتی مساجد محلی که در طول سال معمولاً غریب و از رونق کمتری برخوردار هستند نیز آب و جارو و میزبان بزرگترها و جوانان محله می‌شوند به عبارتي در این ماه، چراغ هیچ مسجدی خاموش نمی‌ماند.

وي ختم قرآن را سنت دیرینه مردم اردکان می‌‌خواند و اظهار مي‌كند: اهمیت مراسم جزء خوانی به گونه‌ای است که برخی از این فرصت بهره می‌برند و در چند مراسم قرائت قرآن شرکت می‌کنند.‌

در پایان ماه مبارک رمضان جزءخوانی قرآن هم تمام می‌شود و در روز پایانی قرائت جزء سی‌ام، معمولاً کسی که در این دوره به سوره "توحید" یا  به زبان عامیه "قل هو الله" برایش رسیده باشد در آن روز باید برای جمع، شیرینی تهیه كند که مرسوم است با نُقل سنتی اردکان که به "نقل آلوچه‌ای" معروف است، کام شرکت‌کنندگان در مراسم قرائت را شیرین كند.

افطاری و خیرات دادن

سنت حسنه افطاری و اطعام نیازمندان از خصایص بارز اردکانی‌ها در ماه مبارک رمضان است به نحوي كه اين رسم از دیرباز در مساجد، تکایا و خانه‌های مردم اردکان رونق خاصی داشته است؛ بدین صورت که بعد از برگزاری نماز جماعت مغرب و عشاء یا بین آن دو نماز، کام نمازگزارن را با شیرینی‌های محلی شیرین می‌کردند که نمونه بارز آن همان "نقل آلوچه‌ای" است که تقریباً در همه مساجد اردکان توزیع می‌شود.

توزیع نان و پنیر و سبزی و انواع غذاهای گرم نیز در برخی مساجد اردکان مرسوم است. البته چندسالی است با توجه به گرمای طاقت فرسای کویر اکثر قریب به اتفاق مساجد اردکان به توزیع شربت بین روزه‌داران بعد از افطار می‌پردازند.

نقل است که با شروع ماه مبارک رمضان، در شهرستان اردکان دیگر مراسم عروسی برپا نمی‌شده و معمولاً به بعد از رمضان موکول می‌کردند که البته امروزه نيز مردم اين ديار همچون گذشته پایبند به این سنت نیستند و گاهی دیده شده که در این ماه مراسم عقد نیز برگزار می‌شود.

در اردکان مراسم ختم اموات نیز شب‌ها بعد از افطار برگزار می‌شود تا صاحب عزا بتواند در مراسم ختم به خیرات بپردازد.