اگر حسین، مصباح است، یعنی در تیرگی‌های وحشت بار و تاریکی‌های نفس‌گیر، تکیه‌گاه روشن و شفاف و اگر سفینه است، یعنی در موج‌خیز حادثه‌ها و خیزاب‌های هولناک، کشتی نجات؛ پس چرا عاشورای او را از منظر روشنگری و راهگشایی و به ساحل‌رسانی نبینیم؟
برخورد برشی با کربلا و عاشورا و تنها طرح برخی قطعات این رویداد عظیم – آن هم عمدتا از منظر سوگ و مرثیه – باعث غفلت از دیگر ابعاد و اضلاع آن شده است.
اما باید دانست که اشک مقصد نیست؛ بلکه مقدمه گره‌خوردگی عاطفی و قلبی ما با کربلا و عاشورا برای تبدیل آن به اسوه و سرمشق در زندگی است؛ چرا که اباعبدالله الحسین (ع) خود در کربلا فرمود: لکم فی اسوه.
خداوند چشم‌های ما را بصیرت زینبی عنایت کند تا کربلا را زیبا و عمیق و روشن در قاب قلبمان بیاییم و در متن زندگی‌مان جست‌وجو کنیم.
در این بخش از روزشمار محرم، می‌پردازیم به بحث حرکت امام حسین (ع) از مکه تا کربلا... و منزل بیستم تا بیست و دوم را که امام در راه رسیدن به کربلا طی کرده اند با هم مرور می کنیم:
منزل بیستم
| نام منزل | ذو حُسم (ذو حسمی یا ذوجشم) یا ذوخشب |
| وجه تسمیه | حسم به معنی بازدارنده است و چون کوهی بزرگ مانند حصار بوده، به این نام گفته شده است. ذو حسم به معنی خارزار نیز هست. |
| زمان ورود | ورود به این منطقه احتمالا روز یکشنبه 27 ذی‌الحجه بوده است. |
| مدت توقف | حدود نمیروزی توقف بوده است. |
| فاصله | ذوحسم به کربلا نزدیک بوده است. |
| مقصد بعد | سرزمین بیضه |
| ویژگی‌ها و امکانات | 1. ذوحسم منطقه شکارگاه نعمان‌بن‌منذر بوده است. 2. اگر حسم از واژه حسام باشد، این منطقه خارزار بوده است. 3. منطقه نظامی و محل استقرار نیروهای عبیدالله زیاد بوده است.
|
| رویدادها | 1. امام دستور داد تا زنان و کودکان را که با دیدن سپاه حر دچار ترس شده بودند، در پناه کوه ذوحسم قرار دهند.
2. عقبه‌بن‌ابی‌الغیرار می‌گوید: امام در این نقطه خطبه خواند و به واژگونی روزگار (معروف، منکر و منکر، معروف شده است) اشاره کرد و فرمود که در این روزگار شهادت را جز سعادت نمی بینم.
3. پس از خطبه، زهیر و بریر و هلال‌بن‌نافع اعلام وفاداری کردند. این منزلگاه پایگاه عشق بازی و پای فشری بر پیمان است.
4. گفته اند امام در خطبه به بیدادگری بنی امیه و شایستگی خود برای رهبری، اشاره کرده است. |
| نام منزل | بیضه |
| وجه تسمیه | بیضه به معنی سفید و روشن است. این منزلگاه هموار و بی گیاه و وسیع و فراخ بود که به همین سبب به آن بیضه می گفتند. |
| زمان ورود | احتمالا 28 ذی‌الحجه بوده است. |
| مدت توقف | تقریبا نیمروزی درنگ داشته است. |
| فاصله | بین عذیب‌الهجانات و واقصه و متعلق به بنی‌یربوع‌بن‌حنظله |
| مقصد بعد | عذیب‌الهجانات |
| ویژگی‌ها و امکانات | 1. چشمه آبی به نام بیضه در این محل بوده است. 2. برخی از مسافران در این منزل توقف و استراحت داشتند.
|
| رویدادها | 1. مهم ترین رویداد در بیضه خطبه عمیق و مشهور و پر محتوی امام است. ابا عبدالله از زبان رسول خدا نقل کرد که هر کس سلطان ستمگری را ببیند که حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام کرده و پیمان خدا را شکسته و با قانون و سنت پیامبر می ستیزد و با چنین کسی به رفتار و گفتار درنیاویزد، بر خداوند است که این خاموش ستم پذیر را با ستمگر در جهنم قرار دهد.
2. در بخش بعدی خطبه به بیدادگری بنی امیه و فرستادن نامه های اهل کوفه اشاره دارد. امام در این خطبه خود را اسوه معرفی می کند و به سرزنش پیمان شکنان کوفه می پردازد و سرانجام این پیمان شکنی را ترسیم می کند.
3. این خطبه را نه تنها یاران امام که هزاران همراهان حربن‌یزید ریاحی گوش دادند. |
| نام منزل | عذیب‌الهجانات (عذیب هجانات) |
| وجه تسمیه | عذیب از عذب به معنی آب گوارا است و هجانات جمع هجان یعنی شتر نجیب و گزیده است. این منزل متعلق به بنی تمیم و از منازل حج از سمت کوفه محسوب می شده است. |
| زمان ورود | روز دوشنبه 28 ذی الحجه |
| مدت توقف | امام احتمالا شب را در این محل توقف کرده است. |
| فاصله | این سرزمین میان قادسیه و مغیثه است که تا قادسیه 4 میل و تا مغیثه 32 میل فاصله داشته است. |
| مقصد بعد | قطقطانیه |
| ویژگی‌ها و امکانات | 1. زمین سرسبز و خوش آب و هوا 2. برکه و چاه و چندین خانه در این محل بوده است. 3. دارای قصر، مسجد و پاسگاهی بوده که محل نگاهبانی برای ایرانیان بوده است. 4. نعمان‌بن‌منذر در این محل چراگاه اسبان و محل پرورش اسب داشته است.
|
| رویدادها | 1. امام در این محل از یاران پرسیدند: در میان شما کسی هست که سمت جاده را بداند؟ هرکس هر راهی را نشان داد که ناگهان هفت سوار پیدا شدند که راهنمایی آنان را شترسواری به نام طرماح به عهده داشت. این هفته نفر عبارت بودند از: 1. عمروبن خالد صیداوی 2. مجمع بن عبدالله العائدی 3. پسر مجمع بن عبدالله 4. جناده (جابر) بن حارث سلمان 5. سعد غلام عمروبن خالد 6. واضح غلام ترک 7. غلام حارث
برخی نافع بن هلال یا خدمتکار نافع را نوشته اند که اسب نافع به نام کامل را همراه آورده بود.
برخی به جای سعد، سعید غلام عمروبن خالد را نوشته اند که اسب نافع به نام کامل را همراه آورده بود.
طرماح آذوقه و خواربار به مکه می برد تا به خویشاوندانش برساند. او پیشاپیش قافله شعر می خواند که گواه شوق دیدار امام بود. طرماح اجازه گرفت آذوقه را برساند و بازگردد اما زمانی بازگشت که در همین منزل خبر شهادت امام را شنید. او اهل کوفه را رشوت زدگان دل باخته دنیا معرفی کرد.
پیشنهاد طرماح این بود که امام به کوهستان سلمی و اجا برود تا به او نیرو برساند؛ اما امام نپذیرفت. حر می خواست مانع پیوستن این عده به لشکر امام (ع) شود که امام (ع) فرمود: اگر مانع شوی عهد ما شکسته خواهد شد و (جنگ شروع می شود) و حر آرام شد. |
