به گزارش مشرق، "کتاب آموزه های سیاسی قیام عاشورا" به قلم مهدی علیخانی صدر که به زمینه های و دستاوردهای سیاسی قیام امام حسین(ع) می پردازد و دکتر علی اکبر ولایتی نیز مقدمه ای بر آن نگاشته است؛ در فاصله کمتر از ۴ماه از رونمایی آن با استقبال مخاطبان به چاپ چهارم رسیده است.
دکتر رجبی دوانی در مراسم رونمایی این کتاب "آموزه‌های سیاسی قیام عاشورا" را اثری ارزنده و فاخر ارزیابی کرده و می گوید: استفاده نگارنده این اثر از منابع تاریخی معتبر و روایات و آیات جای تحسین دارد و در این کتاب، زوایایی از حرکت امام حسین (ع) تبیین شده که برای کسانی که می‌خواهند، حرکت حضرت اباعبدالله را الگوی خود قرار دهند، کارساز خواهد بود و نویسنده با بهره‌گیری از ادبیات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و با استفاده از تعابیر ویژه آنها توانسته، به خوبی حرکت امام حسین(ع) را کاربردی کرده و با حوادث امروز تطبیق دهد.
دکتر ولایتی نیز در مقدمه این کتاب آورده است : جای خالی این کتاب در تألیفات سیاسی خصوصاٌ پس از انقلاب اسلامی حس می شد و نگارنده کوشیده است زمینه های سیاسی وقوع عاشورا را به عنوان بسترهای انحراف در شریعت اسلام پس از رحلت پیامبر(ص) که همواره تهدیدی جدی برای خروج از اصول اسلامی است مورد توجه قرار دهد و این توأمانی تصویر جامع و کاملی برای مخاطب ارائه می کند که الگوگیری از آن را تسهیل و تعمیم می دهد. سیر نگارش این کتاب نیز درعین بروزنگاری واژگان سیاسی و مقایسه تطبیقی دوره های تاریخی پس از قیام عاشورا؛ از قیام توابین و مختار گرفته تا انقلاب اسلامی ایران و حزب الله لبنان و حتی حوادث فتنه سال ۸۸ و حماسه نهم دی، مدل تحلیلی خوبی بدست می دهد.
انگیزه و دلیل نگارش این کتاب نیز در نوع خود جالب و قابل توجه است که به این بهانه و در آستانه عاشورای حسینی با نویسنده آن مهدی علیخانی صدر که از پژوهشگران علوم سیاسی است و مسئولیت های اجرایی نیز در حوزه مدیریتی سیاسی کشور نظیر مشاور وزیر و معاونت اداره کل سیاسی وزارت کشور را در کارنامه کاری خود دارد به گفتگو می نشینیم.
* جناب آقای علیخانی صدر؛ چه شد که تصمیم به نوشتن این کتاب گرفتید؟
این کتاب یک تفاوت اصلی و ابتدای با دیگر تآلیفات من دارد و آن این است که نگارش آن به من پیشنهاد بلکه برای نگارش آن احساس تکلیف کردم و آنرا رسالتی برای خود دانستم و لذا تصمیم به این کار گرفتم.
در دهه اول محرم سال ۸۸ و در بهبوهه فتنه پس از انتخابات در مراسم عزاداری بیت رهبری آن است پارچه نوشته ای از امام راحل با این مضمون که " باید آن بعد سیاسی کربلا را برای مردم تبیین کرد" که در قسمت بالای حسینیه نصب شده بود توجه مرا به خود جلب کرد و اگر اغراق نکنم مرا تکان داد!
از همان ابتدا به عنوان کسی که مسئولیت سیاسی داشتم خود را مخاطب این کلام امام می دانستم و احساس و ظیفه کردم اما جزئیات موضوع برایم روشن نبود.
* یعنی با ابعاد سیاسی قیام عاشورا آشنایی نداشتید؟
چرا، من در این حوزه از قبل مطالعاتی داشتم و حتی مقالاتی در رابطه با نقش عاشورا در پیروزی انقلاب اسلامی داشتم که در کنگره های عاشورا پژوهی برگزیده شده بود اما حالا که نگاذش این کتاب به پایان رسیده باید اینجا صادقانه باید اعتراف کنم از ورود به این عرصه واهمه داشتم و یادم هست آن شب تا صبح ذهنم مشغول این مساله بود و سئوالات مختلفی از ذهنم می گذشت!
* می توانید بگویید چه سئوالاتی!؟
بله، سئولاتی مثل چرا امام بر جنبه سیاسی کربلا تأکید کرده اند؟ و ضرورت تبیین جنبه سیاسی؟ دلایل مغفول ماندن این بعد تاکنون؟ و مهمتر از همه چگونگی بیان جنبه های سیاسی عاشورا برای عموم؛ ذهنم را مشغول کرده بود و لذا پیرامون تطابق آموز های سیاسی عاشورا با ادبیات مصطلح و مدرن سیاسی تردیداتی داشتم!
* حین نگارش کتاب هم شک داشتید؟
خیر، شکی که من عرض کردم در اصل موضوع نبود بلکه در موفقیت این اثر در انتقال پیامی بود که انتظار می رفت برای جامعه و مخاطبان داشته باشد. براین اساس قبل از آنکه تصمیم به نگارش این کتاب بگیرم مشغول به مطالعه و تحقیق در میان منابع متقن تاریخی پیرامون قیام حضرت اباعبدالله (ع) شدم که جداً بگویم برای من دریایی از نادانسته ها بود.
* چه مدتی مشغول نوشتن کتاب بودید و آیا فکر می کنید به هدف نهایی تان از نگارش آن رسیده اید؟
حدود دوسال زمان برد و جالب اینکه در آستانه اربعین سال ۹۰ هم به پایان رسید و در یک جمله باید بگویم پس از مطالعاتی که داشتم هدفم از این کار نشان دادن "مسائل" عاشورا به جای "مصائب" آن بود. چون تاکنون بیشتر به مصائب عاشورا پرداخته شده که اگرچه ضروری و از الویت های پاسداشت قیام عاشوراست اما کافی نیست و لذا اگربخواهم برداشت خودرا پس از دوسال نسبت به این فرمایش امام راحل به اختصار بگویم، تاکیدمیکنم "گریه" برمصائب امام حسین (ع) که متأسفانه در نظر گروهی نشانه دلسوزی و ترحم بر حادثه عاشورا قلمداد می شود، در تفسیر امام راحل علاوه بر کارکردهای معنوی و روحانی در مفهوم "تباکی" کارکرد سیاسی پیدا می کند و همین "گریه سیاسی" نهال ایمان و جهاد را در قلوب مردم شکوفا کرد و حماسه ساز بزرگترین حادثه و تحول قرن شد و افسوس آنجایی است که بیشتر بر مصائب عاشورا می گرییم و کمتر در مسائل عاشورا می اندیشییم!
البته موفقیت در انتقال این پیام را باید از مخاطبان پرسید اما فکر می کنم استقبال از کتاب و رسیدن به نوبت چاپ چهارم در این مدت کوتاه حاکی از اشتیاق مخاطبان خصوصاً قشر جوان و دانشجو برای آشنایی با بعد سیاسی حرکت امام حسین (ع) است.
* یکی از ویژگی های کتاب آموزه های سیاسی قیام عاشورا که دکتر رجبی دوانی و دکتر ولایتی به آن اشاره کرده اند نگاه جامع و بیان کامل مطالب است؛ لطفا در این رابطه توضیح دهید؟
در نگارش کتاب هدف اولیه من تببین دستاوردهای سیاسی قیام عاشورا در تاریخ پس از آن تا عصر کنونی بود اما هرچه فکر کردم پرداختن به این بخش بدون بررسی بسترهای وقوع عاشورا ابتر می ماند و لذا کتاب دو بخش اساس دارد. بخش اول به بررسی بسترهای وقوع عاشورا می پردازد و بخش دوم به تبیین دستاوردهای قیام عاشورا.
همچنین در نگارش کتاب سعی شد محتوا بر اساس واژگان روز و کلیدواژه های متداول سیاسی ارائه شود که یکی دیگر از ویژگی های کتاب است.
* شما در مراسم رونمایی کتاب از مراحل ممیزی این کتاب در وزارت ارشاد انتقاد کردید؛ دلیل آن چه بود؟
ببینید حالا دیگر این موضوع تمام شده، اما انتقاد من این بود که به نظر می رسد ممیزی های ارشاد کارشناسی شده نیست و به نوعی کیلویی است! چراکه مثلاً به شما اطلاع می دهند که ۲۰درصد کتاب باید حذف شود که این اصلاً برای یک نویسنده کارشناس که خط به خط مطالبش به هم مرتبط و متصل است اولاً بی احترامی و بعئ غیر کارشناسی است.
البته فصول آخر این کتاب به تأثیر عاشورا بر عبور از فتنه ۸۸ و ایجاد حماسه نهم دی می پردازد که قطعاً حساسیت های بیشتری نسبت به آن وجود داشت اما سرانجام با پیگیری دوستان در ارشاد اگرچه با تأخیر اما مجوز چاپ صادر شد.
* لطفا در مورد فصول پایانی کتاب که سیاسی تر است بیشتر توضیح دهید؟
همه فصول کتاب به نظر من سیاسی و عبرت آموز است و به نظر من بسترهای وقوع عاشورا زنگ خطری برای همه خواص است تا عاشورای دیگری پدید نیاید! اما اینکه شما می گویید شاید به این دلیل است که فاصله زمانی ما با فصول پایانی کتاب کمتر است و بیشتر آنرا حس می کنیم.
در بخش دستاوردها؛ تأثیر حرکت امام حسین(ع) بر قیام های پس از آن مورد بررسی واقع شده و به آسیب شناسی قیام توابین و مختار می پردازد و ادامه آن به تحولات قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و الگوگیری امام خمینی(ره) از قیام عاشورا در هدایت انقلاب می رسد.
تأثیر عاشورا بر شکلگیری و موفقیت های حزب الله لبنان نیز از فصل های مهم کتاب است چراکه همین الگوگیری حزب الله از عاشورا مصداقی برای ملت های مسلمان در بیداری اسلامی شد.
اما درست است که بخش تأثیر عاشورا در برون رفت از فتنه سال ۸۸ و رقم خوردن حماسه نهم دی برای مخاطب جزاب تر است چون هم آن برهه را بیاد داریم و می توانیم مقایسه تطبیقی کنیم.
* به نظر شما آیا زمینه ها و دستاوردهای عاشورای سال ۶۱ هجری و حوادث فتنه ۸۸ سال باهم تطابق دارند؟
اگر اغراق نکنم معتقدم به نوعی دوباره تاریخ تکرار شد! و به زعم من این همان تفسیر "کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا" است و معتقدم آنچه در این هشت ماه فتنه ۸۸ تا نهم دی گذشت شبیه همان حوادث پنجاه واندی سال بعد از رحلت پیامبر(ص) بود، منتهی با سرعت بسیار بیستر و لذا حماسه نهم دی فرزند عاشوراست!
شما ببینید؛ جالب است آنهایی که سال ۶۱ هجری جمع شده بودند در سپاه عمر سعد به تعبیر ابن عباس بر پیشانی هایشان پینه هایی شبیه پینه زانو های شتر بود و آمده بودند که قربه الی الله سر حسین بن علی(ع) را جدا کنند و خیلی از اینها روزه داشتند. پس عنصر دین در اینجا هم موجود است و همین است که حتی زهیر ابتدا اشاره می‌کند شمشیر من تا هنگامی در نیام است که مسلمان در برابر مسلمان ایستاده باشد. در حوادث فتنه هم خیلی از آقایان و حتی خواص نیامدند و سکوت کردند چرا که معتقد بودند نیروهای انقلاب جلوی هم صف‌آرایی کرده اند و باید یک طرف کوتاه بیاید مساله بین آنها حل شود !
ما در فتنه ۸۸ با پروژه‌ایی مواجهه بودم با عنوان "محرم سبز" که انگاره‌ها و اِلمان هایش هم کاملاً مشهود است. چراکه جریان فتنه پس از شکستهای پی در پی که در شعارهای انحرافی روز قدس و به خیابان کشیدن هوادارانشان در ۱۳ آبان داشتند و یا در ناکامی در تسخیر دانشگاهها در ۱۶ آذر آن سال با آن مواجه شدند و برنامه ای که برای هتک حرمت حضرت امام(ره) داشتند نهایتاً به این نتیجه رسیدند که محافل و هیئت های عزاداری در ماه محرم و صفر بهترین فرصت است! که البته دچار اشتباه محاسباتی بزرگی شدند و همین محرم و عاشورا نقاب از چهره نفاقشان برداشت و کارشان را تمام کرد!
از همان صبح عاشورای سال ۸۸ می‌دیدید ماشینها بوق میزدند، هلهله می‌کردند، ظهرشد و در نماز ظهر عاشورای عزاداران حسینی (ع) که در میدان جمهوری اسلامی اقامه شد اول اطراف نمازگزاران را آتش زدند و بعد سنگ پراکنی کردند و ما این صحنه ها را می‌دیدیم، و بعد از ظهر هم که خیمه های عزای امام حسین(ع) را آتش زدند. یعنی حادثه تکرار شد. یعنی باز باید عاشورا وارد عرصه شود و مرز بین حق و باطل را مشخص کند!
متأسفانه سران فتنه پس از حوادث عاشورا نیز به خود نیامدند و سعی کردند با مقایسه نیروی انتظامی با گارد شاهنشاهی و آدرس های غلط در کنار سران خارج نشین و سلطنت طلبان از هتاکان حمایت کنند و جالب است حتی موسوی اغتشاشگران را مردم خداجو معرفی می کند که انسان را به یاد این جمله عمر سعد در بعد از ظهر عاشورا خطاب به لشکریانش می اندازد که گفت؛ لشکریان خدا سوار بر اسبانتان شوید و حمله کنید که حمله بر حسین بن علی(ع) بشارت بهشت است!! و لذا حادثه عاشورای آن سال زوایای تاریک فتنه را روشن کرد.
اما برای ورود به بحث نهم دی تفهیم یک راهبرد استراتژیک ضروری است و آن "إنّ الحسین مصباح الهدی و سفینه النجاة" است که شاه کلید این حماسه ماندگار است! چرا که در ۹دی مردم سوار بر کشتی شدند و ۲۲ بهمن ماجرای فتنه تمام شد.
البته مقام معظم رهبری بارها راه را نشان دادند و حسین وار رفتتند در نماز جمعه و خطاب به فتنه گران با آن کیفیت و وضوح سخن گفتند ولی باز برخی به فضای مه آلود فتنه دامن زدند تا اینکه عاشورا رسید و این فانوس آمد و فضا را روشن کرد و براستی نهم دی محصول عاشورا بود و مولود کربلا چرا که لبیک یا حسین(ع) بود و بی شک رمز این حماسه بی نظیر "هل من ناصر ینصرنی" بود.
* در خاتمه اگر صبحت پایانی دارید بفرمایید؟
اینجا فرصت را غنیمت شمرده و به عنوان نویسنده بر بضاعت ناچیز علمیم تأکید می کنم و خدا را شاکرم که توفیق تتبع دراین عرصه را به بنده ارزانی داشت و جا دارد از زحمات همه بزرگوارانی که از نگارش این کتاب حمایت کردند خصوصاً موسسه علم گستران علامه در انتشار کتاب قدردانی کنم و و اگرچه توفیق همراهی کاروان عاشورایی حضرت سیدالشهدا (ع) را نداشتیم اما به مصداق یا لیتنا کنا معک امیدوارم ما را در زمره رهپیویان شهدای عاشورا بپذیرند و این اثر را تقدیم می کنم به همه شهدای عاشورا یی از ابتدا تا قیامت.
