به گزارش مشرق، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه فردا دوشنبه وارد تهران می‌شود تا در سومین نشست سران «مجمع کشورهای صادرکننده گاز» شرکت کند.

وی در این سفر یک روزه با مقام معظم رهبری و رئیس جمهور نیز دیدار خواهد کرد.

پوتین پیش از این نیز یک بار به ایران سفر کرده بود. مهرماه سال 1386 دومین نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر در تهران برگزار شد که رئیس جمهور روسیه نیز در آن حضور داشت.

شرایط امروز ایران و منطقه، با هشت سال پیش کاملاً متفاوت به نظر می‌رسد. ایران در آن زمان درگیر پرونده هسته‌ای بود و این بحران ساختگی نخستین سال‌های رشد و نمو خود را پشت سر می‌گذاشت و ایران هراسی نیز از سوی مقامات و رسانه‌های غربی تازه پا گرفته بود. 

پوتین فردا در حالی وارد تهران می‌شود که پرونده هسته‌ای با توافق وین (برجام) به انتهای مسیر خود رسیده و جمهوری اسلامی ایران در محیط بین‌المللی فضای جدیدی را طی سال‌های آینده تجربه خواهد کرد که این فضا می‌تواند برای روسیه فرصت و تهدید به شمار آید.

روسیه حدود 2 سال است که در مدار تحریم غرب قرار گرفته و از اسفند ماه سال 92 به دنبال درگیری‌ها در اوکراین و برگزاری همه پرسی برای الحاق کریمه به روسیه، این تحریم‌ها آغاز و هر 6 ماه تمدید شده است. این شرایط درست عکس زمانی است که پوتین برای اولین بار به ایران آمد.

در منطقه نیز شرایط تغییر کرده و امنیت سال‌های دهه 80 شمسی جای خود را به ناامنی حاصل از اقدامات گروه‌های تروریستی داده که امروز با اشغال سرزمین، درآمد فراوان از راه فروش نفت و دلارهای واریزی از کشورهای حاشیه خلیج فارس بخش‌های زیادی از سوریه و عراق را تحت کنترل گرفته و تبدیل به دولت شده‌اند و در کشورهای دیگر منطقه و حتی اروپا دست به عملیات‌های تروریستی می‌زنند.

این شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی برای روسیه تهدیدات زیاد و فرصت‌هایی را فراهم کرده است.

تحریم روسیه از سوی غرب و هدف گرفتن مناطق حیاتی این کشور از سوی آنها، سقوط برخی حکام وابسته به روسیه در منطقه از جمله لیبی و در خطر قرار گرفتن برخی دیگر مانند سوریه و نیز تغییر روند در پیش گرفته شده از سوی غرب درباره برنامه هسته‌ای ایران، بخشی از تهدیدات منطقه‌ای و بین‌المللی این کشور را شامل می‌شود و از سوی دیگر نقش آفرینی جدید روسیه در منطقه با کمک ایران و همکاری‌های منطقه‌ای با جمهوری اسلامی که روند تبدیل شدن به قدرت منطقه‌ای را به سرعت طی می‌کند، از فرصت‌های دولتمردان سرزمین تزارها در منطقه است.

از سوی دیگر، ایران و روسیه پرونده‌های مشترک زیادی با یکدیگر دارند که می‌توانند با کمک یکدیگر آنها را پیش ببرند.

حضور پررنگ‌تر ایران و تبدیل عضویت ناظر به دائم و تاثیرگذار در سازمان شانگهای، با همراهی بیشتر روسیه قابل دستیابی است.

همچنین دو کشور در موضوع مهم سوریه با یکدیگر اهداف مشترکی دارند که مهمترین آنها توجه به خواسته مردم سوریه و عدم تعیین تکلیف کشورهای غربی و برخی همسایگان برای این کشور است. ایران و روسیه هر یک از زاویه‌ منافعی به سوریه نگاه می‌کنند، اما اهداف هر دو کشور یکسان است؛ «لزوم مقابله با حضور گسترده غرب در منطقه و عدم اجازه تعیین سرنوشت سوریه با استفاده از ابزار فشار و خارج از چارچوب سازمان ملل».

بحران سوریه که 4 سال از عمر آن می‌گذرد همکاری منطقه‌ای روسیه و ایران را بسیار گسترده‌تر کرده و این روند تا بدانجا پیش رفته که برخی مقامات روس همکاری دو کشور را راهبردی توصیف کرده‌اند.

در همین راستا دیمیتری راگوزین معاون نخست‌وزیر روسیه در اظهاراتی تهران را شریک جدی مسکو در مبارزه با داعش برشمرد و گفت: ایران شریک جدی ماست و اتفاقی نیست که ایران برای روسیه و در کنار سوریه و عراق در چارچوب مرکز اطلاعاتی ضد تروریستی شریک محسوب می‌شود.

همکاری‌های راهبردی سخنی بود که سال‌ها از سوی مقامات کشورمان عنوان می‌شد، اما در مسکو از این نوع رابطه سخنی به میان نمی‌آمد که با شرایط جدید منطقه‌ای و بین‌المللی به نظر می‌رسد روابط دو کشور ارتقا یافته است.

از دیگر سو، موضوع سامانه دفاعی S300 نیز یکی دیگر از پرونده‌هایی بود که طی سال‌های گذشته با فراز و نشیب زیادی همراه شد. ایران در شرایط تهدیدات مداوم رژیم صهیونیستی و آمریکا در حمله به ایران قرارداد تحویل این سامانه بُرد بلند پدافند هوایی را در اواخر سال 2007 میلادی با طرف روس امضا کرد و قرار بود روسیه 5 آتشبار از این سیستم موشکی به ارزش حدود 800 میلیون دلار به ایران تحویل دهد، اما دیمیتری مدودف رئیس جمهور وقت روسیه در سپتامبر سال 2010 میلادی با صدور فرمانی تحت عنوان «تدابیر مربوط به اجرای قطعنامه شماره 1929 شورای امنیت سازمان ملل متحد»، تحویل این سیستم به همراه تسلیحات زرهی و هواپیما، بالگرد و ناوهای جنگی به ایران را ممنوع و در پی آن، مسکو قرارداد تحویل سیستم‌های S300 را در سپتامبر همان سال لغو کرد. ایران نیز در واکنش به این اقدام از روسیه در دادگاه داوری بین‌‌المللی در سوئیس شکایت کرد و قرار بر پرداخت غرامت 4 میلیارد دلاری توسط روسیه شد که روس‌ها از آن پس بحث لغو قرارداد را به تحویل آن به صرف زمان طولانی تغییر دادند.

البته بالاخره این پرونده پس از کش و قوس‌های فراوان به سمت حل شدن می‌رود و در این باره مهدی سنایی سفیر کشورمان در روسیه در گفت‌وگو با فارس عنوان کرد که قرار داد S300 نهایی شده و مراحل طبیعی خود را طی می‌کند.

همکاری‌های گازی دو کشور نیز که هدف اصلی سفر فردای پوتین به تهران ذکر شده نیز از پرونده‌های مشترک در راستای توسعه روابط تهران - مسکو است.

 GECF یا همان مجمع کشورهای صادرکننده گاز که به اشتباه به عنوان اوپک گازی نیز شهرت یافته است در سال 2008 با ابتکار مقام معظم رهبری و به پیشنهاد ایشان به مقامات ارشد روسیه به صورت یک سازمان مستقل پایه‌‌گذاری شد (همان سالی که پوتین برای حضور در اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر به ایران آمد). البته قبل از آن از سال 2001 به این سو وزرای نفت کشورهای دارنده گاز عضو اوپک جلساتی را برگزار می‌کردند که در طول 15 سال گذشته روند تکاملی خود را طی کرد و پس از سازماندهی در قالب GECF به یکی از نهادهای تاثیرگذار در اقتصاد جهانی تبدیل شد.

از اهداف برگزاری این مجمع می‌توان به بررسی طرح‌های توسعه‌ای گاز در دنیا، توازن بین عرضه و تقاضای گاز، فناوری‌های اکتشاف، تولید و حمل و نقل گاز و هزینه‌های مربوطه، ساختار بازارهای گاز، صادرات گاز از طریق خط لوله و به شکل گاز طبیعی مایع شده (LNG)، رقابت گاز با سوخت‌های جایگزین، اقتصاد گاز طبیعی فشرده (CNG) و تبدیل گاز به فرآورده‌های نفتی مایع (GTL)، اشاره کرد.

ایران و روسیه در زمینه صادرات گاز تعارض منافع ندارند، چرا که ایران در حال حاضر گاز خود را به ترکیه و در آینده نزدیک به عراق صادر می‌کند و بازار روسیه در اروپا است، لذا دو کشور می‌توانند همکاری‌های مفید و سازنده‌ای با یکدیگر در زمینه گاز داشته باشند.

موضوع سوآپ گازی نیز یکی از عرصه‌های همکاری دو کشور است که مقامات روس از آن استقبال کرده‌اند و قرار است در سفر پوتین به آن پرداخته شود.

بعد از تحریم روسیه، صادرات کالاهای کشاورزی، دامی و شیلات از اروپا به این کشور متوقف شد و با توجه به اینکه ایران ظرفیت صادرات این محصولات را دارا می‌باشد این موضوع نیز یکی از عناوین فهرست پرونده همکاری دو کشور قلمداد می‌شود.

پوتین فردا در حالی برای دومین بار وارد ایران می‌شود که یک لیست بلند بالا از همکاری‌های دو کشور برای گفت‌وگو و امضا به همراه خواهد داشت.

ایران و روسیه دوران پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته‌اند که در دوره کنونی با مشکلاتی که برای روسیه به وجود آمده، تحولاتی که در منطقه رخ داده، سیاست غرب در قبال ایران و روسیه و نیز خیز بلند ایران برای قدرت منطقه‌ای شدن می‌تواند دوره همکاری بیشتر روس‌ها با ایران تلقی شود و پرونده‌های مشترک را با همکاری یکدیگر پیش ببرند.