به گزارش مشرق، اکنون دیگر بر کسی پوشیده نیست که جمهوری‌های سابق اتحاد جماهیر شوروی در منطقه آسیای مرکزی، از سوی آمریکا وعده‌های کمک‌های مختلفی در ازای خودداری از همکاری با روسیه دریافت می‌کنند.
به نوشته روزنامه «نیزاویسیمایا گازیه تا»، این سیاست جدیدی است که آمریکا در حوزه نفوذ شوروی سابق به اجرا گذاشته است. ضمن اینکه کارشناسان بر این عقیده هستند که عامل گسترش نفوذ چین در این منطقه شانس آمریکایی‌ها در تحقق سناریوی ضدروسی خویش، بخصوص در جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان را کاهش داده است.
جمهوری قزاقستان به تازگی از آغاز مانورهای دیگری به همراه نیروهای ناتو به درخواست کشور همسایه، ترکمنستان، برای تقویت توان دفاعی در مرز این کشور با افغانستان و ادعای مقامات واشنگتن در رابطه با نگرانی غرب از بی ثباتی در منطقه آسیای مرکزی و کاهش وابستگی این جمهوری از روسیه خبر داد.
در ماه مارس بود که وزارت خارجه آمریکا راهبرد جدید این کشور برای توسعه همکاری‌ها با کشورهای منطقه آسیای مرکزی را اعلام کرد که بر اساس آن، مشارکت جدید با کشورهای منطقه از جمله باعث کاهش خطر نفوذ گروه تروریستی «داعش» در منطقه می‌شود. حال سئوال اینجاست: چرا آمریکا باید نگران اوضاع در کشورهای منطقه آسیای مرکزی باشد؟ مناسب ترین پاسخ این است که باید به نقشه منطقه نگاهی انداخت، همه چیز مشخص خواهد شد.
این روزنامه می‌افزاید، مسئله اینجاست که در اواخر ماه مارس رسانه‌های گروهی غربی به نقل از مقامات بلندپایه پنتاگون نوشتند که ترکمنستان از آمریکا کمک نظامی خواسته تا امنیت این کشور در مرز با افغانستان را تامین کند و پاسخ واشنگتن هم به این درخواست مثبت بوده است. ضمن اینکه بر اساس اطلاعات رسمی وزارت امور خارجه آمریکا، این کمک در ازای سردی روابط عشق آباد با روسیه به این جمهوری ارائه خواهد شد.
خبرگزاری رویترز به نقل از «آنتونی بلینکن» معاون وزیر خارجه آمریکا نوشت که دولت ایالات متحده قصد ندارد هیچ کشوری را در معرض انتخاب قرار دهد. واشنگتن از کشورهای منطقه آسیای مرکزی حمایت کامل می‌کند تا سیاست اقتصادی و سیاسی چند محوری را اجرا کنند، ولی این واقعیت را نباید از نظر دور داشت که اقدامات روسیه در منطقه، از جمله نقض استقلال و تمامیت ارضی اوکراین، خطری برای کل جهان و بخصوص آسیای مرکزی است و کشورهای منطقه باید نسبت به این تهدید هشیار باشند.
نیزوایسیمایا گازیه تا می‌نویسد: «یکی از مشکلات حل و فصل نشده بین ترکمستان و روسیه همچنان مسئله ارسال گاز ترکمنستان به قاره اروپا از طریق دریای خزر است که مقامات مسکو آشکارا با این اقدام مخالفت می‌کنند. صحبت بر سر طرح خط لوله گاز ترانس خزر است که بخشی از آن باید از بستر دریای خزر عبور کند. عدم مشخص بودن وضعیت حقوقی دریای خزر، یکی از موانع اصلی تحقق این بخش از این طرح است، برای اینکه هر 5 کشور ساحلی دریای خزر باید با این مسئله موافقت کنند. ولی اگر این رژیم حقوقی تعیین شود، هر یک از کشورها و از جمله ترکمنستان می‌تواند در آبهای ساحلی خویش به ساخت خط لوله مبادرت کند و بدین ترتیب این جمهوری می‌تواند تنها با توافق با جمهوری آذربایجان، گاز طبیعی خود را از طریق این خط لوله به کشورهای اروپایی ارسال کند.»
این مسئله از لحاظ اقتصادی اهمیت زیادی برای ترکمستان دارد و مخالفت آشکار روسیه و نادیده گرفتن دیدگاه این کشور واقعا ممکن است باعث بروز یک مناقشه نظامی شود که برخی کارشناسان چند سال قبل نسبت به آن هشدار داده بودند. به گفته کارشناسان، «غرب قاطعیت مسکو به توسل به زور برای مقابله با تحقق طرح خط لوله گاز در دریای خزر را جدی نگرفته است ولی این مسئله علاوه بر دلایل اقتصادی، دلایل نظامی و سیاسی نیز دارد و ظاهرا وضعیت پیرامون این مسئله همچنان بدون تغییر باقی مانده است».
ضمن اینکه ترکمنستان برنامه خاصی را نیز برای تجدید ساختار نیروهای نظامی خویش به اجرا گذاشته است. در ماه فوریه اعلام شد که ترکمنستان برای نخستین بار بعد از گذشت دهها سال سفارش سامانه‌های موشکی را برای نیروی دریایی خویش داده است. این تجهیزات قرار است در سرویس‌های مرزبانی و قایق‌های گشتی نیروی دریایی این جمهوری مستقر شوند.
به نوشته این روزنامه، پیش از این اصلی ترین مصرف کننده گاز ترکمستان روسیه بود، ولی اکنون بخش قابل توجهی از گاز ترکمنستان به چین و ایران صادر می‌شود. حجم گاز صادراتی ترکمنستان به چین، 95 میلیارد مترمکعب در سال است.
اجرای طرح خط لوله گاز ترانس خزر در حال حاضر به دلیل عدم مشخص نبودن وضعیت دریای خزر بلاتکلیف مانده است. اصلی ترین مخالف اجرای این طرح نیز روسیه است، برای اینکه گاز ترکمنستان رقیبی برای گاز صادراتی روسیه به اروپا خواهد بود. این در حالی است که چین، بعنوان یکی از بازیگران اصلی در منطقه، مخالفتی با ساخت این خط لوله ندارد.
در واقع مقامات پکن علاقه خاصی به کشورهای منطقه آسیای مرکزی نشان می‌دهد. جمهوری خلق چین فعالانه در طرحهای مختلف در منطقه سرمایه گذاری کرده و به هیچ وجه تمایلات سیاسی خویش را بر کشورهای آن تحمیل نمی‌کند. البته تلاش آمریکا برای تقویت نفوذ خویش در ترکمنستان، مورد رضایت مقامات پکن نیز قرار ندارد. بنابراین واشنگتن با اجرای سیاست جدید خویش در منطقه، دورنمای روابط خویش را نه تنها با روسیه، بلکه با چین نیز در معرض خطر قرار داده و این کاملا محتمل است که پکن به همراه مسکو، مشترکا اقدامی برای مقابله با طرحهای آمریکا برای تقویت نفوذ خویش در منطقه آسیای مرکزی در نظر بگیرد.
