گروه اجتماعی مشرق- طی سالیان اخیر علاوه بر مهد کودک‌های سازمان بهزیستی، سازمان‌های دیگر مانند شهرداری و همچنین بخش خصوصی نیز اقدام به راه‌اندازی مهد کودک کرده‌اند و همین مساله باعث شده است تا تعدادی از مهدهای کودک فعالیت غیرقانونی خود را آغاز کنند. تا پیش از این، مساله مهدهای بدون مجوز از مشکلاتی بود که هرازگاهی روزنامه‌ها درباره‌اش می‌نوشتند و مساله را پیگیری می‌کردند اما اخیرا علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته شاهد رشد قارچ‌گونه و ازدیاد پیش‌دبستانی‌ها و مهدهای غیرمجاز هستیم. 

مدیریت یکپارچه‌ای که یکپارچه نیست

پس از ابلاغ سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش توسط رهبر معظم انقلاب در تاریخ دهم اردبیهشت سال 1392، دستگاه‌ها دولتی مرتبط با حوزه آموزش در کشور دست به کار شدند تا این سیاست‌های محوله را به منصه ظهور برسانند. در بند دوم این ابلاغیه آمده است: «ارتقاء جایگاه "آموزش و پرورش" به مثابه مهمترین نهاد تربیت نیروی انسانی و مولد سرمایه اجتماعی و عهده‌دار اجرای سیاست‌های مصوب و هدایت و نظارت بر آن (از مهد کودک و پیش دبستانی تا دانشگاه) به عنوان امر حاکمیتی با توسعه همکاری دستگاه‌ها.»

2 سال پس از آن و در تیرماه سال 1394، تصمیم گرفته شد تا با توجه به تاکید رهبر انقلاب بر مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها، فکری به حال مدیریت یکپارچه بر این موسسات شود. در نتیجه‌ی تلاش سه دستگاه سازمان بهزیستی، وزارت آموزش و پرورش و معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری، تصمیم بر آن شد تا مرجع صدور مجوز و نظارت بر مهدکودک‌هایی که به کار نگهداری کودکان زیر 4 سال تمام مشغولند بر عهده بهزیستی باشد و تمام مهدکودک‌هایی که دوره پیش‌دبستانی برای کودکان 4 سال تمام تا 6 سال تمام ارائه می‌کنند، مکلفند از آموزش‌ و پرورش مجوز بگیرند و مرجع سیاست‌گذاری، نظارت و ارائه محتوا بر عهده آموزش‌ و پرورش است. به طور خلاصه، در این کشاکش، مهدها به سازمان بهزیستی و پیش‌دبستانی‌ها به وزارت آموزش پرورش رسید.

خانم دکتر ذکایی‌فر مدیر کل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی مشرق درباره این صحبت‌های معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: «این طرح به مرحله اجرا درنیامده است اما به دلیل اینکه سازمان آموزش و پرورش اصرار دارد که پیش‌دبستانی‌ها باید زیر نظر آن‌ها باشد، اکنون بخشی از پیش‌دبستانی‌ها یعنی سن 4 تا 6 سال تمام زیر نظر سازمان بهزیستی و بخشی دیگر زیر نظر وزارت آموزش و پرورش هستند.»

فعالیت بدون مجوز مهدهای قرآنی

طی سال‌های اخیر همواره به مهدهایی که به کودکان رقص و ساز و آواز آموزش می‌دادند انتقاد می‌شد. بسیاری از مهدها هم بودند که همین کار را بدون داشتن هیچ مجوزی انجام می‌دادند. اما حالا کار به جایی کشیده است که مهدها و پیش‌دبستانی‌های قرآنی هم بدون داشتن مجوز شروع به فعالیت کرده و زنگ خطر دیگری را به صدا درآورده‌اند. زنگ خطری که نگرانی از بی‌سوادی و استفاده از روش‌های غلط برای آموزش قرآن به کودکان خردسال را گوشزد می‌کند. نابسامانی مهدها و پیش‌دبستانی‌ها در سراسر کشور بحران دنباله‌داریست که اکنون دامن‌گیر مذهبی‌ها نیز شده است.

گزارشات رسیده حاکی از وجود تعلیم و تربیت غیراسلامی در برخی از مهدهای کودک است

در حال حاضر با توجه به اینکه درصد بالایی از مادران شاغلند و مجبورند فرزندانشان را به مهد بسپارند، کودکان ساعات زیادی از روز را در این اماکن می‌گذرانند و برهمین اساس اغلب والدین به‌دنبال مهد کودکی خوب و دارای شرایط ایده‌آل از لحاظ آموزش و پرورش کودکان هستند. حال و روز این روزهای والدینی که از سر ناچاری و به خیال یاد گرفتن فعالیت‌های قرآنی، کودکشان را در مهد یا پیش‌دبستانی قرآنی‌ بدون مجوز ثبت نام می‌کنند، دست کمی از والدینی که آینده کودکشان را به بهای رقص و آواز نابود می‌کنند ندارد.

دکتر آرزو ذکایی‌فر در این باره می‌گوید: «طی یک سالی که بنده در دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی هستم، هیچ مستنداتی نسبت به تخلف مهد یا پیش‌دبستانی‌ها مبنی بر آموزش رقص و آواز به من نرسیده است. سازمان بهزیستی نسبت به محتویات آموزشی مهدها و پیش‌دبستانی‌ها بسیار حساس است و جز دو بخشی که از سوی بهزیستی برای همه مهدها و پیش‌دبستانی‌ها لازم‌الاجرا شده، هیچ محتوای دیگری حق ارائه شدن ندارد. یک بخش، یک مجموعه کتاب 13 جلدی است که محتویات آموزشی را تعیین کرده و البته مهدها اجازه کارهای فوق برنامه مانند زبان انگلیسی را نیز دارند. ضمن اینکه، سازمان بهزیستی از همه افراد و نهادهای علمی، دانشگاهی و حوزوی برای کمک به این سازمان در جهت تهیه محتوای آموزشی مناسب‌تر دعوت می‌کند تا نظرات و آرای خودشان را به ارائه کنند و ان‌شاالله به زودی راه‌کاری برای دریافت نظرات کارشناسانه متخصصین اندیشیده خواهد شد. پیش از این نیز از اساتید حوزه‌های علمیه برای تهیه محتوای آموزشی مهدها استفاده شده است.»

وی می‌افزاید: «نظر سازمان بهزیستی درباره مهدهای قرآنی بر آن است که این مهدها از نظر فرهنگی ظرفیت بسیار خوبی برای اکنون و آینده کشور هستند اما همانطور که اشاره شد باید بر اساس چارچوب‌ها و موازین خاص خود باشند و قطعا با متخلفین برخورد جدی خواهد شد همانگونه اکنون این امر در حال اجرا است.»

هر چند که مهدهای قرآنی، می‌توانند سرمایه‌های عظیمی برای کشور باشند اما با زیاد شدن تعداد مهدهای قرآنی غیرمجاز، آنچه که از دست خواهد رفت، اعتبار همه مهدهای قرآنی در نگاه عموم مردم است

بزرگترين مشكل حال حاضر، مهدكودك‌های بدون مجوز است كه اعتبار مهدكودك‌هايی را كه مجوز گرفته‌اند هم زير سوال برده‌اند. شهريه مهدكودك‌ها برای برخی خانواده‌ها بالاست و همين مساله فرصت را براي كسانی ديگر به‌وجود آورده كه بدون توجه به شرايط و اصولی كه بايد رعايت شود، اقدام به تاسیس مهد کنند.

مجوزهايي كه خارج از سازمان بهزيستي و مثلاً از سوي سازمان ارشاد اسلامي داده مي‌شود نیز کار را خراب‌تر کرده است. در برخی مهدهای قرآنی غیرمجاز، اختلافات سني رعایت نمي‌شود و بچه شيرخواره را در كنار کودک 5 ساله نگهداري مي‌كنند بدون توجه به اين مساله كه ممكن است هر لحظه مشكلي براي نوزاد به وجود بيايد كه قابل جبران نباشد. حتي راه رفتن بچه‌هاي 5 ساله در كنار بچه‌های شيرخوار خطرناك است. هيچ نظارت بهداشتي روی مهدهای بدون مجوز نيست. در صورتی که مهدهايی كه از بهزيستي مجوز دارند مدام مورد بازديد قرار می‌گيرند. بچه‌ها در مهدهای مجوزدار بيمه هستند؛ كارت سلامت دارند. اما در مهدهای ديگر چنين اتفاقی نمی‌افتد.

دکتر ذکایی‌فر در پاسخ به سوالی درباره مهدها و پیش‌دبستانی‌هایی که با مجوز دیگر سازمان‌ها فعالیت می‌کنند گفت: «با توجه به اینکه بسیاری از نهادها که به گفته شورای عالی انقلاب فرهنگی حدود 12 نهاد هستند، خودشان رأسا اقدام به ارائه مجوز به مهدها کرده‌اند، با نامه‌نگاری‌های متعدد و برگزاری جلسات سعی کرده‌ایم تا آن‌ها را سامان داده و بارها در رسانه‌های مختلف اعلام کرده‌ایم که هیچ مهدکودک و پیش‌دبستانی‌ای بدون صرفا مجوز رسمی از سازمان بهزیستی، حق فعالیت ندارد و مردم نباید به آن‌ها اعتماد کنند.»

وی در ادامه افزود: «از همین جهت به خاطر اهمیت فوق‌العاده‌ای که مهدهای قرآنی دارند، با سازمان بسیج وارد مذاکره‌ شده‌ایم تا در نهایت به تفاهم‌نامه‌ای برای تاسیس «مهدهای مسجد» زیر نظر سازمان بسیج و تحت مدیریت خودشان برسیم.»

امضای تفاهم‌نامه همکاری میان سازمان بسیج و سازمان بهزیستی برای تاسیس مهدهای مسجد، می‌تواند نقطه آغازی برای ورود جدی نهاد مسجد به بحث تعلیم و تربیت و جلوگیری از اشاعه فرهنگ غربی در میان خردسالان باشد