برای شناخت بهترین آثار ادبی دفاع مقدس به سراغ نویسندگان رفتیم و از آنها خواستیم نظر خود را اعلام کنند. به روال معمول برخی از چهره‌های شاخص این حوزه از حضور در این نظرسنجی اجتناب کردند و برخی نیز با تحمل و تامل به ما پاسخ دادند. در ادامه نظر این نویسندگان آورده می‌شود.
زنوزی جلالی: کتاب‌های نوشته شده در قد و قامت ارزش‌های دفاع مقدس نیستند
من همیشه از این اکراه داشته‌ام که در مورد یک کتاب خاص صحبت کنم. زیرا فکر می‌کنم اگر در مورد کتابی به طور مشخص صحبت کنم ممکن است باقی دوستان گلایه‌مند باشد. اما به طور کلی معتقدم که هنوز در قد و قامت ادبیات دفاع مقدس ناگفته‌های فراوانی وجود دارد و کارهای زیادی باید انجام دهیم. بیشتر آثار نوشته شده تاکنون خاطره داستان و زندگینامه در مورد سرداران و خاطرات آنها هستند و اینها بیشتر مواد خام محسوب می‌شوند. کارهایی انجام شده اما هنوز در قد و قامت ارزش‌های دفاع مقدس نیست و با حد ایده‌آل خود خیلی فاصله دارد. به نظر من نام بردن از آثار ممکن است شتابزده باشد و از این رو من از کتاب خاصی نام نمی‌برم.
«سوران سرد» و «سفر به گرای 270» انتخاب مصطفی جمشیدی
بعد از آغاز جنگ تحمیلی آثاری از سوی برخی از نویسندگان شناخته شده نوشته شدند و بعد از پایان این جنگ نیز آثاری منتشر شدند که خصوصیت تبلیغاتی داشتند که برای آْن مقطع نیز لازم بودند.
در مورد کتابها باید بگویم که چندین سال پیش فیلمنامه‌ای خواندم با عنوان «سوران سرد» نوشته جواد افهمی که این اثر بعدها کتاب شد. متاسفانه از روی آن فیلمی ساخته نشد. این کتاب به نظر من یکی از آثار تاثیرگذار است. همچنین کتاب «سفر به گرای 270» احمد دهقان نیز از آثاری است که تاثیر گذار بوده است. کتاب «هفت روز آخر» اثر آقای بایرامی و «شطرنج با ماشین قیامت» حبیب احمد زاده نیز در زمره این کتابها قرار دارند.
برخی ممکن است انتقاد کنند که این کتابها گزارش جنگی هستند و در پی ثبت آن لحظات برآمده‌اند اما این از ویژگی این آثار کم نمی‌کند.
احمد شاکری: «دو کبوتر دو پنجره یک پرواز» و «فال خون»
مجموعه داستان «دو کبوتر دو پنجره یک پرواز» اثر سیدمهدی شجاعی، «ارمیا» رضا امیرخانی، «نخل‌ها و آدم‌ها» نوشته آقای نعمت الله سلیمانی، «فال خون» داوود غفارزادگان، «پری روح» حسین مرتضوی کیاسری از آثار مهم در عرصه دفاع مقدس هستند.
حقیقت دفاع مقدس که بروز و ظهور تاریخی داشته است در این آثار نشان داده شده است.
جواد افهمی: «سفر به گرای 270 درجه» و «شطرنج با ماشین قیامت»
«سفر به گرای 270 درجه» یکی از آثار خوب در حوزه دفاع مقدس است. این اثر می‌توانست از این بهتر باشد زیرا در تولید حادثه باقی مانده است. از ابتدا تا انتهای داستان حوادث بسیاری اتفاق می‌افتند و این حوادث هم به خوبی ترسیم شده‌اند. اما در انتهای داستان که این حوادث پایان می‌یابند خواننده با این سوال مواجه می‌شود که دیگر چه؟ در این اثر به این سوال به درستی پاسخ داده نشده است اما این رمان در آن مقطعی که نوشته شد بسیار پر قدرت بود.
اثر بعدی این نویسنده با عنوان «من قاتل پسرتان هستم» نیز غوغا کرد. از روی یکی از داستان‌های این اثر فیلمی ساخته شد و این فیلم به داستان ضربه زد. اما ترکش‌های این اثر به داستان نگرفت و از این رو به داستان همچنان سرپا مانده است. «شطرنج با ماشین قیامت» حبیب احمد زاده نیز از جمله آثار خوب این حوزه است.
احمد نادمی: سید حسن حسینی، سلمان هراتی، قیصر امین‌پور از تاثیرگذاران شعر انقلاب بودند
در مورد رمان‌ها باید بگویم که این امر را به رمان نویسان و منتقدان ادبیات داستانی که در این حوزه مشغول هستند واگذار می‌کنم و به جای آن به شعر که حوزه بنده است می‌پردازم. شعر دفاع مقدس از ابتدا تا به امروز تطورات فراوانی داشته و تغییرات فراوانی را پشت سر گذاشته است. شعری که در حال حاضر گفته می‌شود با شعرهای آن روزگار تفاوت بسیاری دارد.
شاعرانی چون سید حسن حسینی، سلمان هراتی، قیصر امین‌پور، یوسفعلی میرشکاک از کسانی بوده‌اند که شعر آنها بسیار تاثیر گذار بوده است. همچنین افرادی چون صدیقه کاشانی، علیرضا غزوه، محمد حسین جعفریان نیز از کسانی هستند که اشعار آنها قابل تامل است. علی مودب و مجید سعد آبادی اشعاری دارند در نسل جدید اشعار خوبی داشته‌اند و توانسته‌اند نسل جوان را تحت تاثیر قرار دهند.
سید حسن حسینی، سلمان هراتی و قیصر امین‌پور از کسانی هستند که تاثیرگذاری فراوانی داشته‌اند. یوسفعلی میرشکاک نیز در دوره‌ای این چنین بود.
کتاب‌های قابل توجهی هم در برهه‌هایی منتشر شدند که تاثیر عمیقی داشتند مانند کتاب «فرشته بفرستید» عبدالرضا رضایی‌نیا، «پنجره رو به دریا» محمدرضا جعفریان، «از نخلستان تا خیابان» علیرضا غزوه نیز از کتاب‌هایی بوده‌اند که تاثیر زیادی بر روی شاعران بعد از خود داشته‌اند.
علی چنگیزی: «سفر به گرای 270 درجه» و «فال خون»
در حوزه خاطره نویسی دفاع مقدس بهترین اثری که من تا به حال مطالعه کرده‌ام، کتاب «بابا نظر» خاطرات شهید محمدحسن نظرنژاد است. این کتاب را که سوره مهر منتشر کرده فوق‌العاده است و من بی‌نهایت دوستش دارم. اما در حوزه داستان و رمان کتاب «سفر به گرای 270 درجه» نوشته احمد دهقان و«فال خون» نوشته داوود غفارزادگان از کتاب‌های خوب در این حوزه محسوب می‌شود.
رمان «سفر به گرای 270 درجه» به نظرم تصویر کم و بیش واقع‌گرایی از جنگ و آدم‌های درگیر جنگ ساخته است و از این نظر کتاب خوبی محسوب می‌شود. این کتاب، کتاب عمیق و خوش‌خوانی است که حتماً محصول تجارب دسته اول احمد دهقان و البته قلم توانایش است. احمد دهقان داستان کوتاهی هم دارد به نام «من قاتل پسرتان هستم» که در زمان خودش نگاهی متفاوت به جنگ داشت که این یکی به گمانم یکی از بهترین و به یادماندنی‌ترین داستان‌های کوتاه در حوزه دفاع مقدس است.
«فال خون» هم اثری است خوش ساخت درباره جنگ و حضور همیشگی مرگ در جنگ. به نظرم «فال خون» از نظر ادبیات در بین آثار جنگی بی‌نظیر و ماندگار است و در همه زمان‌ها باقی خواهد ماند و خواننده روح جنگ را در این کتاب را در تمام دوران‌ها، حس خواهد کرد.
اکبر صحرایی: «شطرنج با ماشین قیامت» و «دل و دلدادگی»
«شطرنج با ماشین قیامت» نوشته حبیب احمد زاده، «دشتبان» نوشته احمد دهقان، «رُنج» محمد محمودی نورآبادی، «دل و دلدادگی» نوشته شهریار مندنی‌پور.
نثر و زبان، فرم کار، محتوای کار از ویژگی‌های مهم در انتخاب این آثار بودند. همچنین شخصیت پردازی به خوبی انجام شده است که تصویرهای بسیار خوبی از دفاع مقدس ساخته است. از دیگر ویژگی‌های این آثار نو آوری بوده است.
