گروه جنگ نرم مشرق- "دفتر مطالعات خارجی نظامی" متعلق به ستاد فرماندهی اصول و آموزش ارتش آمریکا به مدت بیش از 25 سال است که پژوهشات منبع باز مربوط به دیدگاه‌های برون مرزی عرصه دفاع و امنیت را انجام می‌دهد. این دفتر، بر روی موضوعاتی که پتانسیل پژوهش را دارند و یا به آنها پرداخته نشده است تمرکز دارد.

این اداره دارای بولتنی به نام "دیده‌بان محیط عملیاتی" (OE Watch) است که منتخب ترجمه‌ها و تحلیل‌های برگرفته از دامنه وسیع مقالات و رسانه‌های خارجی را به عنوان ابزاری برای افزودن ابعاد مختلف به تفکر استراتژیست‌های خودی محیط عملیاتی می‌بیند و از آنها نهایت بهره را می‌جوید.

توافق هسته‌ای با ایران تا چه حد بر ترکیه تاثیر خواهد داشت؟

مولود چاووش اوغلو –وزیر خارجه ترکیه- در گفتگو با نشریه رادیکال در روز 14 جولای 2015 (Radikal.com.tr) اینگونه ابراز داشت:

ترکیه که دیپلماسی را به عنوان تنها راه حل مشکل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران می‌دانست، از حصول توافق هسته‌ای بین ایران و 1+5 خشنود شد. ما به هر دو طرف تبریک می‌گوییم. ما تاکید بر اجرای توافق و همه مفاد آن داریم و از آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای –که نقش اصلی در نظارت بر توافقنامه را دارد- و جامعه بین‌المللی انتظار داریم که همکاری خواسته شده در متن توافق را در کمال شفافیت پیش ببرند. تاکید بر این می‌ورزیم که اجرای توافق در پرتو روح اعتماد و در سایه رویکردی مستمر بسیار برای صلح، ثبات و امنیت منطقه مهم است.

چاووش اوغلو در گفتگوی 14 جولای خود با روزنامه "خبرها" (Haberler.com) نیز این‌گونه ابراز داشت:

اکنون ایران نیازمند بازنگری در نقش خود در سوریه، عراق، و یمن و آغاز ایفای یک نقش سازنده و مثبت است. ما نیز باید به سیاست‌های فرقه‌گرایانه پایان دهیم. برای پایان دادن به مشکلات، نیازمند گفتمان سیاسی هستیم. این انتظار ما از کشور برادرمان ایران است.

روزنامه "صبح" (Sabah.com.tr) ترکیه نیز در مطلب 14 جولای خود به نقل از پروفسور بایرام سینکارا –کارشناس ارشد روابط بین‌الملل- مسئله "تاثیر توافق بین ایران و آمریکا بر ترکیه" را مورد بررسی قرار داد:

من بر این باور هستم که این توافق تاثیر مثبتی بر مناسبات بین ایران و ترکیه خواهد داشت. اول از همه تحریم‌ها علیه ایران تاثیرات منفی بر اقتصاد ترکیه داشت. تجار و بخش خصوصی ما از تجارت با ایران هراسان بودند. اما اکنون مشکل رفع شده و جاده همکاری با ایران هموار گشته است.

از طرف دیگر، تنش میان ایران و غرب به ترکیه فشار وارد آورد. چرا که باید بین همسایه (ایران) و متحد (آمریکا) توازن برقرار کرد. ما به سمت ایران می‌رفتیم، آمریکا خشم بر ما می‌گرفت و به سمت آمریکا می‌رفتیم، ایران بر ما خشم می‌گرفت. پس با توجه به این مورد، توافق برای ما یعنی نفس راحت کشیدن.

بی‌شک رقابت در سطوح سیاسی و نظامی وجود خواهد داشت اما باید مدیریت شود. اما چگونه؟ از راه درگیری؟ به روش اطلاعاتی؟ و یا تسخیر قلبها؟ ما باید قواعد بازی را بدانیم. اگر به حد کافی کانال‌های ارتباطی و یا گفتگو نداشته باشیم، باید در انتظار رقابتی خشن و غیر قابل کنترل باشیم. اما اگر کانال‌های ارتباطی باز باشند، رقابت هم قابل مدیریت خواهد بود. اگر توافق به خوبی اجرا شود، شاهد رقابت سالم هم خواهیم بود.

روزنامه "خبر ترک" (Haberturk.com.tr) در مطلب 14 جولای خود تحت عنوان "تاثیر توافق هسته‌ای ایران بر ترکیه" اینگونه نوشت:

ترکیه دو منبع مهم انرژی را از ایران وارد می‌کند: گاز طبیعی و نفت. پیشتر، مسئولین ترک گفته بودند که در صورت رفع تحریم‌های ایران و سقوط قیمت گاز، گاز طبیعی بیشتری وارد ترکیه خواهد شد. ایران، پس از روسیه دارای بزرگترین دخیره گاز طبیعی در جهان است. اما فقط 48 درصد از گاز آن پردازش شده است. ایران، می‌تواند از طریق خط لوله گاز "ترانس آناتولیان" (TANAP)، گاز خود را به اروپا انتقال دهد. اروپا نیز اخیرا با روسیه که تامین کننده اصلی گاز آن است دچار مشکل شده و قویا به دنبال جانشینی برای این کشور است.

تفسیر بولتن دیده‌بان محیط عملیاتی: دولتمردان ترک از توافق هسته‌ای ایران خوشحال هستند چرا که معتقدند در بهبود اقتصاد ترکیه نقش بسزایی خواهد داشت و سرمایه‌گذاری و تجارت بین دو کشور را پیشرفت خواهد داد. جراید ترکیه نیز پا به پای دولتمردان مسئله تاثیر "ایران پس از توافق" بر ترکیه را مورد بررسی قرار داده و به این مسئله که ترکیه در این گذار به قطب انرژی بدل خواهد شد نپرداختند اما بحث رقابت محتمل بین دو کشور را متذکر شدند.

*‌ رادیکال، عکس‌العمل اولیه ترکیه به توافق هسته‌ای را از زبان وزیر خارجه این کشور نشان داد. وزیر خارجه از استقبال ترکیه از حسن نیت‌ها، وفای به عهدها، اعتمادسازی‌ها و تلاشها برای انجام توافق سخن گفت و آن را برای صلح و ثبات منطقه لازم دانست.

* خبرها، با اشاره به سخنان چاووش اوغلو که خواستار این است که ایران در مورد سیاست خود در سوریه، عراق، و یمن بازنگری کند، بر موضوع نقش مثبت ایران در حل مشکلات از طریق تغییر منش و گفتگوی سیاسی تاکید می‌کند.

* صبح، به موضوع سودمندی تجارت بین ایران و ترکیه برای تجار و بخش خصوصی ترکیه اشاره می‌کند و از فشاری که بر ترکیه در طی دشمنی ایران و امریکا وارد شد سخن به میان می‌آورد چرا که هم می‌باید همزیستی با همسایه برادر خود را حفظ نماید و هم اتحادش با آمریکا را. همچنین احتمال رقابت سیاسی و نظامی بین ترکیه و ایران را بسیار محتمل اما قابل مدیریت می‌داند.

* خبر ترک، بر این معقتقد است که ترکیه با توجه به دریافت گاز طبیعی از ایران و فروش آن به بازارهای اروپا می‌تواند تبدیل به قطب انرژی در آینده شود. از طرفی، اروپا هم دیگر محتاج گاز روسیه نخواهد بود و با جایگزین مناسب جدیدی همکاری می‌کند.

اتهام حمایت از طالبان علیه آمریکا و دولت افغانستان از سوی ایران

بولتن OE Watch در ادامه گزارش خود به سخنان سردار مهدی ابویی از مسولین سابق اداره مبارزه با مواد مخدر پرداخت. ابویی، در گفتگوی 6 جولای (15 تیر) خود با خبرگزاری تسنیم، از خاطره دیدار غیر رسمی بین مقامات ارشد اداره با سران طالبان به جهت طبق صلاحدید شورای عالی امنیت ملی سخن گفته بود. به گفته سردار، پس از این مذاکره ثمربخش، ملاعمر حکم به حرام بودن کشت خشخاش داد و تولید مواد مخدر در افغانستان از ۵۰۰۰ تن به ۲۵۰ تن رسید. 

این بولتن آمریکایی اما معتقد است که دایره همکاری ایران و طالبان بسیار وسیعتر بوده و اظهارات ابویی نه تنها اعتبار سازمان ملل که مدعی است نقش بسزایی در کاهش کشت خشخاش و تولید مواد مخدر در افغانستان داشته را زیر سوال می‌برد بلکه ماهیت روابط بین ایران و طالبان را نشان می‌دهد.

متهم ساختن سرلشگر صفوی به توجیه دخالت در عراق و سوریه

بولتن دیده‌بان محیط عملیاتی در مطلبی دیگر، سرلشکر یحیی صفوی -مشاور ارشد مقام معظم رهبری- را به توجیه دخالت ایران در عراق و سوریه متهم کرد. این دیده‌بان، با اشاره به گفتگوی 29 ژوئن (7 تیر) وی با "سپاه نیوز" -خبرگزاری رسمی سپاه پاسداران- که متذکر شده بود که "اگر از عراق و سوریه حمایت نمی‌کردیم باید با تروریست‌های در کنار مرزهای ایران می‌جنگیدیم"، این سخن را توجیه دخالت‌های ایران در عراق و سوریه و حمایت از عوامل این کشور دانست. 

همچنین اشاره نمود که "چطور است که وقتی آمریکا ایران را جزئی از محور شرارت خواند، مقامات ایرانی آن را توهین دانسته و واکنش نشان دادند اما حالا که خود صفوی آمریکا، اتحادیه اروپا، اسراییل و کشورهای میانه‌روی عرب را محور شرارت می‌نامد این توهین نیست؟".

ایران در پی تمرکز بر سواحل مکران و پیشرفت سایبری؟

بولتن OE Watch با اشاره به نامه مقام معظم رهبری به حسن روحانی که در تاریخ 1 جولای 2015 (10 تیر 94) در پایگاه Khamenei.ir انتشار یافت، به موضوع برنامه ششم توسعه پرداخت. رهبر انقلاب در نامه مذکور، سه محور مهم را به رییس جمهور ایران متذکر شد: "اقتصاد مقاومتی"، "توسعه علم و تکنولوژی"، و "تقویت فرهنگ". ضمنا تاکید شد که این واقعیت‌ها باید در سطوح ملی و برون مرزی مورد توجه قرار گیرد تا بدینوسیله اهداف برنامه ششم محقق گردد و تفکر اسلامی مستقل از نظام کاپیتالیسم جهانی شکوفا گردد.

اما این دیده‌بان در بولتن خود این‌گونه آورد: "کارشناسان، روزنامه‌نگاران، و دیپلمات‌ها به همان اندازه که به طبیعت مذهبی جمهوری اسلامی توجه می‌کنند، به همان مقدار هم اقتصاد دولت-نهاد ایران برای آنها جالب توجه است. اقتصادی که تحت برنامه‌های 5 ساله‌ای پیش می‌رود که باید به تایید رهبر این کشور برسد. در نامه رهبر ایران به حسن روحانی رییس جمهور این کشور، مواردی چند مورد تذکر بود اما دو نکته از همه مهمتر بود که به آنها می‌پردازیم: مورد اول مربوط به "توجه بیشتر به سواحل مکران" است. این منطقه، بیرون از تنگه هرمز واقع شده و در عین تمرکز نیروی دریایی ایران بر مناطقی چون جاسک و چابهار، این منطقه مغفول مانده و ایران توجه چندانی به آن نداشته است. حال این منطقه را می‌توان به دلیل حضور انواع قاچاقچی و شورشی بلوچ، "غرب وحشی" ایران نامید. اما چیزی که در نامه مذکور مشخص نشده، وضعیت فرقه‌های موجود در مکران است. بیشتر جمعیت مکران، سنی هستند. در نتیجه دولت تهران ضمن شروع تلاش عمرانی برای آبادسازی مکران، از حیث جمعیت فرقه‌ای و مذهبی هم به نوعی از جایگزینی مذهبی متوسل خواهد شد.

اما مورد دوم مربوط به پیشرفت توانایی‌های سایبری می‌شود. توانایی‌های جنگ سایبری چیزی است که در آن نامه به جد به آن تاکید شده است. همانطور که طرح اینترانت ملی را می‌توان عایق جمهوری اسلامی در مقابل اینترنت وسیع و قابل دسترس دانست. اهداف و استانداردهای این طرح شامل محدود کردن شبکه‌های اجتماعی به وسیله نهادهای مختلفی است که فرادولتی عمل می‌کنند".