«دفاع سه‌وجهی» در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران شامل؛ بازدارندگی، آمادگی قدرت دفاعی و پدافند غیرعامل است که دو مورد اول یعنی بازدارندگی و آمادگی دفاعی، موضوعات صرفاً نظامی و در رابطه مستقیم با نیروهای مسلح است، اما در رابطه با پدافند غیرعامل باید گفت این موضوع، حلقه وصل نیروهای مسلح با سایر سازمان‌ها، ادارات، نهادها، گروه‌ها و مردم است.

پدافند غیرعامل عبارت است از: مجموعه اقدامات غیرمسلحانه که به افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات دشمن که بر راهکارهای غیرنظامی در دفاع تأکید دارد و با گسترده‌تر شدن حدود تهدیدات، این موضوع مباحث جدید دفاعی همچون حوزه‌های بیولوژیک، شیمیایی، هسته‌ای، فضای مجازی، نبرد نرم، نبرد نیمه‌سخت و... را هم شامل شده است.

در ساختار دفاعی و نظامی جمهوری اسلامی ایران، ستاد کل نیروهای مسلح و در واقع بالاترین رده نظامی و دفاعی کشور مسئولیت هماهنگ‌کننده در رابطه با پدافند غیرعامل یا دفاع غیر نظامی را دارد. دفاع غیرنظامی نه‌تنها به موضوع دفاع در جنگ‌ها توجه دارد، بلکه موضوعاتی همچون مدیریت بحران و مقابله با سوانح غیرمترقبه هم در آن جای دارد.

یعنی بالاترین رده هماهنگ‌کننده در رابطه با این موضوعات، بالاترین رده نظامی در قالب ستاد کل نیروهای مسلح است. این مسئله نه تنها در جمهوری اسلامی ایران، بلکه در عمده کشورهای دنیا مرسوم است که موضوع را به‌طور کامل بالاترین رده نظامی آن کشورها مدیریت می‌کند، اما تمام اجزای کشور اعم از دولتی، نیمه‌خصوصی و مردمی را در بر می‌گیرد.

توجه به زیرساخت‌های کشور از لحاظ طراحی، ساخت و بهره‌برداری در این رابطه، توجه به تهدیدات نرم و نیمه‌سخت و مدیریت کلان در رابطه با مقابله با این تهدیدات، هماهنگ کردن نیروهای نظامی و غیرنظامی در رابطه با مدیریت بحران‌ها، تهیه و تنظیم راهبردهای لازم در زمینه پدافند غیرعامل، شناسایی آسیب‌ها و تهدیدهای این حوزه در کشور، ترویج فرهنگ پدافند غیرعامل و... از جمله کارهایی است که در کشور با مدیریت این سازمان صورت گرفته ـ شکر خدا ـ با مدیریت جهادی و عزم ملی که در این زمینه انجام شده است، تراز کشور در موضوع پدافند غیرعامل به حد خوبی رسیده است.

در چند سال اخیر، عمده زیرساخت‌های لازم مبتنی بر پدافند غیرعامل انجام گرفته، عمده پروژه‌های تحقیقاتی و عمرانی بر این اساس شکل گرفته، کارشناسان لازم تربیت شده و تمامی ابعاد مادی و غیر مادی پدافند غیرعامل، تدوین شده و قانون‌های لازم آن تهیه و تصویب شده است. سازمان پدافند غیرعامل توانسته به این دغدغه امام انقلاب اسلامی که پدافند غیرعامل باید فراقوه‌ای و ملی باشد، پاسخ عملی دهد.

در زمینه پدافند غیرعامل رهبر معظم انقلاب مکرراًً پیگیر موضوع هستند و پیگیری و نظارت بر روند اجرای کارها در این زمینه از سوی ایشان امری است که اهمیت این مسئله را نشان می‌دهد. پدافند غیرعامل باید همه‌گیر شود و همه باید به فکر مصونیت کشور در مقابل آسیب‌های احتمالی از طرف دشمن باشند. این هم باید مورد توجه قرار گیرد که ظرفیت بسیج در این میان، نقش اساسی را بازی می‌کند.