سرویس جهان مشرق -  طی ماه‌های اخیر جبهه‌های نبرد در محور جنوبی کشور سوریه آرامش تقریبا کاملی را تجربه کرده است. بغیر از درگیری های پراکنده ای که محصول تصمیمات شخصی برخی فرماندهان میدانی گروههای تکفیری است، شاهد عملیات جدیدی از آنها نبوده ایم. بیاد بیاوریم شکست عملیات وسیع تکفیری ها تحت عنوان "عاصفه الجنوب" یا طوفان جنوب که در 4 مقطع در خطوط تماس با نیروهای ارتش سوریه در درعا انجام شد و به سرعت با شکستهای سنگین مواجه گردید. 

در این عملیات‌های ناکام بیش از یک سوم نیروی 1200 نفره عمل کننده تروریست‌ها از گروههای وابسته به القاعده و ارتش آزاد کشته و یک سوم دیگر نیز بشدت زخمی شدند. این آماد و نوع واکنش سنگین و دقیق ارتش سوریه و یگان‌های حزب الله و مستشاران ایرانی مستقر در مناطق نبرد نشان‌دهنده آمادگی‌های گسترده و اشراف کامل اطلاعاتی عملیاتی ارتش سوریه و گروه‌های همسو ارزیابی می‌شود. 

برای ناظران تحولات پرونده سوریه محرز است که این شکست‌ها و آرامش پس از آن در جبهه‌های جنوبی تنها ناشی از روحیه ضعیف و شکننده فرماندهان تروریست‌ها و یا قدرت فائقه ارتش سوریه نیست. برخی منابع امنیتی نزدیک به دولت سوریه و آگاه به تحولات پرونده سوریه خبر از فعل و انفعالات ویژه‌ای در پرونده استان‌های جنوبی سوریه می‌دهند. 

گفته می شود همزمان با ورود عملی روسیه به عرصه‌های میدانی و نظامی سوریه، مذاکرات فشرده‌ای با برخی طرف‌های منطقه‌ای از سوی این کشور آغاز شده است. این مذاکرات حول برقراری آرامش دائمی و توقف کامل جنگ و درگیری‌های نظامی در استان‌های درعا و قنیطره بوده و به غیر از روسیه، امارات، اردن، اسراییل و عربستان سعودی نیز در آن مشارکت دارند.

روس‌ها خواستار بازگشت آرامش به درعا و قنیطره و توقف حرکت گروه‌های مسلح تکفیری به سمت دمشق شده و درهمین راستا طی ما‌ههای گذشته شاهد سیطره ارتش سوریه بر برخی سرپل‌های حساس میان استان درعا و دمشق بوده‌ایم. سیطره ارتش بر شهرهای شیخ مسکین و طفس در مجاورت اتوبان راهبردی درعا - دمشق و تحکیم موقعیت نظامی نیروهای دولتی سوریه در منطقه موسوم به مثلث مرگ (نقطه اتصال استان‌های حاشیه دمشق، درعا و قنیطره) در حالی به وقوع پیوست که ارتش سوریه توان نظامی ویژه‌ای برای این عملیات‌های صرف نکرد و در مقابل گروه‌های تروریستی انتقادات شدید را به اردن و اتاق عملیات موک (با مشارکت افسران اطلاعاتی سعودی، اردنی، اماراتی، آمریکایی، اسراییلی) به دلیل "عدم حمایت نظامی و تدارکاتی" وارد کرده بودند.

در مقابل کشورهای حامی گروههای تروریستی تکفیری القاعده و ارتش آزاد نیز خواسته هایی دارند. مهمترین خواسته آنها شامل ایجاد منطقه‌ای حائل در جبهه جنوبی سوریه در طول مرزهای اردن و فلسطین اشغالی است. حامیان تروریسم خواستار استقرار گروه‌های مسلح محلی به استثنای داعش و القاعده هستند. امارات در این مذاکرات کلیه هزینه‌های ایجاد شهرک‌ها و مراکز نظامی جهت استقرار تروریستهای ارتش آزاد را متقبل شده است.

از مهمترین فصول مشترک میان اردن و طرف روس توافق آنها بر سر تخلیه درعا و قنیطره از گروه‌های به اصطلاح "جهادی" مانند القاعده و داعش است. در همین راستا شاهد حذف بیش از 30 تن از فرماندهان ارشد این گروه‌ها در حملات هوایی بسیار دقیق (مثال: ترور زهران علوش قدرتمندترین فرمانده گروه‌های مسلح در استان‌های دمشق و درعا) و یا انفجارهای بمب کنار جاده‌ای و ... بوده‌ایم. 

از سوی دیگر منابع میدانی نزدیک به ارتش آزاد گفته‌اند که اتاق عملیات مشترک موسوم به "موک" که طی 5 سال گذشته متولی هدایت و راهبری کلیه عملیات‌های نظامی، تدارکاتی و آموزش و انتقال تروریست‌ها از اردن به داخل خاک سوریه را بر عهده داشته برخی فرماندهان القاعده را که حذف آنان به صلاح نبوده! به استان ادلب تحت کنترل این گروه در مجاورت مرز با ترکیه منتقل کرده اند. بعد دیگر سیاست حذف گروه‌های جهادی را میتوان به تلاش اردنی‌ها برای اخراج و تصفیه کامل استان‌های جنوبی از حضور گروه‌های وابسته به داعش اشاره کرد. 

دو گروه حرکت المثنی و لواء شهداء یرموک شش ماه پیش بطور ناگهانی از سوی ارتش آزاد و گروههای وابسته به اخوان المسلمین و القاعده (جبهه النصره، احرارالشام و جیش الاسلام) به بیعت با داعش متهم شده و بلافاصله نبردهای همه جانبه و خونینی با آنها آغاز گردید. خاصیت این نبردها اولا تصفیه وابستگان داعش از جنوب سوریه بود. ثانیا درگیری‌های داخلی میان تروریست‌ها موجب تضعیف توان نظامی و قدرت مانور عملیاتی آنها در ماههای گذشته نیز شده است. 

در این رابطه باید به انتقادات گاه و بیگاه گروه‌های وابسته به القاعده (جبهه النصره، احرارالشام و جیش الاسلام) علیه اتاق عملیات موک و بطور مشخص سازمان اطلاعات اردن بدلیل عدم ارسال محموله های تسلیحاتی و تدارکاتی برای "مبارزان علیه داعش" اشاره کرد که بنظر می رسد در راستای همان سیاست تضعیف همه جانبه جهادی‌ها صورت گرفته است. در واقع طرف اردنی با این کار گروه‌های وابسته به القاعده را که مظنون به تشکیل امارت اسلامی مشابه آنجه در دهه نود در افغانستان و یکسال اخیر در استان ادلب (شمال غربی سوریه) هستند وادار به استفاده از ذخائر نظامی موجود در انبار های سلاح و مهمات خود کرده است. (سیاست تضعیف نظامی)

در سفر دو هفته پیش ناصر جوده وزیر امور خارجه اردن به مسکو، اردنی‌ها برنامه‌هایی برای خودمختاری اقتصادی و امنیتی ساکنین منطقه حائل در مرز با سوریه به طروف روسی ارائه کرده‌اند که شامل دریافت سهم ویژه از ترانزیت کالا از گذرگاه‌های مرزی سوریه با اردن می‌شود. در این طرح سهم قابل قبولی نیز برای دولت سوریه تعیین شده است. امارات در این مرحله نیز قول همکاری‌های ویژه اقتصادی برای رشد و شکوفایی اقتصادی منطقه حائل داده است. با عنایت به موارد ذکر شده، طی ماه‌های آینده احتمال عملیات وسیع و بزرگ از سوی گروه‌های تروریستی تکفیری فعال در استان‌های جنوبی سوریه کم‌تر از هر زمان دیگری در پنج سال گذشته خواهد بود.