کردهای سوریه که ۱۴ درصد از جمعیت ۲۴ میلیونی این کشور را تشکیل می دهند علیرغم میل درونگرای خود همواره در مقایسه به کردهای دیگر رنج مضاعفی را متحمل شده اند اما هر گز نگاه خود را به خارج از مرزهای سوریه ندوخته اند.از سال ۱۹۵۸ و همزمان با وحدت میان مصر و سوریه، کردهای این کشور به دلیل وجود برخی شخصیت های سوری ملی گرا در بدنه دولت وحدت مصر و سوریه به حاشیه رانده شدند. گسترش پدیده پان عربیسم در سوریه در دوران وحدت با مصر شرایط دشواری برای کردهای سوریه بوجود آورد تا جائی که در گیری های خونینی میان کردهای شمال ساکن حلب، قامشلی و حسکه با دولت مرکزی بوجود آمد.
حزب بعث و افزایش فشار بر کُردها
از سال ۱۹۶۳ که حزب بعث سوریه قدرت را در دست گرفت به دستور دولت وقت برای کاهش شمار کردها تابعیت ۲۰ درصد از ساکنان کرد تبار قامشلی و حسکه لغو شد. با این که یکی از بر جسته ترین رهبران مبارز استقلال طلب سوریه در مقابله با استعمار فرانسه کرد تباری به نام "ابراهیم هنانو "بود اما کردهای سوریه در دوران حاکمیت نظامیان و بعثی ها بسیاری از حقوق شهروندی خودر را از دست دادند. این تبعیض به بروز برخی نا آرامیها و اعتراضات مدنی در شهرهای کردنشین سوریه منجر شد که آخرین آنها در سال ۲۰۰۸ میلادی بود .کردهائی که تابعیت خود را در سوریه از دست داده بودند نمی توانستند وارد فعالیت های دولتی شوند و لذا آغاز بحران سوریه در ۱۱ مارس ۲۰۱۱ فرصتی به کردها داد تا مطالبات چندین ساله خود را مطرح کنند.
پیامدهای کشته شدن مشعل تمو
با این که کردهای سوریه اساسا اعتقادی به طرح مطالبات خود از رهگذر مقابله خشونت آمیز با دولت مرکزی نداشتند اما کشته شدن” مشعل تمو” یکی از فعالان سیاسی کرد تبار در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۱ به گسترش نا آرامی ها در مناطق کرد نشین منجر شد. ادامه بحران سوریه و ورود سلفی های وابسته به القاعده و”جبهه النصره” و تجمع "غرباء الشام” به عرصه های نظامی موجب شد تا رهبران مناطق کردنشین سوریه و حزب اتحاد دموکراتیک کردها سیاست های خود را از این مجموعه های تروریستی جدا کنند.
دور شدن کردها از اوپوزیسیون سوریه
کردهای سوریه برای هماهنگی راهکارهای مبارزاتی خود، شورای ملی کردها را در قامیشلی تشکیل دادند و در یک تصمیم سرنوشت ساز از ورود گروه های تروریستی مسلح به مناطق کردنشین جلوگیری کردند. موضوع دیگری که میان گروه های مسلح مخالف دولت سوریه و کردهای این کشور فاصله انداخت گرایش غیر قابل قبول شورای ملی سوریه به دولت ترکیه بود. با توجه به این که کردهای سوریه مطالبات خود را خارج از چارچوب مطالبات کردهای ترکیه تلقی نمی کنند لذا نگاه مثبتی نسبت به تحرکات شورای ملی سوریه ندارند. با این حال این شورا که از شخصیت های مختلف مخالف نظام سوریه تشکیل شده برای ایجاد همگرائی با کردهای سوریه "عبدالباسط سیدا ” که یک شخصیت سیاسی سوری کرد تبار است را به ریاست این شورا بر گزید. اما انتخاب سیدا به ریاست شورای ملی سوریه نتوانست کردهای قامیشلی و حسکه و حلب را به پیوستن به گروه های مسلح سلفی و وهابی قانع کند.
تلاش اسد برای جلب نظر کُردها
از سوی دیگر دولت سوریه با توجه به جایگاه و موقعیت کردهای قامشلی و حسکه به آنان نوعی خودگردانی برای اداره امور محلی خود و مقابله با گروه های سلفی و وهابی داد. دولت بشار اسد تابعیت سلب شده بیش از ۱۵۰ هزار کرد سوریه را به آنان باز گرداند که این اقدام به کاهش نا رضایتی کردهای سوریه منجر شد. در عین حال اقلیم کردستان عراق نیز برای حفظ امنیت مناطق قامشلی و حسکه کمک های لازم را در اختیار کردهای این دو منطقه قرار داد زیرا حضور احتمالی سلفی ها در قامشلی به ایجاد نا امنی در داخلی مرزهای عراق منجر می شود.
سردرگمی کُردهای سوریه
اکنون بحران سوریه به یک مرحله حساسی رسیده است که در درون این بحران موضوع آینده کردهای سوریه را در هاله ای از ابهام قرار داده است. به نظر می رسد رهبران مناطق کردنشین سوریه با هوشیاری رخدادهای دراماتیکی سوریه را با توجه به اوضاع منطقه و جهان به دقت دنبال می کنند. از یکسو وجود عدم اطمینان از پایداری نظام فعلی سوریه کردها را بر آن داشت تا یک تجربه تازه ای را برای مرحله پس از نظام بشار اسد آغاز کنند.
با این که کردهای سوریه تجربه اندکی در مشارکت سیاسی دارند اما در طول ۲۱ ماه گذشته ثابت کردند که نسبت به سرنوشت ملی خود و آینده سیاسی سویه بسیار حساس هستند. کردهای سوریه از یکسو مایل نیستند تا برای سرنگونی نظام بشار اسد وامدار و وابسته به دولت رجب طیب اردوغان باشند، به همین دلیل از گرایش شدید مخالفان خارج نشین سوریه به دولت ترکیه نا خرسند هستند. در عین حال کردهای سوریه هر گز مایل نیستند تا با استفاده از بحران فعلی سوریه سقف مطالبات خود را از دولت مرکزی سوریه افزایش دهند. اما آنچه که آنان در پی تحقق آن هستند ایجاد یک سوریه دموکراتیک است که در آن همه قومیت ها در ساختار سیاسی این کشور سهیم باشند.
همچنین با شکل گیری هر گونه نظامی با شاکله دینی سلفی که هیچ اقلیت دینی دیگری را به رسمیت نشناسد کاملا مخالف هستند. بنا براین کردهای سوریه در پی انتقال قدرت بصورتی آرام و سیال و تشکیل یک نظام دموکراتیک با شرکت همه طیف های سیاسی هستند تا آسیب بیشتری به زیربنای اقتصادی و اجتماعی سوریه وارد نیاید. قطعا اگر نظام فعلی سوریه بتواند از بحران فعلی خارج شود مسلما کردهای سوریه در آینده به خواسته های خود برای تشکیل یک اقلیم خود گردان و تحقق مطالبات سیاسی خود خواهند رسید
