روز گذشته پس از ساعت‌ها بحث در صحن سنای آمریکا، جمهوریخواهان نتوانستند به آرای لازم برای جلوگیری از استفاده دموکرات‌ها از ترفند موسوم به «اطاله بررسی» (Filibuster) دست یابند. دموکرات‌ها با جلوگیری از این ترفند، مانع رأی‌گیری در مورد طرح رد توافق شده و عملا با سپری شدن ضرب‌الاجل اعلام نظر کنگره، کاخ سفید بدون آنکه با به کارگیری حق وتو متحمل هزینه‌های سیاسی شود، می‌تواند توافقی را که 23 تیر ماه امسال در وین به دست آمد، اجرایی کند.
روزنامه نیویورک‌تایمز نوشته است که شاید باراک اوباما تنها رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا باشد که اصلی‌ترین دستاورد سیاست خارجی‌اش، در حالی اجرایی می‌شود که حتی یک نفر از حزب رقیب که اکثریت را هم در سنا و هم در مجلس نمایندگان در اختیار دارد، به آن رأی مثبت نداده است.
در جلسه روز پنج‌شنبه، «میچ مک‌کانل» رهبر اکثریت جمهوری‌خواه سنا، طرح «ختم بررسی» (Cloture) و تصمیم‌گیری فوری در مورد طرح رد برجام را به رأی گذاشت. بر اساس قوانین سنا، برای ختم بررسی یک طرح و تصمیم‌گیری در مورد آن، نیاز به حمایت دستکم سه پنجم اعضای سنا است. سنا 100 عضو دارد و جمهوریخواهان برای جلوگیری از اطاله بررسی به حمایت 60 نفر نیاز داشتند، اما تمام دموکرات‌هایی که از توافق هسته‌ای اعلام حمایت کرده بودند، علیه ختم بررسی رأی دادند و این طرح نهایتا با 58 رأی مثبت در برابر 42 رأی منفی، شکست خورد تا راه برای اجرای برجام، باز شود.
اوباما پس از مسجل شدن پیروزی‌اش در کنگره، بیانیه‌ای صادر کرده و آن را یک «پیروزی برای دیپلماسی» خواند و گفت: «از حالا بر روی اجرا و راستی‌آزمایی توافق، متمرکز می‌شویم.»
با این وجود، دقایقی پس از شکست جمهوریخواهان، میچ مک‌کانل که رأی منفی به طرحش را «یک تراژدی» توصیف کرده بود، در اقدامی کم‌سابقه، اعلام کرد طرح «خاتمه بررسی» را هفته آینده بار دیگر به رأی می‌گذارد. به این ترتیب در صورت اصرار جمهوریخواهان به رأی‌گیری‌های مکرر، می‌توان انتظار داشت که کشمکش دو حزب بر سر توافق هسته‌ای تا 26 شهریور، ادامه داشته باشد، اما بعید است تغییری در نظر دموکرات‌ها ایجاد شود.
این نتیجه در حالی به دست آمد که از روز سه‌شنبه گروهی از جمهوریخواهان مجلس نمایندگان، به بهانه آنکه متن توافق محرمانه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اختیار کنگره قرار نگرفته، این ادعا را مطرح کردند که دوره 60 روزه بررسی توافق هنوز آغاز نشده و باید تصمیم‌گیری در مورد آن را تا زمان نامحدودی به تعویق انداخت.
با این حال، کاخ سفید با رد این ادعا، اعلام کرد که در صورتی که کنگره تا روز 26 شهریور (17 سپتامبر) نظر خود را اعلام نکند، دولت مطابق متن قانون نظارت بر توافق هسته‌ای، برجام را اجرا خواهد کرد. با رأی روز پنج‌شنبه سناتورها که از ختم بررسی جلوگیری می‌کند، عملا کنگره امکان اعلام نظر نیافته و کاخ سفید توافق را اجرا خواهد کرد.
جمهوریخواهان پس از شکست در سنا، در مجلس نمایندگان طرحی را برای ملزم کردن اوباما به ارائه توافق ایران و آژانس مطرح کردند. این طرح نهایتا به قطعنامه‌ای غیرالزام‌آور تعدیل و با 244 رأی مثبت در برابر 486 رأی مخالف، تصویب شد. این قطعنامه اعلام کرده است که اوباما در ارائه «توافقات جانبی» برجام به کنگره، درست عمل نکرده است. با این حال، در آن تکلیف الزام‌آوری برای اوباما تعیین نشده است.
