گروه بین‌الملل مشرق- آذرماه سال 1390 و بعد از آن‌که عده‌ای از دانشجویان ایرانی وارد سفارت انگلیس در تهران شدند، این کشور سفارت خود در تهران را تعطیل و کارکنان خود را از ایران خارج کرد. از آن زمان تا کنون و به ویژه پس از سفر "جک استراو" وزیر خارجه سابق و رئیس گروه دوستی پارلمانی انگلیس و ایران به کشورمان، موضوع بازگشایی سفارت انگلیس در تهران روند پر فراز و نشیبی را طی کرده است.

از سوی دیگر، دیدار روز چهارشنبه 2 مهر 93 میان روحانی و دیوید کامرون نخست‌وزیر انگلیس، اولین دیدار میان یک رئیس‌جمهور ایرانی و یک نخست‌وزیر انگلیسی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران بود و به نظر بسیاری تحلیلگران می‌توانست نقطه عطفی در روابط دو طرف باشد. روحانی در این دیدار اعلام کرد ایران علاقه‌مند به ايجاد رابطه خوب و توسعه مناسبات با انگلیس است. از سوی دیگر، کامرون چند ساعت پس از این "دیدار تاریخی"، در مجمع عمومی سازمان ملل دولت ایران را به حمایت از تروریسم متهم و از فعالیت‌های هسته‌ای و رفتار این دولت با مردم کشورش انتقاد کرد.

انتظار می‌رفت بعد از دیدار دو طرف، روند بازگشایی سفارت‌های دوجانبه تسریع شود، اما حدود 5 ماه از آن زمان می گذرد و اخبار زیادی از روند مذاکرات میان ایران و انگلیس رسانه‌ای نمی‌شود. به نظر می‌رسد این تنها مردم نیستند که از مذاکرات اطلاع ندارند، بلکه نمایندگان مجلس نیز اطلاع زیادی از چند و چون گفتگوها و توافق‌ها ندارند.

مسئولان سفارت انگلیس گفته‌اند سفارت کشورشان در ایران، امور کنسولی یعنی وظیفه هر سفارت‌خانه‌ای را انجام نخواهد داد. پس بدون ارزش کنسولی و با توجه به روابط محدود اقتصادی و سیاسی بین دو کشور، چه دلیلی برای بازگشایی سفارت انگلیس در تهران می‌توان متصور شد؟‎ چرا با وجود ابراز خرسندی انگلیسی‌ها از روند مذاکرات، کسی هنوز خبری ازاین مذاکرات ندارد؟

- مجلس درباره دیدار کاردار انگلیس با مقامات دولت، گزارشی دریافت نکرده است

- وزارت خارجه گزارشی درباره گفتگوها به کمیسیون امنیت ملی نداده است

- بازگشایی سفارت انگلیس مشروط به کنار گذاشتن خط مشی جاسوسی‌ است

- وزارت خارجه باید درباره مذاکره با انگلیس به مجلس گزارش بدهد

خبرنگار بین‌الملل مشرق در این خصوص با "سید حسن نقوی حسینی" سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفتگو کرده است. نقوی حسینی ضمن اظهار بی‌اطلاعی از وضعیت مذاکرات میان دستگاه دیپلماسی کشورمان با وزارت خارجه انگلیس و پیشرفت مسئله بازگشایی سفارت‌ها، تأکید می‌کند که قطعاً کمیسیون امنیت ملی مجلس از وزارت خارجه درخواست گزارشی در این‌باره خواهد داد. متن مصاحبه مشرق با سید حسن نقوی حسینی به شرح زیر است.

سؤال:: آخرین خبری که درباره بازگشایی سفارت انگلیس در تهران رسانه‌ای شد، صحبت‌های کاردار غیرمقیم این کشور مبنی بر این بود که دیداری با مقامات ایرانی صورت گرفته و همه چیز دارد به خوبی پیش می‌رود. چرا مقامات ایرانی هیچ موضعی درباره صحبت‌های کاردار انگلیس و یا روابط میان دو کشور اتخاذ نکرده‌اند؟

درباره دیدار کاردار غیرمقیم انگلیس با مقامات کشورمان، گزارشی از طرف وزارت خارجه به کمیسیون امنیتی ملی و مجلس شورای اسلامی داده نشده است و ما هم در جریان گفتگوهایی که احیاناً وجود دارد و علت تأخیر در آغاز فعالیت دو طرف در جریان مذاکرات، نیستیم.

سؤال:: با توجه به این رابطه با انگلیس هم موضوع کم‌اهمیت‌تری از رابطه با آمریکا نیست، آیا کمیسیون امنیت ملی پیگیری خواهد کرد تا در جریان جزئیات این مذاکرات قرار بگیرد؟

کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در همان ابتدا که دولت عزم برقراری رابطه را داشت، اعلام کرد که بازگشایی سفارت انگلیس و شروع فعالیت آن در کشور ما مشروط به این است که دولت انگلیس در وظایف دیپلماتیک و کنسولی خود در کشور ما کاملاً تجدیدنظر بکند و سفارت‌خانه صرفاً کار دیپلماتیک و کنسولی انجام بدهد و خط مشی گذشته خود مبنی بر جاسوسی‌گری و تبدیل شدن سفارت‌خانه به دفتر فتنه‌گران و دخالت در امور داخلی ایران را کنار بگذارد. باید در چارچوب پروتکل‌های دیپلماتیک عمل کند.

سؤال:: ممکن است قول و قرارهایی میان وزارت خارجه‌های دو طرف به وجود بیاید که لازم است مجلس هم در جریان باشد. آیا کمیسیون امنیت ملی که یکی از وظایفش نظارت بر عملکرد وزارت خارجه است، پیگیر مذاکرات بین دو طرف در این خصوص خواهد بود یا خیر.

قطعاً از وزارت خارجه درخواست گزارش درباره روند گفتگوها و قول و قرارها خواهیم داشت و وزارت خارجه باید مجلس را در جریان روند مذاکرات قرار بدهد.

*          *          *

روند بازگشایی سفارت انگلیس در تهران نه تنها رسانه‌ای نمی‌شود و عموم مردم درباره آن اطلاعاتی ندارند، بلکه نمایندگان مجلس و حتی رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس هم خیلی در جریان جزئیات مذاکرات میان دو طرف در این‌باره نیستند. "عباسعلی منصوری آرانی" رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس درباره اظهارات "فیلیپ هاموند" وزیر خارجه که اختلاف بر سر انتقال برخی "تجهیزات" را دلیل بسته ماندن سفارت انگلیس دانسته بود، می‌گوید: "نمی‌دانم چه تجهیزات و دستگاه‌هایی را می‌گویند، اما پروتکل‌ها همه موارد را روشن کرده است."

"عباسعلی منصوری آرانی" رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس

آخرین تحولات از دیدار روحانی با کامرون تا کنون نه تنها ضد و نقیض بوده، بلکه موضع دو کشور نیز در این میان جابه‌جا شده است. به نظر می‌رسد وزارت خارجه ما که باید طرف مدعی و دست‌کم بی‌میل به بازگشایی سفارت انگلیس باشد، از موضع ضعف وارد مذاکره شده است. مهم‌ترین اخبار و اتفاقات 5 ماه اخیر درباره بازگشایی سفارت انگلیس در تهران که بازتاب رسانه‌ای پیدا کرد، به شرح زیر است:

3 مهر: به گزارش رادیو فردا، پس از ديدار روحانی و کامرون، "سعيد قاسمی" از فرماندهان سابق جنگ، هشدار می‌دهد: "در صورت بازگشايی سفارت بريتانيا در تهران، اين سفارت‌خانه به مرکزی برای جاسوسی تبديل خواهد شد."

3 مهر: "حسين نقوی" نماينده ورامين در مجلس طی گفتگو با خبرگزاری فارس درباره اظهارات کامرون بلافاصله پس از دیدار با روحانی می‌گوید: "بهتر است ايران در پاسخ به اظهارات نخست‌وزير انگلیس، بازگشايی سفارت این کشور در تهران را متوقف کرده و اعلام کند نيازی به روابط ديپلماتيک با لندن ندارد... برخی در داخل کشور دیگر نباید به این روباره پیر دلخوش باشند و تصور کنند انگلیس دیگر آدم شده است و فریب او را بخورند."

3 مهر: "محمدحسن آصفری" دبير کميسيون امنيت ملی مجلس هم در گفتگو با خبرگزاری فارس می‌گوید اظهارات ديويد کامرون نشان داد که اين کشور قابل اعتماد نيست و نشان دادن چراغ سبز به آن‌ها "اشتباه فاحش سياسی" است.

17 مهر: عباسعلی منصوری رئيس گروه پارلماني دوستي ايران و انگليس در گفتگو با روزنامه خراسان توضیح می‌دهد که به‌رغم سخنان مغرضانه کامرون در مجمع عمومي سازمان ملل "بازگشايي سفارت انگليس متوقف نشده و در حال طي کردن روال عادي خودش است." وی تصریح می‌کند: بازگشایی سفارت "نيازی به مصوبه مجلس ندارد و مجلس به وزارت خارجه اجازه داده درباره ارتقاي روابط ديپلماتيک بنابر منافع و مصالح کشور، تصميم بگيرد."

4 آذر: بازگشایی سفارت انگلیس در تهران پس از اظهارات "فیلیپ هاموند" وزیر خارجه این کشور، ابعاد تازه‌ای پیدا کرد و مذاکراتی را که به نظر می‌رسد با چراغ خاموش میان دولتمردان دو کشور در حال پیگیری است، رسانه‌ای نمود. بی‌بی‌سی گزارش می‌دهد که وزیر خارجه انگلیس مانع اصلی بر سر راه باز شدن سفارت را عدم اجازه مقامات دولت ایران برای "انتقال امن" برخی تجهیزات رایانه‌ای ویژه به درون سفارت دانسته است.

"فیلیپ هاموند" وزیر خارجه انگلیس

21 آذر: "منصوری آرانی" (که طبق گزارش جام‌جمعه آنلاین، یک ماه بعد، از سفر گروهش به لندن، به دعوت "جک استراو" همتای انگلیسی خود خبر می‌دهد)، در گفتگو با ایسنا، به‌رغم اشاره به توطئه‌های انگلیس علیه ایران در طول تاریخ روابط دو کشور می‌گوید: "ما تمایل نداریم در گذشته متوقف شویم. دوست داریم آینده را بسازیم، آینده‌ای که منافع ملی دو کشور در آن لحاظ شده باشد و هیچ کدام از دو کشور منابع دیگری را چنگ نزند."

22 آذر: به گزارش پایگاه رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه "تی‌آرتی"، "ریچارد بیکن" نماینده حزب محافظه‌کار پارلمان انگلیس می‌گوید: "تاریخی که برای اجرای بازگشایی سفارت در تهران در نظر گرفته شده بود، 28 آگوست (6 شهریور) بود که متأسفانه توسط وزارت امور خارجه انگلیس لغو شد." مشخص می‌شود پیش از مطرح شدن موضوع تجهیزات، وزارت خارجه انگلیس بازگشایی سفارت را لغو کرده است.

28 آذر: "آجی شارما" کاردار غیرمقیم انگلیس در ایران در صفحه توییترش نوشت که در جریان سفر اخیرش به تهران، نشست‌های ثمربخشی با مقامات ایرانی داشته است. وی همچنین اظهار امیدواری کرد که پیشرفت‌های بیش‌تری در زمینه بازگشایی سفارت به زودی صورت گیرد.

29 آذر: "جهان‌نیوز" در اشاره به موضوع تجهیزات خاصی که باید به صورت "امن" وارد سفارت انگلیس در تهران شود، می‌نویسد، بر اساس اسناد افشا شده اسنودن، "مرکز شنود الکترونیک انگلیس" شبکه‌ای از تجهیزات جاسوسی الکترونیکی را در سفارت‌خانه‌های این کشور در سراسر جهان نصب کرده است.

29 آذر: موضع دولت انگلیس در قبال بازگشایی سفارت‌ها نیز در نوع خود جالب است. طبق گزارش تی‌آرتی، "ترزا می" وزیر کشور انگلیس در یک کارشکنی مشهود، نه تنها از بازگشایی بخش خدمات ویزای سفارت انگلیس در تهران، یعنی خواسته اصلی ایران، امتناع می‌کند، بلکه می‌گوید: "تا زمانی که ۴ هزار ایرانی (که فاقد ویزای اقامت هستند) به کشورشان بازگردانده نشوند، اقدامی در این زمینه صورت نخواهد گرفت."

29 آذر: اظهارات "ترزا می" که حتی توسط وزارت خارجه انگلیس هم به کارشکنی متهم شده، واکنش‌های مقامات کشورمان را در پی دارد. به گزارش "جهان‌نیوز" در حالی که "منصوری آرانی" از "احتمال زیاد" بازگشایی سفارت انگلیس در تهران "تا دو ماه آینده به شرط فعالسازی بخش کنسولی" خبر می‌دهد، "حسین سبحانی‌نیا" عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی مجلس تأکید می‌کند: "به‌طور معمول اولویت نخست هر وزارتخانه پیگیری مسائل کنسولی است."

"ترزا می" وزیر کشور انگلیس

29 آذر: بنا به گزارش جهان‌نیوز، "منصور حقیقت‌پور" نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در اظهاراتی که متفاوت با سایر مقامات دولت به نظر می‌رسد، می‌گوید: "قطعاً ملت و مقامات ایرانی به هیچ وجه مشتاق بازگشایی سفارت انگلیس نیستند و مردم به طور حتم عزت خود را خرج ویزای یک کشور نمی‌کنند."

2 دی: "نادهم زهاوی" عضو کمیته سیاست خارجی پارلمان انگلیس در گفتگو با ایرنا ضمن تأکید بر نقش مهم ایران در منطقه، نسبت به بازگشایی هرچه سریع‌تر سفارت انگلیس در تهران ابراز اطمینان می‌کند. وی درباره تجهیزاتی که باید به صورت "امن" وارد سفارت انگلیس شود، توضیح می‌دهد: "این‌ها تجهیزاتی است که ما برای ارتباطات و ارائه خدمات کامل به آن‌ها نیاز داریم و مقامات ایرانی باید به ما اجازه راه‌اندازی آن‌ها را بدهند."

9 دی: به گزارش ایرنا، "محمدرضا نقدی" رئیس سازمان بسیج مستضعفین در همایش علمی "بررسی نقش دولت انگلیس در فتنه 88" می‌گوید: "انگلیسی‌ها در فتنه 88 از تمامی ابزارهای خود استفاده کردند و دو انگلیسی به دفتر یکی از نامزدهای انتخابات رفت و آمد داشتند." وی همچنین تأکید می‌کند: "یکی از دلایلی که ایران برخلاف کشورهای همسایه، آرام است و درگیر جنگ نیست، فعال نبودن سفارت‌های انگلیس و آمریکا در کشورمان است."

10 دی: به گزارش خبرگزاری فارس، "مرضیه افخم" سخنگوی وزارت خارجه ایران با اشاره به فعالیت کاردارهای غیرمقیم ایران و انگلستان می‌گوید، بازگشایی سفارت‌خانه انگلیس در تهران مسیر تدریجی و مراحل اداری خود را دارد و گفت‌وگوها در این خصوص برای حل و فصل برخی موضوعات باید ادامه یابد.وی همچنین تصریح می‌کند: "اگر تحولی قابل ذکر باشد اعلام خواهد شد."

1 بهمن: تی‌آرتی می‌نویسد، محمدجواد ظریف با تأیید اظهارات هاموند در خصوص "تجهیزات مورد نیاز سفارت" می‌گوید: ما تصمیم [خود را] برای برقراری مجدد روابط گرفته‌ایم. بازگشایی سفارت دو کشور بیش از آن‌که روندی سیاسی باشد، فنی است. ما آمادگی داریم با سفارت انگلیس در تهران مثل سایر سفارت‌خانه‌ها رفتار کنیم."

2 بهمن: "جک استراو" وزیر خارجه سابق انگلیس و نماینده مجلس عوام، طی مقاله‌ای در روزنامه فایننشال‌تایمز می‌نویسد: هر چه سریع‌تر روابط کامل دیپلماتیک با ایران برقرار شود، بهتر است. این توافق فراحزبی هم اکنون وجود دارد که برخی از تلاطم‌های موجود در منطقه به ویژه در عراق و سوریه، با ایجاد همکاری کامل دیپلماتیک با تهران، بهتر و سریع‌تر حل و فصل خواهد شد."