به گزارش مشرق، بخش دوم همایش فعالان فرهنگی در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب (سرچشمه) عصر امروز (26/12/92) با حضور جواد محقق، حسام‌الدین آشنا، علی اسماعیلی، وحید جلیلی، یعقوب توکلی و دکتر خجسته برگزار شد.
* جلیلی: سخنان رهبری این بود که اجازه ندهیم سانسور و خفقان در کشور حاکم شود
وحید جلیلی در این همایش با اشاره به تفاوتی که سخنان مقام معظم رهبری با دیگر فعالان حوزه فرهنگ داشته‌اند توضیح داد: وقتی دغدغه‌ای از سوی رهبری مطرح می‌شود باید توجه کنیم که ایشان در عرصه فرهنگ به معنای واقعی مشرف، فرهیخته، متخصص و به‌روز هستند بنابراین حساسیت ما نسبت به دغدغه‌های ایشان باید بیشتر باشد.
وی با تأکید بر بحث رهبری درباره انزوای جناح فرهنگی مؤمن و انقلابی اظهار داشت: یک نوع مواجهه با این بحث این است که بگوییم منظور ایشان ایجاد فیلتر و فضای خفقان در کشور است اما من اعتقادم این است که صحبت‌های ایشان خلاف این جریان است. بدین صورت که اجازه ندهیم سانسور و خفقان در کشور حاکم شود. بخش عمده‌ای از شعرای امروز ما انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را، 200 هزار شهید و 17 هزار شهید ترور را نادیده گرفتند و در برابر اینها موضع می‌گیرند. نتیجه آن هم همین خروجی فرهنگی بعد از 30 سال است در حالیکه انقلاب ما 100درصد فرهنگی بود.
وی در پایان اظهار داشت: در حوزه تولید فرهنگی به خصوص آنجا که انتقاد مطرح می‌شود باید گفت ما نیاز به سینمای امید داریم. اسلام سکولار می‌تواند به فرهنگ انقلاب اسلامی کمک کند. اینها نیاز به بحث‌های مفصلی دارد.
* آشنا: با بودجه موجود فرهنگی هیچ کاری نمی‌شود، کرد
در ادامه برنامه حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه بخش فرهنگ در کشور ما مظلوم واقع شده است، توضیح داد: ما با ضعف بنیه جدی بخش فرهنگ مواجهیم. مجموعه بودجه بخش فرهنگ نسبت به کل بودجه کشور بسیار اندک است. بخش فرهنگ هیچگاه در مواجهه با دیگر بحث‌ها دست بالا را در گرفتن امکانات نداشته است.
وی با اشاره به سه مشکل اصلی که در این حوزه با آن مواجهیم اظهار داشت: نخستین حوزه هویت فرهنگی است به طوریکه ما باید به یک وفاق و اجماع قدرتمند در داخل کشور برسیم. دومین حوزه حیات فرهنگی به معنای حضور فرهنگ در زندگی روزمره است و سوم امنیت فرهنگی است که در آن دو مسئله کلیدی گزینش‌گری فرهنگی و نفوذ فرهنگی مطرح است متأسفانه تاکنون برای این سه حوزه تدبیر روشنی نشده است.
آشنا با بیان اینکه برای حل مشکلات ما احتیاجی به اصلاح ساختاری و کنش‌گرایی داریم، یادآور شد: اصلاح ساختاری به نظر دشوار اما به شدت ضروری است. از زمانی که مقام معظم رهبری بحث مهندسی فرهنگی را در سال 81 مطرح کردند یازده سال گذشته است.امسال شورای عالی انقلاب فرهنگی سند مهندسی فرهنگی را با 10 فصل در اختیار قرار داده است که سه فصل آن موجود نیست. آن سه فصل به وضعیت فرهنگی ایران، شاخص‌های اصلی فرهنگی و کمیت‌های مطلوب فرهنگی می‌پردازد.
وی با اشاره به اینکه با این ساختار ضعیف ما نمی‌توانیم امکانی قوی در حوزه فرهنگ داشته باشیم، افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مشاهده شرایط موجود متوجه شد که از این وزارتخانه آبی گرم نخواهد شد؛ حتی سازمان صدا و سیما با بودجه‌ای که دارد حداکثر 250 میلیارد برای عملیات برایش باقی می‌ماند و این یعنی هیچ کاری انجام نخواهد شد.
وی در پایان اظهار داشت: ما مسئولیت را به کنش‌گرانی دادیم که در واقع کارمندی بیش نیستند. بنابراین در نظام کارمندی تنوع تحول فرهنگی نمی‌توانیم داشته باشیم درحالیکه در حوزه فرهنگ کنش‌گران فرهنگی کارمندان ما نیستند. باید هزینه کنیم ولو اینکه انتقاد بشنویم.
* علی اسماعیلی: نهادهایی که برای گسترش دین و تولیدات فرهنگی کار می‌کنند، سیاست‌ورزی می‌کنند
همچنین در این همایش علی اسماعیلی با اشاره به نبایدهایی که نسبت به دغدغه فرهنگی رهبری وجود دارد، توضیح داد: شما را به خدا از صحبت‌های آقا برداشت‌های سیاسی و جناحی نکنید. فرهنگ اعم از این است که مربوط به این جناح یا آن جناح باشد. دغدغه‌های رهبری از گذشته دور تا اکنون بوده است و در این سالها ما به یک اندازه شریک جرم هستیم بنابراین یک مقدار بالاتر به این قضیه نگاه کنیم.
وی با تأکید بر اینکه همه دستگاه‌های فرهنگی در این مشکل شریک هستند افزود: بسیاری از دستگاه‌ها هستند که کمتر مورد نقد قرار گرفته‌اند باید به همه به یک چشم نگاه کنیم. پرداختن به وظایف فرهنگی را دست کم نگیریم تا زمانی که ائمه جماعات ما بیش از آنکه به مسائل دینی بپردازند به ارائه رهنمود نسبت به جزئیات هسته‌ای علاقه نشان می‌دهند ما وضعیتمان همین است، البته منظورم این نیست که این حوزه‌ها اهمیت ندارند در نهایت همه مباحث باید ذیل فرهنگ باشند.
وی در ادامه توضیح داد: نهادهایی که برای گسترش دین و تولیدات فرهنگی ایجاد می‌شوند باید با نگاه به جامعه و سیاست کار فرهنگی کند نه اینکه تمام هم و غم‌شان سیاست‌ورزی باشد. در نهایت آنچه باید از آن اجتناب کنیم این است که آنچه اعتقاد نداریم را نگوییم و دوگانه رفتار نکنیم، تعارض قول و عمل مسئولان پدر فرهنگ ما را در خواهد آورد.
اسماعیلی با تأکید بر اینکه در ارزیابی وضعیت فرهنگی کشور مثل سایر موارد از افراط و تفریط اجتناب کنیم، یادآور شد: ترازوی ارزیابی مسائل فرهنگی باید شرع باشد. احساس می‌کنم که با وارونگی فرهنگی روبرو هستیم. به این معنا که دغدغه عضویت در فلان شبکه اجتماعی مهمتر از این شده که به تملق و چاپلوسی در این زمینه بپردازیم. کدامیک از اینها به فرهنگ لطمه بیشتری می‌زند. هندسه فرهنگی کشور را باید با مختصات شرع ببینیم و آسیب‌های فرهنگی را از بالا به پائین مورد ارزیابی قرار دهیم.
*توکلی: نتوانستیم از نگاه تیمچه‌ای به جبهه‌ای برسیم
همچنین یعقوب توکلی تاریخدان و تحلیلگر فرهنگی با تأکید بر اینکه نخستین مشکل اساسی ما طی این سالها نگرش تیمچه‌ای به حوزه فرهنگ است اظهار داشت: معمولاً مؤسسات مختلف فرهنگ به شکل بازار اقتصادی نگاه می‌کند نه جریان مهمی در طول تاریخ، نتیجه هم این شده که ما در دوران مختلف گرفتار عدم یکپارچگی و انتقاد شدیم.
وی در ادامه توضیح داد: ما در ایران دوره شکوفایی زیاد داشتیم اما این شکوفایی تداوم نیافته است. این مسئله در حوزه قدرت سیاسی و اقتصادی نیز مطرح است. ما عادت نکردیم آنچه شروع می‌کنیم را ادامه دهیم بنابراین امروز دچار انقطاع فرهنگی در مراحل مختلف هستیم؛ مؤسساتی فعال می‌شوند اما بعد تعطیل می‌شوند چرا که ما نتوانستیم از نگاه تیمچه‌ای به جبهه‌ای برسیم.
وی در پایان یادآور شد: باید یک اتحاد فکری و جریان تفکری را در جامعه ادامه دهیم تا در اشکال مختلف به موفقیت برسیم. آنچه آموخته‌ایم را هنوز تبدیل به نظریه و جریان فکری نکرده‌ایم و در مسیر مداوم، تداوم ندادیم، این کار باید صورت بگیرد.
*خجسته: سه مرحله انقلاب ایران با گفتمان‌های متفاوت
در ادامه همایش دکتر خجسته فعال فرهنگی با اشاره به سه مرحله‌ای که هر انقلابی طی می‌کند تشریح کرد: نخستین مرحله یک انقلاب کسب قدرت سیاسی است. بسیاری از انقلاب‌ها در این مرحله موفق نمی‌شوند به این دلیل که با دشمنی روبرو می‌شوند خوشبختانه انقلاب ما مرحله نخست را با قدرت پشت سر گذاشته است اما مرحله دوم حفظ و تثبیت انقلاب است. نظام جهانی این تصور را نداشت که انقلاب ما پایدار بماند. مرحله سوم توسعه اندیشه و آرمان‌های انقلاب است. دشمنان در این مرحله به دنبال کار فرهنگی هستند.
وی در ادامه افزود: گفتمان عصر امام خمینی(ره) حفظ و تثبیت انقلاب بود که در آن مسائلی چون ولایت فقیه، ارتش بیست میلیونی و ... مطرح شد، دوره کنونی فصل‌های چون شبیه‌خون فرهنگی، عبرت‌های عاشورا، جنبش نرم‌افزاری، مردم‌سالاری دینی و ... مطرح است. از آن سو هم در عصر امام خمینی کلاً چند رادیو علیه ما فعال بودند اما الآن بیش از ده‌ها کانال تلویزیونی داریم تعداد فیلم‌های ضد ایرانی هالیوود نشانه این امر است. البته در مقابلش هم 70 درصد تازه مسلمان‌های اروپا و آمریکا زنان هستند و نشان می‌دهد که حوزه فرهنگی ما مهم است جنگ فرهنگی شوخی نیست باید جدی گرفته شود.
* جلیلی: سخنان رهبری این بود که اجازه ندهیم سانسور و خفقان در کشور حاکم شود
وحید جلیلی در این همایش با اشاره به تفاوتی که سخنان مقام معظم رهبری با دیگر فعالان حوزه فرهنگ داشته‌اند توضیح داد: وقتی دغدغه‌ای از سوی رهبری مطرح می‌شود باید توجه کنیم که ایشان در عرصه فرهنگ به معنای واقعی مشرف، فرهیخته، متخصص و به‌روز هستند بنابراین حساسیت ما نسبت به دغدغه‌های ایشان باید بیشتر باشد.
وی با تأکید بر بحث رهبری درباره انزوای جناح فرهنگی مؤمن و انقلابی اظهار داشت: یک نوع مواجهه با این بحث این است که بگوییم منظور ایشان ایجاد فیلتر و فضای خفقان در کشور است اما من اعتقادم این است که صحبت‌های ایشان خلاف این جریان است. بدین صورت که اجازه ندهیم سانسور و خفقان در کشور حاکم شود. بخش عمده‌ای از شعرای امروز ما انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را، 200 هزار شهید و 17 هزار شهید ترور را نادیده گرفتند و در برابر اینها موضع می‌گیرند. نتیجه آن هم همین خروجی فرهنگی بعد از 30 سال است در حالیکه انقلاب ما 100درصد فرهنگی بود.
وی در پایان اظهار داشت: در حوزه تولید فرهنگی به خصوص آنجا که انتقاد مطرح می‌شود باید گفت ما نیاز به سینمای امید داریم. اسلام سکولار می‌تواند به فرهنگ انقلاب اسلامی کمک کند. اینها نیاز به بحث‌های مفصلی دارد.
* آشنا: با بودجه موجود فرهنگی هیچ کاری نمی‌شود، کرد
در ادامه برنامه حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه بخش فرهنگ در کشور ما مظلوم واقع شده است، توضیح داد: ما با ضعف بنیه جدی بخش فرهنگ مواجهیم. مجموعه بودجه بخش فرهنگ نسبت به کل بودجه کشور بسیار اندک است. بخش فرهنگ هیچگاه در مواجهه با دیگر بحث‌ها دست بالا را در گرفتن امکانات نداشته است.
وی با اشاره به سه مشکل اصلی که در این حوزه با آن مواجهیم اظهار داشت: نخستین حوزه هویت فرهنگی است به طوریکه ما باید به یک وفاق و اجماع قدرتمند در داخل کشور برسیم. دومین حوزه حیات فرهنگی به معنای حضور فرهنگ در زندگی روزمره است و سوم امنیت فرهنگی است که در آن دو مسئله کلیدی گزینش‌گری فرهنگی و نفوذ فرهنگی مطرح است متأسفانه تاکنون برای این سه حوزه تدبیر روشنی نشده است.
آشنا با بیان اینکه برای حل مشکلات ما احتیاجی به اصلاح ساختاری و کنش‌گرایی داریم، یادآور شد: اصلاح ساختاری به نظر دشوار اما به شدت ضروری است. از زمانی که مقام معظم رهبری بحث مهندسی فرهنگی را در سال 81 مطرح کردند یازده سال گذشته است.امسال شورای عالی انقلاب فرهنگی سند مهندسی فرهنگی را با 10 فصل در اختیار قرار داده است که سه فصل آن موجود نیست. آن سه فصل به وضعیت فرهنگی ایران، شاخص‌های اصلی فرهنگی و کمیت‌های مطلوب فرهنگی می‌پردازد.
وی با اشاره به اینکه با این ساختار ضعیف ما نمی‌توانیم امکانی قوی در حوزه فرهنگ داشته باشیم، افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مشاهده شرایط موجود متوجه شد که از این وزارتخانه آبی گرم نخواهد شد؛ حتی سازمان صدا و سیما با بودجه‌ای که دارد حداکثر 250 میلیارد برای عملیات برایش باقی می‌ماند و این یعنی هیچ کاری انجام نخواهد شد.
وی در پایان اظهار داشت: ما مسئولیت را به کنش‌گرانی دادیم که در واقع کارمندی بیش نیستند. بنابراین در نظام کارمندی تنوع تحول فرهنگی نمی‌توانیم داشته باشیم درحالیکه در حوزه فرهنگ کنش‌گران فرهنگی کارمندان ما نیستند. باید هزینه کنیم ولو اینکه انتقاد بشنویم.
* علی اسماعیلی: نهادهایی که برای گسترش دین و تولیدات فرهنگی کار می‌کنند، سیاست‌ورزی می‌کنند
همچنین در این همایش علی اسماعیلی با اشاره به نبایدهایی که نسبت به دغدغه فرهنگی رهبری وجود دارد، توضیح داد: شما را به خدا از صحبت‌های آقا برداشت‌های سیاسی و جناحی نکنید. فرهنگ اعم از این است که مربوط به این جناح یا آن جناح باشد. دغدغه‌های رهبری از گذشته دور تا اکنون بوده است و در این سالها ما به یک اندازه شریک جرم هستیم بنابراین یک مقدار بالاتر به این قضیه نگاه کنیم.
وی با تأکید بر اینکه همه دستگاه‌های فرهنگی در این مشکل شریک هستند افزود: بسیاری از دستگاه‌ها هستند که کمتر مورد نقد قرار گرفته‌اند باید به همه به یک چشم نگاه کنیم. پرداختن به وظایف فرهنگی را دست کم نگیریم تا زمانی که ائمه جماعات ما بیش از آنکه به مسائل دینی بپردازند به ارائه رهنمود نسبت به جزئیات هسته‌ای علاقه نشان می‌دهند ما وضعیتمان همین است، البته منظورم این نیست که این حوزه‌ها اهمیت ندارند در نهایت همه مباحث باید ذیل فرهنگ باشند.
وی در ادامه توضیح داد: نهادهایی که برای گسترش دین و تولیدات فرهنگی ایجاد می‌شوند باید با نگاه به جامعه و سیاست کار فرهنگی کند نه اینکه تمام هم و غم‌شان سیاست‌ورزی باشد. در نهایت آنچه باید از آن اجتناب کنیم این است که آنچه اعتقاد نداریم را نگوییم و دوگانه رفتار نکنیم، تعارض قول و عمل مسئولان پدر فرهنگ ما را در خواهد آورد.
اسماعیلی با تأکید بر اینکه در ارزیابی وضعیت فرهنگی کشور مثل سایر موارد از افراط و تفریط اجتناب کنیم، یادآور شد: ترازوی ارزیابی مسائل فرهنگی باید شرع باشد. احساس می‌کنم که با وارونگی فرهنگی روبرو هستیم. به این معنا که دغدغه عضویت در فلان شبکه اجتماعی مهمتر از این شده که به تملق و چاپلوسی در این زمینه بپردازیم. کدامیک از اینها به فرهنگ لطمه بیشتری می‌زند. هندسه فرهنگی کشور را باید با مختصات شرع ببینیم و آسیب‌های فرهنگی را از بالا به پائین مورد ارزیابی قرار دهیم.
*توکلی: نتوانستیم از نگاه تیمچه‌ای به جبهه‌ای برسیم
همچنین یعقوب توکلی تاریخدان و تحلیلگر فرهنگی با تأکید بر اینکه نخستین مشکل اساسی ما طی این سالها نگرش تیمچه‌ای به حوزه فرهنگ است اظهار داشت: معمولاً مؤسسات مختلف فرهنگ به شکل بازار اقتصادی نگاه می‌کند نه جریان مهمی در طول تاریخ، نتیجه هم این شده که ما در دوران مختلف گرفتار عدم یکپارچگی و انتقاد شدیم.
وی در ادامه توضیح داد: ما در ایران دوره شکوفایی زیاد داشتیم اما این شکوفایی تداوم نیافته است. این مسئله در حوزه قدرت سیاسی و اقتصادی نیز مطرح است. ما عادت نکردیم آنچه شروع می‌کنیم را ادامه دهیم بنابراین امروز دچار انقطاع فرهنگی در مراحل مختلف هستیم؛ مؤسساتی فعال می‌شوند اما بعد تعطیل می‌شوند چرا که ما نتوانستیم از نگاه تیمچه‌ای به جبهه‌ای برسیم.
وی در پایان یادآور شد: باید یک اتحاد فکری و جریان تفکری را در جامعه ادامه دهیم تا در اشکال مختلف به موفقیت برسیم. آنچه آموخته‌ایم را هنوز تبدیل به نظریه و جریان فکری نکرده‌ایم و در مسیر مداوم، تداوم ندادیم، این کار باید صورت بگیرد.
*خجسته: سه مرحله انقلاب ایران با گفتمان‌های متفاوت
در ادامه همایش دکتر خجسته فعال فرهنگی با اشاره به سه مرحله‌ای که هر انقلابی طی می‌کند تشریح کرد: نخستین مرحله یک انقلاب کسب قدرت سیاسی است. بسیاری از انقلاب‌ها در این مرحله موفق نمی‌شوند به این دلیل که با دشمنی روبرو می‌شوند خوشبختانه انقلاب ما مرحله نخست را با قدرت پشت سر گذاشته است اما مرحله دوم حفظ و تثبیت انقلاب است. نظام جهانی این تصور را نداشت که انقلاب ما پایدار بماند. مرحله سوم توسعه اندیشه و آرمان‌های انقلاب است. دشمنان در این مرحله به دنبال کار فرهنگی هستند.
وی در ادامه افزود: گفتمان عصر امام خمینی(ره) حفظ و تثبیت انقلاب بود که در آن مسائلی چون ولایت فقیه، ارتش بیست میلیونی و ... مطرح شد، دوره کنونی فصل‌های چون شبیه‌خون فرهنگی، عبرت‌های عاشورا، جنبش نرم‌افزاری، مردم‌سالاری دینی و ... مطرح است. از آن سو هم در عصر امام خمینی کلاً چند رادیو علیه ما فعال بودند اما الآن بیش از ده‌ها کانال تلویزیونی داریم تعداد فیلم‌های ضد ایرانی هالیوود نشانه این امر است. البته در مقابلش هم 70 درصد تازه مسلمان‌های اروپا و آمریکا زنان هستند و نشان می‌دهد که حوزه فرهنگی ما مهم است جنگ فرهنگی شوخی نیست باید جدی گرفته شود.
