به گزارش مشرق به نقل از فارس، زمانی که اسامی کارگردان‌هایی که در 10 دوره گذشته در جشنواره تئاتر فجر را زیر ذره بین می‌گذاریم، متوجه می‌شویم که در اوایل دهه 80، دوران طلایی در تئاتر کشور ایران و روند رو به رشدی در ادبیات نمایشی در جریان بوده است.

در مقایسه کیفیت امروز آثار نمایشی و با تئاتر اوایل دهه 80نتایجی به دست خواهد آمد که با استناد به آن باید گفت که جایگاه تئاتر ایران آنچه در حال حاضر است،‌نیست اما چه عواملی دست به دست هم دادند تا افرادی همچون علیرضا نادری، نادر برهانی‌مرند، کوروش نریمانی، محمد رحمانیان، امیررضا کوهستانی، محمد یعقوبی، کیومرث مرادی، حسن معجونی، جلال تهرانی، حمید پورآذری و ... که هر یک وزنه‌ای در تئاتر کشور محسوب می‌شوند؛ دیگر حضوری در جشنواره تئاتر فجر که به مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی ایران حضور ندارند.

کم کاری این کارگردانان به جبر است یا به عمد خود؟ به دفعات در مصاحبه‌های مختلف خبر از رد شدن آثار این هنرمندان به گوش رسیده است، حتی برخی از این کارگردان‌ها نمایشی که چند سال پیش اجرا کرده‌اند را نمی‌تواند بار دیگر به صحنه ببرد که این نشان از نبود ثبات در شورای نظارت و ارزشیابی مرکز هنرهای نمایشی است.

با رد شدن متوالی آثار پیشنهادی؛ این کارگردانان ضمن گوشه‌گیری از تئاتر، فعالیت‌های خود را در سینما، تلویزیون، رادیو و دانشگاه افزایش می‌دهند که این موضوع به فاصله آنها از تئاتر کمک می‌کند. افرادی که روزی روزگاری بهترین بودند و بارها توانایی خود را نه تنها در جشنواره تئاتر فجر بلکه در استقبال تماشاگران از آن خود نشان دادند اما حال سلیقه حکم دوری آنها را امضا کرده است. رفته رفته مجموع این اتفاقات دست به دست هم می‌دهد تا او دیگر سراغ هنری که دچار بیماری است، نرود.

با دور شدن این افراد از هنر نمایشی ایران، فرصت برای افرادی ایجاد شده است که بودجه هنرهای نمایشی کشور را به نام آثار فاخر به هدر می‌دهند.

اگر  بحث سلیقه نظارتی مطرح می‌شود، بیان از یک کل نیست، بلکه بیان از یک جزء است به نام سلیقه. چطور می‌شود که آ‌ثاری که در گذشته اجرا شده‌اند، حال نه تنها اجرا نمی‌شود بلکه دچار مشکل نیز می‌شوند. از طرف دیگر مشخص نبودن محل تأمین درآمد تئاتر است، جای سؤال بعدی است. این روزها شرایط به نحوی شده است که تعاریف مشخص و معنادار از تئاتر دولتی و تئاتر خصوصی نیز وجود ندارد و این نامشخص بودن از عاقبت مادی تولید یک اثر نمایشی نیز بی‌میلی هنرمند را برای فعالیت افزایش می‌دهد.

 به هرحال مجموعه عوامل ذکر شده شرایطی را ایجاد کرد تا کارگردانان صاحب نام تئاتر ضمن فاصله از صحنه هنوز نمایش؛ دیگر به جشنواره تئاتر فجر نیز نیاندیشند و این موجب افت کیفیت جشنواره تئاتر فجر در دو، سه سال گذشته شده است، اتفاقی که شاید 7 سال پیش کسی نمی‌توانست آن را پیش‌ببینی کند. با گوشه‌گیری جبرآلود این کارگردان‌ها، ورود جوان‌ها و دانشجویان به جشنواره تئاتر فجر بیش از گذشته شد.

به این ترتیب دبیران جشنواره‌های تئاتر فجر برای پر کردن این خلاء بزرگ؛ شعار توجه جوانان و تئاتر دانشگاهی را سر دادند، در حالی جشنواره تئاتر دانشگاهی مکان مناسب‌تری برای ورود جوانان است و جشنواره تئاتر فجر محلی برای رخ نشان دادن تئاتر کشور به جهانیان است نه محل آزمون و خطا جوانان. البته دبیران جشنواره‌ دیگر چاره‌ای جز این ندارند. 

در اطلاعات آماری زیر به برگزیدگان بخش کارگردانی 10 دوره گذشته جشنواره تئاتر فجر به علاوه کارگردان‌هایی که در هر دوره حضور داشتند، پرداخته شده است.

در بیستمین جشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی

１- ندا هنگامی برای نمایش «اژدهاک»

２- مجید واحدی‌زاده برای نمایش « سبز سهراب سرخ»

３-  نادر برهانی مرند برای نمایش «پاییز»

از امیر ناصری‌نیا برای نمایش«دریایی از شب» تقدیر شد.

برگزیده کانون ملی منتقدان تئاتر

نادر برهانی مرند برای نمایش «پاییز»

در این دوره کارگردان‌هایی همچون امیررضا کوهستانی، کیومرث مرادی، محمد رحمانیان و حبیب رضایی.، سیما تیرانداز، رحیم نوروزی، جلال تهرانی، کار کوروش نریمانی، ریما رامین‌فر،‌ محمود استادمحمد، داود فتح‌علی بیگی،‌ فرهاد مهندس‌پور،‌ قطب‌الدین صادقی، رضا کرم‌رضایی، رضا ژیان، علی‌رفیعی،‌تاجبخش فنائیان و ... حضور داشتند.

در بیست‌و‌یکمین حشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی

１- کیومرث مرادی برای نمایش «خواب در فنجان خالی»

２- شبنم طلوعی برای نمایش «قهوه تلخ»

３- کورش زارعی برای نمایش «زنان مهتابی، ‌مرد آفتابی»، نادر برهانی مرند برای نمایش «چیستا»

همچنین از سوسن پرور برای نمایش «توالت»، پیمان دانشمند برای نمایش «‌آبی‌ترین آسمان شهر»، ساسان مهرپویان برای نمایش «راز عروسک»، میثم عبدی برای نمایش «کمدی ارتباطات»،‌ عبدالحسین مرتضوی برای نمایش «بشر و ملیخا»،‌ میترا علوی طلب برای نمایش «بشر و ملیخا»، سپیده نظری‌پور برای نمایش «الکتر» تقدیر به عمل آمد.

برگزیدگان کانون ملی منتقدان تئاتر

کیومرث مرادی برای نمایش «خواب در فنجان خالی»

در این دوره کارگردان‌هایی همچون ‌حمید پورآذری، سیما تیرانداز، جلال تهرانی،‌ علیرضا نادری‌، نادر برهانی‌مرند، فرهاد اصلانی، کیومرث مرادی، زهرا صبری، افروز فروزند،‌ کوروش زارعی، سیامک احصایی،‌ امیر دژاکام،‌ محمد یعقوبی،‌ آتیلا پسیانی، نصرالله قادری،‌ نیما دهقان،‌ حسین کیانی،‌ سهراب سلیمی، ‌قطب‌الدین صادقی، آرش دادگر، سیما تیرانداز،‌ ریما رامین‌فر،امیررضا کوهستانی، اکبر زنجانپور،‌علی رفیعی و ....

در بیست‌ودومین جشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی

１- محمد عاقبتی برای نمایش «می‌بوسمت و اشک»

２- خسرو امیری برای نمایش «روی خط خاکستری»

３-  نادر برهانی مرند برای نمایش «تیغ کهنه»

برگزیدگان کانون ملی منتقدان تئاتر

مجید واحدی زاده برای کارگردانی «سبز سهراب سرخ»

در این دوره کارگردان‌هایی همچون علیرضا نادری، حمیدرضا نعیمی، رضا حامدی‌خواه، حمید‌رضا آذرنگ، مهرداد رایانی مخصوص،‌ کوروش زارعی، ‌کیومرث مرادی، محمد یعقوبی،‌ حمید پورآذری، ‌حسن معجونی، جلال تهرانی،‌ سیما تیرانداز، بهروز غریب‌پور،‌ محمد رحمانیان،‌ سهراب سلیمی، قطب‌الدین صادقی، هما روستا، آتیلا پسیانی،‌ پری صابری،‌ اکبر زنجانپور و ... حضور داشتند.

در بیست‌و‌سومین جشنواره تئاتر فجر کارگردان‌هایی همچون بهروز غریب‌پور، محمد یعقوبی، منیژه محامدی، شهرام کرمی، آرش عباسی، مریم کاظمی،‌ کتایون فیض مرندی،‌ اصغر دشتی، حمیدرضا آذرنگ، سیما تیرانداز، کیومرث مرادی، هما روستا،‌ کوروش زارعی،‌ گلچهره سجادیه،‌‌قطب‌الدین صادقی، داود فتحعلی بیگی و .... حضور داشتند.

در بیست‌و‌چهارمین جشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی

انجمن نمایش

هادی مرزبان برای نمایش «‌ملودی شهر بارانی»

برگزیدگان مجمع هنرمندان خراسان

بخش تولیدات جدید تئاتر: نصرالله قادری برای نمایش «امشب باید بمیرم»

بخش منتخبان آثار برتر جشنواره‌های استانی :علی نرگس‌نژاد برای نمایش «وقتی فرشته خواب سگ می‌بیند»

بخش پایان‌نامه‌‌های برتر دانشکده‌های هنری: امیرحسین حریری برای نمایش‌ «عادل‌ها»

بخش منتخب تولیدات 1384: کورش نریمانی برای نمایش «دن کامیلو» و آرش دادگر برای نمایش «‌مکبث»

در این دوره کارگردان‌هایی همچون حسین عاطفی، عزت‌الله مهرآوران، اکبر زنجانپور، قطب‌الدین صادقی، سیاوش طهمورث، مسعود رایگان،، نادر برهانی مرند،‌ محمد رحمانیان، آرش دادگر،‌آزیتا حاجیان، حمید آذرنگ، نیما دهقان و ... حضور داشتند.

در بیست‌و‌پنجمین جشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی

برگزیدگان انجمن نمایش

همایون غنی‌زاده برای نمایش «ددالوس و ایکاروس»

برگزیده دفتر آموزش و فرهنگ پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

نمایش «موهای بلوند»

برگزیده بنیاد شهید

نمایش «امشب دگیر مهره‌های پشتم نی لبک می‌زنند، خیال روی خط موازی»

برگزیده انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس

نمایش «چگونه می‌توان یک قصة عاشقانه را روایت کرد»

برگزیده سازمان معاونت سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران

نمایش «یک دختر و یک سرباز»

در این دوره کارگردان‌هایی همچون اکبر عبدی، هادی مرزبان، آتیلا پسیانی،‌ مسعود دلخواه، حمیدرضا آذرنگ و عباس اقسامی، حسین مسافر آستانه، رسول نجفیان، حسین پاکدل، کوروش نریمانی، بهروز غریب‌پور، نادر برهانی مرند، سهراب سلیمی، محمد رحمانیان و حبیب رضایی و ... حضور داشتند.

بیست‌و‌ششمین جشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی

بخش مسابقه بین الملل

پاول ژکوتاک برای نمایش «چه مرد ظالمی» از لهستان

بخش مسابقه دانشجویی

عرفان ناظر برای کارگردانی  «خاندان چن چی»

در این دوره آثاری از بهرام بیضایی، علی‌اصغر دشتی، مسعود دلخواه، حمید سمندریان، هما جدیکار، امیر دژاکام، آتیلا پسیانی،‌ محمد یعقوبی، محمد حاتمی، رضا گوران و ... در جشنواره حضور داشت.

بیست‌و‌هفتمین جشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی

مسابقه بین الملل

توماس شوایگن برای نمایش «قصر» از آلمان

در این دوره کارگردان‌هایی عزت ا... مهر آوران، مصطفی عبداللهی، کتایون فیض مرندی، حسن باستانی، محمد یعقوبی، علی رفیعی، رضا حامدی خواه، نادر برهانی مرند، علیرضا نادری، نیما دهقان و حمیدرضا آذرنگ، آرش عباسی، محمد عاقبتی، منیژه محامدی، محمد رحمانیان، آتیلا پسیانی، علیرضا کوشک جلالی، مریم معترف، اکبر زنجانپور، فرهاد آییش، داود فتحعلی بیگی، بهروز غریب پور و ... شرکت داشتند.

بیست‌و‌هشتمین جشنواره در بخش کارگردانی

جایزه ویژه هیات داوران

رضا ثروتی برای نمایش «مکبث»

جایزه بزرگ جشنواره به نمایش «خنکای ختم خاطره» به کارگردانی نیما دهقان

نمایش منتخب در بخش برگزیدگان تئاتر مناطق نمایش «خانه کاغذی» به کارگردانی آقای مهدی برومند‌نیا از کرمانشاه

جایزه بهترین کارگردان تئاتر فجر به نیما دهقان به خاطر کارگردنی نمایش «خنکای ختم خاطره» اهدا شد.

در این دوره کارگردان‌هایی همچون محمود رضا رحیمی، حسین پاکدل، سیاوش طهمورث، رضا بابک، احمد سلیمانی، نوشین تبریزی، رضا حداد، شهرام کرمی، چیستا یثربی، مسعود دلخواه، هادی مرزبان،‌ سیروس کهوری‌نژاد، ایرج راد، همایون غنی‌زاده، امیررضا کوهستانی، ابراهیم پشت کوهی، کیومرث مرادی، رضا گوران، سهراب سلیمی و... حضور داشتند.

در بیست‌و‌نهمین جشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی 

کانون منتقدان جهانی

حسین پاکدل برای کارگردانی نمایش «حضرت والا»

مسابقه بین‌الملل

کلودیا سوراس برای نمایش «لِــو» و( a + b )3 از ایتالیا

در این دوره آثاری از فرشاد منظوفی‌نیا، رضا گوران، علی نرگس نژاد، چیستا یثربی، حمیدرضا نعیمی، مریم کاظمی، محمد حاتمی، آتیلا پسیانی، داریوش مهرجویی، بهروز غریب‌پور، محمود استادمحمد، ‌محمدرضا خاکی و ... حضور داشتند.

سی‌امین جشنواره تئاتر فجر در بخش کارگردانی

بخش مسابقه ایران

تقدیر از حسین پاکدل کارگردان نمایش «عشق و عالیجناب» و آرش دادگر کارگردان نمایش «بازگشت افتخارآمیز مردان جنگ»

 برگزیده این بخش:

سمانه زندی‌نژاد کارگردان نمایش «به مراسم مرگ داداش خوش آمدید»

بخش مسابقه بین‌الملل

حمید آذرنگ برای نمایش «دو لیتر در دو لیتر صلح»، گروه dazzle برای نمایش «قصر مه آلود»، آتیلا پسیانی برای نمایش «ریچارد سوم»

در این دوره کارگردان‌هایی همچون حسن باستانی، افسانه ماهیان، حمیدرضا نعیمی، نیما دهقان، آتیلا پسیانی، اسماعیل خلج، منیژه محامدی، قطب‌الدین صادقی، هادی مرزبان، حسین پاکدل، ابراهیم پشت کوهی، آرش دادگر، چیستا یثربی و ... حضور داشتند.