به گزارش مشرق، توسعه شهرنشيني، افزايش جمعيت و رشد نامتوازن توليد خودرو در سال هاي گذشته موجب آلودگي هاي زيست محيطي شده است و نياز به فضاي سبز و گسترش آن به عنوان يکي از مهم ترين عوامل موثر در کاهش آلاينده ها بيش از پيش احساس مي شود.
بيش از ۲ دهه است که آلودگي هوا در تهران و کلان شهرهاي هفت گانه ايران مهم ترين مسئله مديران شهري بوده و از اين رو براي حل اين معضل طرح هايي را ارائه داده و پروژه هايي را نيز اجرا کرده اند.
کارشناسان کارآمدترين پروژه هاي اجرايي براي مهم ترين مشکل محيط هاي شهري را گسترش فضاي سبز مي دانند و از لزوم بالا بردن سرانه فضاي سبز براي شهروندان سخن به ميان مي آورند.
ايجاد بوستان هاي محله، احداث کمربندهاي سبز کلان شهرها، الزام احداث فضاي سبز توسط کارخانجات آلاينده و همچنين احداث بوستان هاي منطقه اي در فضاي مسکوني شهرها تا حدودي مشکل را رفع کرده اما به نظر مي رسد تا رسيدن به نقطه مطلوب راه هاي نرفته زيادي پيش روي مديران شهري قرار دارد.
ايده شهرهاي سبز
براي اولين بار در سال ۱۹۶۳ شهرداري پاريس واژه اي را به فرهنگ شهرنشيني وارد کرد: «شهر سبز» که بر اساس آن سرانه فضاي سبز براي هر شهروند متناسب با متوسط عمر شهروندان طراحي شد به اين معنا که همزمان با ثبت هر تولد در پاريس شهرداري موظف به غرس يک نهال يک ساله در بوستان عمومي محله محل سکونت شهروند شد و پس از آن وظيفه نگه داري آن نهال به عهده والدين نوزاد تا ۱۶ سالگي و سپس اين وظيفه به شهروند واگذار مي شد. اين پروژه ادامه دار هم اکنون هم اجرا شده و در مدت کمتر از ۳۰ سال سرانه فضاي سبز پاريس ۴۵ درصد افزايش يافته است.
پژمان شهردار سابق کلان شهر مشهد بر اين باور است که بايد به نقطه اي برسيم به جاي آن که درخت ها را در فضاي شهرها بکاريم، شهرها را در دل جنگل ها احداث کنيم.
وي در ادامه افزود: سلامت محيط شهري با سرانه فضاي سبز ارتباط مستقيم دارد پس روز درختکاري نبايد در ۱۵ اسفندماه محدود شود بلکه همه روزهاي سال بايد روز درختکاري باشد.
مهندس عليايي کارشناس شهرسازي و معماري نوين شهري نيز مي گويد: رفع آلودگي هوا فقط در توسعه فضاي سبز و ارتقاي سرانه فضاي سبز محقق مي شود بنابراين پيشنهاد مي کنم که ايده شهر سبز متناسب با فرهنگ عمومي ايران نيز اجرا شود و متعاقب آن آلودگي صوتي و بخش اعظم مشکل ترافيک و کمبود آب نيز حل خواهد شد.
وي ترويج فرهنگ پياده روي و سلامت عمومي را منوط به گسترش فضاي سبز شهرها مي داند و مي افزايد: با توسعه فضاي سبز شهري استفاده از وسايل نقليه غيرموتوري و پياده روي نيز گسترش يافته و بخش قابل توجهي از آلودگي هوا و آلودگي صوتي نيز حل خواهد شد و سلامت عمومي شهروندان نيز ارتقا خواهد يافت.
سرانه فضاي سبز
مهم ترين شاخص سلامت محيط شهري شاخص فضاي سبز يا سرانه فضاي سبز ناميده مي شود.
در ايران سرانه پيشنهادي بوستان ها و فضاي سبز سطح شهرها بر اساس پيشنهاد سال ۱۳۸۱ وزارت مسکن و شهرسازي ۷ تا ۱۲ متر مربع است البته اين ميزان با توجه به شرايط آب و هوايي، خصوصيات اقليمي و دسترسي به آب در بين شهرهاي ايران متفاوت است به همين دليل نمي توان براي سراسر ايران استاندارد واحدي را ارائه کرد.
مهندس ابوالحسن مجيديان کارشناس معماري و طراحي فضاي سبز در اين باره به خراسان مي گويد: از وظايف عمده شهرداري ها حل مسائل زيست محيطي و تبديل محيط شهري به محيط سالم و قابل زيست براي ساکنان آن است و از اين روست که ايجاد و توسعه فضاي سبز همواره جزو فعاليت هاي اصلي شهرداري هاي کشور بوده است.
وي کاربرد اکولوژيکي فضاي سبز را فراتر از حل مشکل آلودگي هوا مي داند و مي افزايد: فضاي سبز پارکي و جنگلي يعني درخت و کمربند سبز در شهرها مشکل آلودگي صوتي را هم حل مي کند، گردش آب و نفوذ پذيري باران به سفره هاي زيرزميني را هم تسهيل مي کند و شايد مهم ترين کارکرد فضاي سبز آرامش رواني و تلطيف روحي شهروندان است و دقيقاً به اين خاطر است که شهروندان بايد در ايجاد فضاي سبز در محيط زندگي خود احساس مسئوليت داشته باشند و براي افزايش سرانه فضاي سبز در شهرها مشارکت کنند.
سقوط ۶۳ پله اي رتبه زيست محيطي
در آذرماه امسال معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان حفاظت محيط زيست از سقوط ۶۳ پله اي رتبه زيست محيطي کشور در ۹ سال گذشته خبر داد و گفت: تا سال ۲۰۱۴ اين روند نزولي را نتوانستيم جبران کنيم از اين رو شرايط زيست محيطي کشور بسيار نگران کننده است.
«ابتکار» که اين سخنان را در بازديد از صداوسيماي جمهوري اسلامي بيان مي کرد افزود: در اين شرايط آگاهي دادن هرچه بيشتر رسانه ملي به مردم از طريق پيام هاي اثرگذار محيط زيستي و پخش فيلم هاي سينمايي و مستند بسيار موثر است.
ضرغامي رئيس سازمان صدا و سيما نيز به عقب ماندگي دستگاه متبوع خود در زمينه محيط زيست اشاره کرد و گفت: با وجود کارهاي زيادي که در مورد محيط زيست در اين رسانه صورت گرفته است اما رسانه ملي در مبحث محيط زيست و اهميت آن عقب ماندگي دارد.
وي از کارشناسان و صاحب نظران سازمان حفاظت محيط زيست خواست رسانه ملي را درزمينه ارائه راهکارهاي حفظ محيط زيست ياري دهند.
يک راهکار
اکنون يک سوال مهم مطرح است و آن اين که با توجه به شرايط کم آبي و خشکسالي هاي مداوم در کشور و کمبود آب در عرصه هاي منابع چگونه مي توان آب مورد نياز طرح هاي توسعه اي فضاي سبز شهرها را تامين کرد؟
عضو کميسيون کشاورزي آب و منابع طبيعي مجلس شوراي اسلامي از پيشنهاد تشکيل کارگروه استاني آب از سوي وزارت جهاد کشاورزي خبر مي دهد و مي گويد: در ماده ۷ قانون تشکيل جهاد کشاورزي، بندي در خصوص کارگروه استاني وجود دارد که بر اساس اين بند بايد جلساتي باحضور تمام مديران بخش کشاورزي و آب و مديريت استان در خصوص مشکلات آب استان، آبخيزداري و منابع طبيعي در استان تشکيل و تمام مباحث و مشکلات آب استان در اين جلسات تعيين تکليف شود.
نقيبي عضو کارگروه مشاوران شهرداري تهران راهکار اجرايي تامين آب مورد نياز فضاي سبز شهري را از محل منابع آب بازيافت شده شهري مي داند و مي گويد: مشکل تامين آب فضاي سبز شهري موضوعي نيست که ما اکنون با آن مواجه شده باشيم بلکه اين مشکل از بيش از ۱۰۰ سال پيش در دنيا مطرح بوده و بهترين راهکار آن را از بازيافت آب خام حاصله از فاضلاب شهري به دست آورده اند.
وي ادامه داد: آب به هيچ وجه کالاي يک بار مصرف نيست در نتيجه بر اساس قانون سازمان هاي متولي آب در کشور موظف به احداث تاسيسات بازيافت فاضلاب شهري هستيم و بخشي از آن را بايد براي توسعه فضاي سبز شهرها کارسازي کنند.
نقيبي ادامه داد: کلان شهرهايي مثل مشهد و تهران بايد چرخه بازيافت فاضلاب شهري را فرآيندسازي کنند و مانع از خروج آب از چرخه توليد و مصرف شوند. بر اين اساس پيشنهادي که از سال ها پيش براي استفاده از آب خام فاضلاب هاي شهري براي گسترش فضاي سبز شهرها ارائه شده،اکنون زمان اجرايي شدن آن است.
اگرچه به صورت محدود دربرخي از شهرها اجرا شده است اما نياز مبرم فعلي محيط هاي شهري ايجاب مي کند که با گسترش فضاي سبز در شهرها از آلودگي هوا و آلودگي صوتي کاسته شود و فضاي مطلوب رواني و آرامش روحي شهروندان با فضاي سبز شهري تامين شود.
وي تاکيد کرد: اصل استفاده از آب خام فاضلاب شهري استفاده توام از «گونه هاي کم آب طلب» است لذا گام بعدي در تامين فضاي سبز شهري جانمايي گونه هاي کم آب طلب در فضاي سبز شهري است.
به نظر مي رسد مشکل آلودگي هوا معضل غيرقابل حلي نيست و نسخه درمان آن در گسترش فضاي سبز شهرهاست بنابراين در اولين قدم سالم سازي فضاي شهري بايد براي توسعه فضاي سبز همت گماشت و منابع آبي آن را از بازيافت فاضلاب شهري و ورود آن به چرخه توليد و مصرف آب تامين کرد.
سرانه فضاي سبز در تهران و برخي کلان شهرهاي کشور
رديف نام شهر سرانه فضاي سبز( متر مربع) منبع و توضيحات
۱ تهران ۱۳ مديرکل منابع طبيعي استان تهران سرانه فضاي سبز تهران را ۱۹ متر مربع اعلام کرد
۲ مشهد 11.5 منبع: شهرداري مشهد
۳ اصفهان ۲۵ منبع: مديرعامل سازمان پارک ها و فضاي سبز استان اصفهان
۴ شيراز 15.73 منبع: مديرعامل سازمان پارک ها و فضاي سبز استان فارس
۵ اهواز ۱۱
۶ يزد 15.7 منبع: استانداري يزد
۷ تبريز 15.2
۸ اروميه ۹ منبع: مديرعامل سازمان پارک ها و فضاي سبز استان آذربايجان غربي
۹ اراک ۲۰
۱۰ رشت ۱۰
۱۱ گرگان ۱۲
۱۲ بيرجند 2.5
۱۳ بجنورد 10.6
۱۴ کرج ۱۵ منبع: شهرداري کرج
سرانه فضاي سبز برخي کشورهاي منطقه و اروپا
رديف نام کشور سرانه فضاي سبز( متر مربع)
۱ عراق 6.3 در جنوب و ۲۸ در شمال
۲ امارات 15.3 در دبي و متوسط امارات متحده11.1
۳ ترکيه 16.6
۴ روسيه 24.3
۵ فرانسه 38.11
۶ آلمان ۴۴
۷ لبنان 15.3
۸ دانمارک 65.8
۹ هلند 39.4
۱۰ انگليس در لندن ۲۹، در جنوب ۳۸ متر مربع
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.irارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
بيش از ۲ دهه است که آلودگي هوا در تهران و کلان شهرهاي هفت گانه ايران مهم ترين مسئله مديران شهري بوده و از اين رو براي حل اين معضل طرح هايي را ارائه داده و پروژه هايي را نيز اجرا کرده اند.
کارشناسان کارآمدترين پروژه هاي اجرايي براي مهم ترين مشکل محيط هاي شهري را گسترش فضاي سبز مي دانند و از لزوم بالا بردن سرانه فضاي سبز براي شهروندان سخن به ميان مي آورند.
ايجاد بوستان هاي محله، احداث کمربندهاي سبز کلان شهرها، الزام احداث فضاي سبز توسط کارخانجات آلاينده و همچنين احداث بوستان هاي منطقه اي در فضاي مسکوني شهرها تا حدودي مشکل را رفع کرده اما به نظر مي رسد تا رسيدن به نقطه مطلوب راه هاي نرفته زيادي پيش روي مديران شهري قرار دارد.
ايده شهرهاي سبز
براي اولين بار در سال ۱۹۶۳ شهرداري پاريس واژه اي را به فرهنگ شهرنشيني وارد کرد: «شهر سبز» که بر اساس آن سرانه فضاي سبز براي هر شهروند متناسب با متوسط عمر شهروندان طراحي شد به اين معنا که همزمان با ثبت هر تولد در پاريس شهرداري موظف به غرس يک نهال يک ساله در بوستان عمومي محله محل سکونت شهروند شد و پس از آن وظيفه نگه داري آن نهال به عهده والدين نوزاد تا ۱۶ سالگي و سپس اين وظيفه به شهروند واگذار مي شد. اين پروژه ادامه دار هم اکنون هم اجرا شده و در مدت کمتر از ۳۰ سال سرانه فضاي سبز پاريس ۴۵ درصد افزايش يافته است.
پژمان شهردار سابق کلان شهر مشهد بر اين باور است که بايد به نقطه اي برسيم به جاي آن که درخت ها را در فضاي شهرها بکاريم، شهرها را در دل جنگل ها احداث کنيم.
وي در ادامه افزود: سلامت محيط شهري با سرانه فضاي سبز ارتباط مستقيم دارد پس روز درختکاري نبايد در ۱۵ اسفندماه محدود شود بلکه همه روزهاي سال بايد روز درختکاري باشد.
مهندس عليايي کارشناس شهرسازي و معماري نوين شهري نيز مي گويد: رفع آلودگي هوا فقط در توسعه فضاي سبز و ارتقاي سرانه فضاي سبز محقق مي شود بنابراين پيشنهاد مي کنم که ايده شهر سبز متناسب با فرهنگ عمومي ايران نيز اجرا شود و متعاقب آن آلودگي صوتي و بخش اعظم مشکل ترافيک و کمبود آب نيز حل خواهد شد.
وي ترويج فرهنگ پياده روي و سلامت عمومي را منوط به گسترش فضاي سبز شهرها مي داند و مي افزايد: با توسعه فضاي سبز شهري استفاده از وسايل نقليه غيرموتوري و پياده روي نيز گسترش يافته و بخش قابل توجهي از آلودگي هوا و آلودگي صوتي نيز حل خواهد شد و سلامت عمومي شهروندان نيز ارتقا خواهد يافت.
سرانه فضاي سبز
مهم ترين شاخص سلامت محيط شهري شاخص فضاي سبز يا سرانه فضاي سبز ناميده مي شود.
در ايران سرانه پيشنهادي بوستان ها و فضاي سبز سطح شهرها بر اساس پيشنهاد سال ۱۳۸۱ وزارت مسکن و شهرسازي ۷ تا ۱۲ متر مربع است البته اين ميزان با توجه به شرايط آب و هوايي، خصوصيات اقليمي و دسترسي به آب در بين شهرهاي ايران متفاوت است به همين دليل نمي توان براي سراسر ايران استاندارد واحدي را ارائه کرد.
مهندس ابوالحسن مجيديان کارشناس معماري و طراحي فضاي سبز در اين باره به خراسان مي گويد: از وظايف عمده شهرداري ها حل مسائل زيست محيطي و تبديل محيط شهري به محيط سالم و قابل زيست براي ساکنان آن است و از اين روست که ايجاد و توسعه فضاي سبز همواره جزو فعاليت هاي اصلي شهرداري هاي کشور بوده است.
وي کاربرد اکولوژيکي فضاي سبز را فراتر از حل مشکل آلودگي هوا مي داند و مي افزايد: فضاي سبز پارکي و جنگلي يعني درخت و کمربند سبز در شهرها مشکل آلودگي صوتي را هم حل مي کند، گردش آب و نفوذ پذيري باران به سفره هاي زيرزميني را هم تسهيل مي کند و شايد مهم ترين کارکرد فضاي سبز آرامش رواني و تلطيف روحي شهروندان است و دقيقاً به اين خاطر است که شهروندان بايد در ايجاد فضاي سبز در محيط زندگي خود احساس مسئوليت داشته باشند و براي افزايش سرانه فضاي سبز در شهرها مشارکت کنند.
سقوط ۶۳ پله اي رتبه زيست محيطي
در آذرماه امسال معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان حفاظت محيط زيست از سقوط ۶۳ پله اي رتبه زيست محيطي کشور در ۹ سال گذشته خبر داد و گفت: تا سال ۲۰۱۴ اين روند نزولي را نتوانستيم جبران کنيم از اين رو شرايط زيست محيطي کشور بسيار نگران کننده است.
«ابتکار» که اين سخنان را در بازديد از صداوسيماي جمهوري اسلامي بيان مي کرد افزود: در اين شرايط آگاهي دادن هرچه بيشتر رسانه ملي به مردم از طريق پيام هاي اثرگذار محيط زيستي و پخش فيلم هاي سينمايي و مستند بسيار موثر است.
ضرغامي رئيس سازمان صدا و سيما نيز به عقب ماندگي دستگاه متبوع خود در زمينه محيط زيست اشاره کرد و گفت: با وجود کارهاي زيادي که در مورد محيط زيست در اين رسانه صورت گرفته است اما رسانه ملي در مبحث محيط زيست و اهميت آن عقب ماندگي دارد.
وي از کارشناسان و صاحب نظران سازمان حفاظت محيط زيست خواست رسانه ملي را درزمينه ارائه راهکارهاي حفظ محيط زيست ياري دهند.
يک راهکار
اکنون يک سوال مهم مطرح است و آن اين که با توجه به شرايط کم آبي و خشکسالي هاي مداوم در کشور و کمبود آب در عرصه هاي منابع چگونه مي توان آب مورد نياز طرح هاي توسعه اي فضاي سبز شهرها را تامين کرد؟
عضو کميسيون کشاورزي آب و منابع طبيعي مجلس شوراي اسلامي از پيشنهاد تشکيل کارگروه استاني آب از سوي وزارت جهاد کشاورزي خبر مي دهد و مي گويد: در ماده ۷ قانون تشکيل جهاد کشاورزي، بندي در خصوص کارگروه استاني وجود دارد که بر اساس اين بند بايد جلساتي باحضور تمام مديران بخش کشاورزي و آب و مديريت استان در خصوص مشکلات آب استان، آبخيزداري و منابع طبيعي در استان تشکيل و تمام مباحث و مشکلات آب استان در اين جلسات تعيين تکليف شود.
نقيبي عضو کارگروه مشاوران شهرداري تهران راهکار اجرايي تامين آب مورد نياز فضاي سبز شهري را از محل منابع آب بازيافت شده شهري مي داند و مي گويد: مشکل تامين آب فضاي سبز شهري موضوعي نيست که ما اکنون با آن مواجه شده باشيم بلکه اين مشکل از بيش از ۱۰۰ سال پيش در دنيا مطرح بوده و بهترين راهکار آن را از بازيافت آب خام حاصله از فاضلاب شهري به دست آورده اند.
وي ادامه داد: آب به هيچ وجه کالاي يک بار مصرف نيست در نتيجه بر اساس قانون سازمان هاي متولي آب در کشور موظف به احداث تاسيسات بازيافت فاضلاب شهري هستيم و بخشي از آن را بايد براي توسعه فضاي سبز شهرها کارسازي کنند.
نقيبي ادامه داد: کلان شهرهايي مثل مشهد و تهران بايد چرخه بازيافت فاضلاب شهري را فرآيندسازي کنند و مانع از خروج آب از چرخه توليد و مصرف شوند. بر اين اساس پيشنهادي که از سال ها پيش براي استفاده از آب خام فاضلاب هاي شهري براي گسترش فضاي سبز شهرها ارائه شده،اکنون زمان اجرايي شدن آن است.
اگرچه به صورت محدود دربرخي از شهرها اجرا شده است اما نياز مبرم فعلي محيط هاي شهري ايجاب مي کند که با گسترش فضاي سبز در شهرها از آلودگي هوا و آلودگي صوتي کاسته شود و فضاي مطلوب رواني و آرامش روحي شهروندان با فضاي سبز شهري تامين شود.
وي تاکيد کرد: اصل استفاده از آب خام فاضلاب شهري استفاده توام از «گونه هاي کم آب طلب» است لذا گام بعدي در تامين فضاي سبز شهري جانمايي گونه هاي کم آب طلب در فضاي سبز شهري است.
به نظر مي رسد مشکل آلودگي هوا معضل غيرقابل حلي نيست و نسخه درمان آن در گسترش فضاي سبز شهرهاست بنابراين در اولين قدم سالم سازي فضاي شهري بايد براي توسعه فضاي سبز همت گماشت و منابع آبي آن را از بازيافت فاضلاب شهري و ورود آن به چرخه توليد و مصرف آب تامين کرد.
سرانه فضاي سبز در تهران و برخي کلان شهرهاي کشور
رديف نام شهر سرانه فضاي سبز( متر مربع) منبع و توضيحات
۱ تهران ۱۳ مديرکل منابع طبيعي استان تهران سرانه فضاي سبز تهران را ۱۹ متر مربع اعلام کرد
۲ مشهد 11.5 منبع: شهرداري مشهد
۳ اصفهان ۲۵ منبع: مديرعامل سازمان پارک ها و فضاي سبز استان اصفهان
۴ شيراز 15.73 منبع: مديرعامل سازمان پارک ها و فضاي سبز استان فارس
۵ اهواز ۱۱
۶ يزد 15.7 منبع: استانداري يزد
۷ تبريز 15.2
۸ اروميه ۹ منبع: مديرعامل سازمان پارک ها و فضاي سبز استان آذربايجان غربي
۹ اراک ۲۰
۱۰ رشت ۱۰
۱۱ گرگان ۱۲
۱۲ بيرجند 2.5
۱۳ بجنورد 10.6
۱۴ کرج ۱۵ منبع: شهرداري کرج
سرانه فضاي سبز برخي کشورهاي منطقه و اروپا
رديف نام کشور سرانه فضاي سبز( متر مربع)
۱ عراق 6.3 در جنوب و ۲۸ در شمال
۲ امارات 15.3 در دبي و متوسط امارات متحده11.1
۳ ترکيه 16.6
۴ روسيه 24.3
۵ فرانسه 38.11
۶ آلمان ۴۴
۷ لبنان 15.3
۸ دانمارک 65.8
۹ هلند 39.4
۱۰ انگليس در لندن ۲۹، در جنوب ۳۸ متر مربع
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.irارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
